Elimizdegi eń úlken jylyjaı 1 mln dollar shyǵynǵa ushyraýy múmkin
Ekibastuzdaǵy «Greenhouse Qaztomat» jylyjaıynan ósimdik karantıni mamandary Tobamovirus — qońyr qatparly vırýsyn anyqtady dep habarlaıdy Kazinform.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi agroónerkásiptik keshendegi memlekettik ınspektsııa komıtetiniń Pavlodar oblystyq aýmaqtyq ınspektsııasy basshysynyń orynbasary Arman Shúıkenov qyzanaqtyń quramynan qońyr qatparly vırýs shtamdary tabylǵanyn rastady.
«Ol boıynsha ótken jyldyń jeltoqsan aıynda jylyjaı basshylyǵyna alǵashqy uıǵarymdy jibergen edik. Keıin bizdiń mamandarymyz kásiporynnyń ósimdikterinen taǵy da synama alǵan. Onyń barlyǵyn Astanadaǵy respýblıkalyq ósimdikter karantıni ortalyǵyna jóneltkenbiz. Qazir nátıjesin kútip otyrmyz. Eger zerthana vırýstyń taralǵanyn rastasa, jylyjaıdyń álgi gıbrıdti qyzanaqtar egilgen jerin tolyq qurtýǵa týra keledi» deıdi ınspektor.
Deıturǵanmen, kásiporyn basshylyǵy Pavlodar oblystyq aýmaqtyq ınspektsııasynyń uıǵarymymen keliskisi joq.
«Jylyjaıda ósirilgen qyzanaqtyń jańa sorty jýyqta Nıderlandydan jetkizilgen. Gıbrıdti sorttyń tuqymyna tobama vırýsqa qarsy vaktsına egilgen, sondyqtan onyń quramynda qońyr qatparly vırýstyń shtamdary bolýy múmkin», deıdi «Greenhouse Qaztomat» JShS-niń dırektory Ańsat Janataev.
Sharýashylyqtyń ıeliginde 30 gektar jylyjaı kesheni bar. Sonyń 20 gektaryna jańa gıbrıd egilgen.
Eger jergilikti ınspektsııanyń uıǵarymy oryndalatyn bolsa, jylyjaıdyń úshten ekisi karantınge jabylyp, kásiporyn adam aıtqysyz shyǵynǵa ushyraıdy.
Tek jańa sortty satyp alýǵa seriktestik 100 mln teńge jumsaǵan.
Al satyp alynǵan tehnologııa men barlyq shyǵyndar eseptelse, eńbek uıymy jalpy somasy 1 mln AQSh dollary kóleminde shyǵynǵa batady.
Bul jaǵdaı túptep kelgende kásiporyndy bankrottyq jaǵdaıǵa aparýy múmkin dep esepteıdi ekonomıster.
Jylyjaıda búginde 500-den astam adam eńbek etetinin eske salaıyq.
Jylyna 6-8 myń tonna ónim beretin sharýashylyqtyń qyzanaqtary elimiz boıynsha Small jáne Magnum sııaqty iri saýda jelilerinde turaqty satylady.
Al bul saýda jelilerine búginde reseılik iri jylyjaı keshenderi kóz salyp otyrǵany málim.
Jalpy ekibastuzdyq jylyjaıdaǵy kókónister jasandy jaryqtandyrý arqyly golland tehnologııasy boıynsha qorǵalǵan topyraqta ósedi.
Al tuqym tolyqtaı Nıderlandtan, ósimdikterdi tozańdandyrýǵa arnalǵan aralar Anglııadan jetkizilip otyr.
Tyńaıtqyshtar da shetten satyp alynady. Tek ósip shyqqan ónim ǵana otandyq sanalady. Bul da jylyjaı sharýashylyǵy úshin úlken másele.
2015 jyly Iordanııa memleketinde alǵash tirkelgen Tobamovirus (ToBRF) — qyzanaq jemisteriniń qońyr qatparly vırýsy búginde álemdegi jylyjaı salasy úshin óte qaýipti bolyp turǵany anyq.
Vırýs Izraılde, Meksıka men Qytaıda, keıinnen AQSh pen Eýropa elderine tarap ketti. Qyzanaq pen burshaq egetinder úshin óte qaýipti.
Joǵary patogendi ári uzaq ýaqyt boıy tuqymdarda, ósimdikterde ómirsheń bolyp qala beredi.
Jylyjaı alqaptaryna tússe, bir aptanyń ishinde ósimdikterdi typ-tıpyl etip qurtady.
ToBRF jańa vırýs túri bolǵandyqtan karantın men ósimdik qorǵaý jónindegi Eýropalyq jáne Jerorta teńizindegi uıymynyń arnaıy tizimine alynǵan.
Soǵan oraı Eýropa men TMD memleketteri odan saqtanýdyń, el aýmaqtarynda taralyp ketýiniń aldyn alý is-sharalaryn turaqty júrgizip keledi.
Ókinishke qaraı bul vırýstyń emi joq. Álemdegi qyzanaq ósirýshiler vırýske qarsy kúsh biriktirip, nebir preparattardy qoldanyp kórgen. Nátıje bolmady.
Ósip turǵan ósimdikke tússe, japyraǵy óz betimen sarǵaıyp, keıin tolyq qýrap óledi. Ǵalymdar tipti onyń qozdyrǵyshy 100 gradýs temperatýrada ǵana joıylatynyn anyqtaǵan.
