Elıtalyq AITV kontrollerleri degen kimder
PETROPAVL. KAZINFORM — AITV juqtyrǵan adamdardyń arasynda arnaıy em qabyldamaı-aq densaýlyǵyn qalypty kúıde saqtaı alatyn az ǵana top bar.
Antıretrovırýstyq terapııaǵa (ART) júginbeı-aq, bul adamdardyń ımmýndyq júıesi vırýsty tıimdi túrde basyp otyrady. Olardy «elıtalyq kontrollerler» dep ataıdy.
SQO AITV ınfektsııasynyń profılaktıkasy jónindegi ortalyqtyń juqpaly aýrýlar dárigeri Muqaǵalı Shamurattyń aıtýynsha, aǵzasynda AITV (adamnyń ımmýn tapshylyǵy vırýsy) bolǵanymen, elıtalyq kontrollerde 15–25 jyl boıy klınıkalyq turǵyda JITS (júre paıda bolǵan ımmýntapshylyǵy sındromy) damymaıdy.
— Biraq bul adamdar múlde JITS-ke shaldyqpaıdy degen sóz emes. Aýrý damýy múmkin, máselen qarapaıym adamda emdelmegen jaǵdaıda AITV 10-15 jylda JITS-ke aınalady. Kontrollerlerde bul baıaý júredi. Sebebi, vırýs qan quramynda kóbeıe beredi. Erte me, kesh pe, oqshaýlaý buzylýy múmkin, — deıdi Muqaǵalı Shamurat.
Mamannyń aıtýynsha, elıtalyq kontrollerlerden bólek emdeýden keıingi kontrollerler toby bar. Olar belgili bir ýaqyt em qabyldap, keıin toqtatqannan keıin de vırýstyń belsendiligin tómen deńgeıde ustap tura alatyndar.
— Elıtalyq kontrollerlerdiń aǵzasy AITV-men qalaı kúresetinin ǵalymdar naqty áli tapqan joq. Kontroller óte az, barlyq juqtyrǵandardyń 0,5% ǵana. Birneshe boljam bar, biraq bul teorııalar muqııat tekserýdi jáne rastaýdy qajet etedi.
Ǵalymdardyń paıymdaýynsha, bul qubylys erekshe vırýstyq rezervýarlarǵa baılanysty bolýy múmkin. Olar — vırýs jasyryn túrde saqtalyp, aýrý belgilerin týdyrmaı ómir súre alatyn jasýshalar nemese olardyń bólikteri. Bul jerde vırýs kóbeıe alady, biraq aǵzanyń basqa bólikterimen salystyrǵanda anaǵurlym baıaý júredi.
Elıtalyq kontrollerlerdiń aǵzasyndaǵy «uıqydaǵy» AITV bar rezervýarlar aǵzada júıeli túrde ornalasqan. Mundaı uıymdasqan ornalasý vırýsty tıimdi baqylaýǵa kómektesedi, óıtkeni ımmýndyq júıe rettelgen, belgili bir tártippen jınalǵan jasýshalardy jaqsyraq tanyp, olarmen tıimdi kúrese alady degen boljam bar, — deıdi ortalyq dárigeri.
Elıtalyq AITV kontrollerlerin zertteýdiń ǵylymǵa paıdasy bar.
— Elıtalyq kontrollerlerdi zertteý vırýsqa qarsy baqylaý júrgizetin tetikterdi tereńirek túsinýge múmkindik beredi. Elıtalyq kontrollerlerde AITV birqalypty turǵanyna qaramastan, keıbireýleriniń aǵzasynda kóbeıe alatyn vırýs túri de kezdesedi. Mundaı vırýsty zertteý qurylymdyq erekshelikterin túsinýge kómektesedi.
Immýndyq júıeniń vırýsqa qalaı tótep beretinin anyqtaıdy.
Bolashaq vaktsınalar men dárilik emdeýlerdi jetildirýge baǵyt beredi.
Elıtalyq kontrollerler — adam aǵzasynyń AITV-men kúrestegi erekshe múmkindikterin kórsetetin sırek qubylys. Olar ǵylymǵa bolashaqta AITV-ny tolyq emdeý nemese múlde boldyrmaý joldaryn tabýǵa kómektesýi múmkin, — deıdi Muqaǵalı Shamurat.
Dárigerdiń aıtýynsha, AITV adamnan adamǵa bıologııalyq jolmen, qan, sháýet, qynap bólindileri jáne ana súti arqyly juǵady. Biraq bul aýrý, mysaly, súıisý nemese bir kese arqyly sý ishý kezinde juqpaıdy.
Vırýsty juqtyrǵannan keıin ol alǵashqy aılarda tez taraıdy. Biraq naýqastar ony juqtyrǵanyn kesh bilip jatady, sebebi aýrý belgileri basqa dertpen uqsas keledi.
— Eger dene qyzýy kóterilse, bas aýyryp, dene bórtse, tamaq aýyryp, lımfa túıinderi úlkeıse, dıareıa, jótel paıda bolyp, salmaq joǵaltqan jaǵdaıda keshiktirmeı dárigerge kóringen jón. AITV-dan tolyq emdeıtin preparat joq. Alaıda tolyq táýir bolyp ketken jaǵdaılar sırek bolsa da kezdesedi. Naýqastar hımııa jáne antıretrovırýstyq terapııadan keıin, diń jasýshasyn transplantatsııalaǵannan keıin jazylǵan. Biraq, bul da áli tolyq zerttelmegen.
Qazirgi ýaqytta AITV-nyń vırýstyq júktemesin jáne ony juqtyrý qaýpin 96% deıin tómendetýge múmkindik bar. Ol bir nemese birneshe dáriden turatyn antıretrovırýstyq terapııa arqyly múmkin. Aýrýdy osylaısha baqylaýda ustaý arqyly AITV juqtyrǵan adam tolyqqandy ómir súre alady, otbasyn quryp, bala súıýine bolady. Degenmen, keıbir shekteýler — qan donory bolýǵa jáne balany emizýge tyıym saqtalady, — deıdi Muqaǵalı Shamurat.
Buǵan deıin Soltústik Qazaqstan oblysy AITV taralýy ortasha óńirler tobyna aýystyrylǵanyn jazǵan edik.