Elimizde qasqyr sanyn kim retteıdi, shyǵyndy kim óteıdi
AQTÓBE. KAZINFORM — Elimizde qasqyr men shıbóri atýǵa ruqsat berildi. Qazaqstanda jyrtqysh ań aýlaý tártibi qandaı? Malǵa qasqyr shapsa, shyǵyndy kim óteıtinin Kazinform tilshisi anyqtady.
Ruqsat onlaın beriledi
Qazaqstanda qasqyr atýdy Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi Orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıteti úılestiredi.
Jergilikti jerlerde bul jumysty orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasy atqarady.
Inspektsııa qasqyr atýdy jergilikti atqarýshy organ jáne ańshylyq sharýashylyq, sharýa qojalyqtarymen birge, aqyldasa otyryp iske asyrady.
— Aqtóbede 21 ańshylyq sharýashylyq bar. Jyl sońynda sol sharýashylyqtardan aqparat jınaımyz. «Sizderdiń aýmaqtaryńyzda shamamen qansha qasqyr bar? Ań aýlaýǵa múmkindik bar ma?» dep surap alamyz. Odan keıin aýdan ákimderinen suranys túsedi. «Malymyz qorada, qasqyr shaýyp ketý qaýpi bar. Atý jumystaryn uıymdastyryńyzdar» dep hat joldaıdy. Sodan keıin biz ańshylyq sharýashylyǵyna qaıta shyǵyp, qasqyrdan qaýip tónetin terrıtorııalardy aıtamyz. «Osyndaı aýmaqta qasqyr bar, atý kerek» dep. Bir ańshy jyl ishinde tek 3 qasqyr ata alady. Qazirgi kezde ruqsat berilip jatyr. Ol lıtsenzııa jyl sońyna deıin jaramdy, — dedi Aqtóbe oblystyq orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasynyń basshysy Ádilkereı Áýelbaev.
Qasqyr atýǵa arnalǵan lıtsenzııa onlaın beriledi. Ol úshin ań atýǵa ruqsat qujaty bar ańshynyń ETsQ bolýy kerek.
Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy arqyly onlaın suranys jiberip, qujattaryn da tirkeýi tıis.
— Qazir keıbir ańshylar ruqsat ala almaı jatyr. Qujattary túgel ári qatesiz bolýy tıis. Ańshylyq bıleti, tólqujaty, qarý-jaraǵynyń qujaty durys bolsa, olar ala alady. Keıde bir áripten qate shyǵyp, keri qaıtarady, — dedi Ádilkereı Áýelbaev.
Inspektsııanyń málimetine súıensek, byltyr Aqtóbede 703 qasqyr atýǵa ruqsat berildi. Bıyl 755 jyrtqysh ańdy atýǵa bolady.
Malshynyń da myltyǵy bolýy tıis — ańshylar men balyqshylar qoǵamy
Aqtóbe oblystaq ańshylar men balyqshylar qoǵamynyń ańshylary da ań-qus, sonyń ishinde qasqyr da atady.
— Óńirde qansha qasqyr bar ekeni týraly aqparatty oblystyq orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspektsııasyna tapsyramyz. Olar esebin júrgizedi. Bizdiń qoǵamnyń 12 aýdanda ańshylyq sharýashylyǵy bar. Sonymen birge ózge de ańshylyq sharýashylyq sýbektileri tirkelgen óńirde. Olar da dál biz sekildi jumys isteıdi. Qazirgi kezde bizdi qosa alǵanda oblysta 52 ańshylyq sharýashylyq sýbektisi bar. Olardyń árqaısysynda ártúrli ańshylyq sharýashylyǵy tirkelgen. Keıbirinde 1-2 bolsa, keıbirinde 10-ǵa jetedi, — deıdi oblystaq ańshylar men balyqshylar qoǵamynyń tóraǵasy Alekseı Gogel.
Onyń aıtýynsha, qasqyr atý ań aýlaýdyń ańshylyq túrine jatpaıdy. Eger ańshylyq túrine kirse, qoǵamnyń ózi joldama berer edi. Bul jerde tek ınspektsııa lıtsenzııa beredi.
