Elimizde prokýrordyń qyzmetine qatysty qandaı jańashyldyqtar engizilmek

NUR-SULTAN. QazAqparat – Májilistiń jalpy otyrysynda «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine quqyq qorǵaý organdary, prokýratýra jáne sot arasynda ókilettikterdiń jáne jaýapkershilik aımaqtarynyń arajigin ajyrata otyryp, úsh býyndy modeldi engizý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy birinshi oqylymda maquldandy, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

«Memleket basshysy 2020 jylǵy Joldaýynda qylmystyq protsestiń úsh býyndy modelinde prokýror qylmystyq qýdalaý organdary jınaǵan dálelderge táýelsiz baǵa berýi tıis dep atap ketken. Sol sebepti úsh býyndy modelge kóshýdiń ekinshi kezeńinde prokýrorǵa aıyptaý aktisin ózi toltyrý quqyǵyn berý usynylady. Prkýror kúdiktiniń áreketine jınalǵan dálelder negizinde tolyq ári táýelsiz baǵa bere otyryp, saralaý jasaıtyn bolady. Aıyptaý aktisinde kúdiktige qandaı aıyp taǵylǵany, qylmysty qalaı jasaǵany, jasaý sebepteri, saldary, kinásin rastaıtyn mán-jaılar, sondaı-aq qylmystyń qandaı bappen saralanyp otyrǵany kórsetiledi. Mundaı tártip aldyńǵy qatarly elderdiń tájirıbesinde de bar», - dedi QR Bas prokýrorynyń orynbasary Áset Shyndalıev.

Zań jobasynyń negizgi erejeleri mynalar:

1. Aıyptaý aktisin jasaýda prokýrorǵa kezeń-kezeńmen berý josparlanyp otyr. Atap aıtqanda, 2022 jyldan bastap birqatar asa aýyr qylmystar, 2023 jyldan sybaılas jemqorlyq boıynsha ister, al 2024 jyldan bastap barlyq ister boıynsha engizilmek. Tergeýshiniń esebinde tergeý nátıjeleri týraly qysqasha tujyrymdar ǵana bolady. Jınalǵan dálelderge taldaý jasalmaıdy. Barlyq sotqa deıingi tergep-tekserýge qorytyndy beretin túpkilikti qujat – ol prokýrordyń keńeıtilgen aıyptaý aktisi bolyp sanalady. Ol qujatta prokýror jınalǵan dálelderge taldaý jasaıdy jáne baǵa beredi, qylmystyq isti sotqa joldaý týraly máseleni sheshedi. Bul ókilettik prokýrordyń memleket atynan qylmystyq qýdalaýdy júzege asyrý týraly konstıtýtsııalyq fýnktsııasynan taraıdy.

2. Anyqtaý jáne jedeldetilgen tergeýdi hattamamen aıaqtaý usynylady. Osyndaı sanattaǵy ister boıynsha úlken aıyptaý aktisiniń ornyna qysqasha hattama jasalady. Ony prokýror bekitip, isti joldaıtyn bolady.

3. Qylmystyq teris qylyq týraly ister boıynsha tergeý rásimin barynsha jeńildetý usynylady. Ákimshilik quqyqbuzýshylyq ister sııaqty bir hattamada birneshe protsestik sheshimder men áreketter bekitilmek.

4. Jobada tergeýdi jyldamdatý úshin tergeýshi prokýrordyń kelsiminsiz kúdiktiden jaýap alýy múmkindigi kózdelgen. Mysaly, adam eldi mekennen alys jerde ustaldy. Al tergeýshi tez arada dáleldi bekitýi tıis. Mundaı jaǵdaıda tergeýshi aldymen kúdiktiden jaýap alyp, sosyn prokýrorǵa materıaldy kelisim alýǵa jiberedi.

5. Sot satylarynda isterdi qaraýǵa baılanysty túzetýler bar. Birinshi satydaǵy sot óz sheshiminde tehnıkalyq qate jiberse, onda ony qosymsha qaýlysymen ózi túzete alatyn bolady. Qazir sot aktisinde onsha mańyzdy emes qate bolsa, ol apellıatsııalyq satyda túzetiledi. Bul taraptardyń ýaqytyn alady, aktiniń kúshine ený merzimin keshiktiredi, onyń ústine sot resýrstary ketedi. Kúshine engen aktilerin kassatsııada qaıta qaraý týraly ótinishteri alqaly túrde úsh sýdıa zerdeleıtin bolady. Bul talaptar dálelderdi tekserýdi ádil etýge baǵyttalǵan. Joǵarǵy sottyń tómengi sottardyń aktilerine ózgerister engizý negizderiniń tizimi engiziledi.