— Qasqyr sany únemi rettelip otyrady. Buryn ańshylyq sharýashylyq sýbektisi ınspektsııamen kelisip, joldama berdi. Ańshylardyń baqylaýymen qasqyr atyp, tirkeıdi. Sosyn malshy nemese ańshy qasqyr atyp alsa, terisin ákeledi, oǵan aqsha bólinedi. Keıin komıssııamen qabyldanyp, joıylady. Ol talap shamamen 2012-2013 jyldarǵa deıin boldy. Ýaqyt óte kele bul toqtatyldy. Qasqyr atýǵa qarjy bólinbedi, ańshylardyń qyzyǵýshylyǵy tómendedi. Qasqyr atyp alý óte qıyn. Ol aqyldy jyrtqysh ań. Óte saq. Buryn qasqyr aýlaýshylardyń ǵana qolynan keletin is edi. 10-15 qasqyr atqan adam jyldyq tabysyn shyǵaratyn. Qazir munyń bári artta qaldy. Qysqyrdy múlde joıyp jiberýge bolmaıdy. Bir kezderi Eýropada qasqyr quryp ketip, bizden alǵan. Ony da umytpaǵan jón, — dedi Alekseı Gogel.
Buryn shopanda, jylqyshyda myltyq boldy. Bul adamnyń ǵana emes, maldyń da qorǵanysh quraly edi. Ári 1-2 maldy qasqyr tartyp ketse, ony shyǵyn dep emes, qasqyrdyń azyǵy dep eseptegen.
— Kúz ben kóktemde qasqyr shabýy múmkin. Al jazda izdep tappaısyz. Sonymen birge qazir malǵa qandaı da bir janýar shapsa, birden qasqyr dep oılamaý kerek. Ol ıt te bolýy múmkin. Mundaı tájirıbemde boldy. Adamdardyń qasqyr dep júrgeni ıt bolyp shyǵyp, ony izinen anyqtadyq. Qazir ıt qasqyrdan da qaýipti bolyp tur, — deıdi oblystaq ańshylar men balyqshylar qoǵamynyń tóraǵasy.
Alekseı Gogel malshylarda da qarý bolǵan jón dep esepteıdi. Sebebi qasqyr atylǵan oq dybysynan ǵana emes, oq dárisiniń ıisinen de qashyq júredi.
— Maldy baǵý, qorǵaý úshin myltyq kerek. Malshynyń da myltyǵy bolýy tıis. Myltyq bolsa qasqyr jolamaıdy, — dedi ol.
Sharýalar óz malyn ózi saqtandyrýy tıis
Rasymen de elimizde ár sharýa óz malyn ózi saqtandyrýy tıis. Aqtóbe oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń habarlaýynsha, eger shyǵyn bolsa qandaı da bir tólem, sýbsıdııa qarastyrylmaǵan.
Tek saqtandyrý kompanııalary arqyly óndirip alýǵa bolady.
Elimizdegi saqtandyrý qyzmetin kezekte.kz portalynan tabýǵa bolady. Munda oqys oqıǵa tarmaǵyna janýarlardyń shabýyly jaıly jazylǵan.
«Oqys oqıǵa: jarylys, naızaǵaı, elektr togy, kún nemese jylý soǵýy, gıpotermııa, tunshyǵý, janýarlardyń shabýyly, ýly shópter nemese zattarmen ýlaný, jylan nemese jándikterdiń shaǵýy, sonymen qatar, janýar sýǵa batyp ketkende, shatqalǵa qulaǵan kezde nemese ómirge sáıkes kelmeıtin basqa jaraqattar alǵan kezde saqtanýshynyń naqty múliktik zalal keltiretin jaǵdaılar» dep kórsetilgen saqtandyrý qyzmetinde.
Tek ol úshin sharýa ETsQ qoldanyp, aı saıyn belgili bir mólsherde aqy tólep otyrýy tıis. Al sharýalar bolsa ondaı tólem jasaýǵa qulshynys tanytqan emes.
— Mal sharýashylyǵynda saqtandyrý damymaǵan, joq dese de bolady. Tek kezekte.kz bar. Ony endi úıretip jatyrmyz. Bul úlken másele. Sharýa qojalyǵynyń bári tirkele qoımaıdy, — dedi buǵan deıin Táńirbergen aýyl okrýginiń ákimi Medet Bekjanov.
Rasymen de sharýalar belgili bir kómek jolyn, sýbsıdııa suraǵynymen saqtandyrýdy shyǵyn sanaıdy. Al keıbir sharýalar taý-tas bolmaǵan soń mundaı problemalarmen múlde betpe-bet kelmegen, ol jaıynda oılanbaǵan da.
Eske salsaq, elimizde qazirgi kezde qasqyr men shóbóri atýǵa ruqsat berilgen.
Bir eskererligi, Aqmola, Batys Qazaqstan, Qaraǵandy, Qostanaı, Mańǵystaý, Pavlodar jáne Ulytaý oblystarynda úı janýarlaryna shabýyl jasalǵany jóninde dálelder bolsa ǵana aýlaýǵa ruqsat bar.
Bul qyzmet elimizde elicense.kz veb-portalynda tolyǵymen avtomattandyrylǵan.
