«Elektrondyq úkimet» azamattardyń ýaqytyn únemdep qana qoımaıdy, sybaılastyqqa da qalqan bola alady
Tipti óndiristiń ózinde basqasyna qaraǵanda az ýaqyt, az resýrs, az energııa shyǵyndap, mol ónim, kóp nátıjege qol jetkizýge basa nazar aýdarylady. Ýaqytyn únemdi paıdalanyp, shyǵynyn az jumsaǵan kásiporyn básekelester alańynda top jaratyny da aıqyn. Ǵasyr ınnovatsııalarynyń ózi de osyǵan negizdeletini aıdan anyq. ıAǵnı, zamanaýı damýdaǵy qoǵam suranysyn týdyratyn basty talaptardyń biri - ýaqyt únemshildigi. Bul rette tehnıka, tehnologııa damyǵan zamanda jurtqa kórsetiletin qyzmetterdiń sapalylyǵy ǵana emes, onyń ýaqyt únemshildiligi de eń birinshi suranys bolyp tabylady.
Osy turǵydan alǵanda Qazaqstannyń «elektrondyq úkimet» portalynyń qoǵamdyq suranystar údesinen shyǵatyn múmkindigi mol. Portalda ekonomıka, bilim, mádenıet, eńbek, densaýlyq, sport, týrızm jáne adam ómiriniń ózge de salalary boıynsha birneshe mátindik bólimderde 2000 astam aqparattyq qyzmet kórsetiledi. «Elektrondyq úkimet» portaly tek aqparattyq resýrs qana emes, onyń paıdalanýshylaryna memlekettik organdardyń ártúrli elektrondyq qyzmetter usynylady. ıAǵnı, úıde otyryp-aq, túzdiń jumysyn bitirýge deıingi kóptegen jaǵdaılar jasalǵan. Keńestik kezeńdegi sekildi kóp ýaqytyńdy kezekte turýǵa shyǵyndamaı-aq, memlekettik anyqtamalardy úıdegi komptermen tyndyrýǵa bolady.
Bul rette búgingi kúnge deıin «elektrondyq úkimet» portalynda ádilet, bilim, ishki ister, aýyl sharýashylyǵy, eńbek jáne áleýmettik qorǵaý mınıstrlikteriniń, sonymen qatar Joǵarǵy sot pen Salyq komıtetiniń 74 ınteraktıvtik qyzmetteri kórsetiletinin aıta ketken oryndy. 2014 jylǵa qaraı «elektrondyq úkimet» sheńberinde barlyǵy áleýmettik-mańyzdy memlekettik qyzmetterdiń jartysynan kóbin vırtýaldy formaǵa aýystyrý josparlanýda.
Jalpy alǵanda, búgingi tańda memleket tarapynan 206 qyzmet kórsetilse, ınternet arqyly sonyń 174-ine qoljetimdilik qamtylǵan. Jaqyn aralyqta jurtshylyqqa kórsetiletin qyzmetterdiń qatary taǵy 15-pen tolyǵatyny kútiledi. Sondyqtan da, búgingi kúni «elektrondyq úkimetti» jurtshylyq arasyna keńinen kirigip bara jatqan qubylys dep aıtýǵa keledi. 2010 jyly e-qyzmettiń onlaın-rejıminde 1 mıllıonnan astam anyqtamalar berilse, 2011 jyldyń ótken 9 aıynda jurtshylyq alǵan anyqtamalar budan 5 esege artyq. Naqtylasaq, portal arqyly búgingi kúni 8 mıllıonnan astam elektrondyq qyzmet kórsetilse, kún saıyn 25 myńnan astam portalǵa baılanysatyn bolsa, resýrstyń tanymaldylyǵy da kózi qaraqty, kompıýtermen is jasaı biletinderdiń arasynda artyp otyr.
Toqtala ketetin jaıt, sońǵy ýaqytta Baılanys jáne aqparat mınıstrligi men «Zerde» ulttyq aqparattyq kommýnıkatsııalyq holdıngi tarapynan júrgizilgen pármendi sharalardyń arqasynda óńir-óńirlerde «elektrondyq úkimetti» etene etýge qatysty keń aýqymdy sharalar kesheni de júzege asyp keledi. Bul sharanyń ǵalamtordyń qoly jetetin kez-kelgen túkpirdegi tanymdylyqty da arttyra túsetini sózsiz. Óıtkeni, osyndaı aýqymdy isterdiń barysynda bylaıǵy jurtshylyqtyń kópshiligi «elektrondyq úkimetti» syrttaı tanyǵanymen, onyń qyzmetine sonshalyqty úńilip kórmegeni anyqtalyp otyr. Tipti, qarapaıym halyqtyń kópshiligi «e-qyzmet» portalyn mınıstrdiń blogymen de jıi shatastyrady. Álgindeı mınıstrlik pen holdıngtiń oblys ortalyqtarynda, qalalarda atqaryp jatqan jurtshylyqqa jetkizý jumystarynda elektrondyq sandyq qoltańbalardy berýge qatysty máseleler de keńinen túsindiriledi. Jalpy búgingi kúni elektrondyq sandyq qoltańba bir jylǵa beriledi, bundaı shekteý negizinen onyń ıesine qatysty qaýipsizdikterdi saqtaý masatynda berilip otyr. Alaıda, jaqyn aralyqta bundaı qoltańbany berý merzimi úsh jylǵa deıin uzartylatyn bolady. Bul rette elektrondyq sandyq qoltańba arqyly «elektrondyq úkimettiń» www.egov.kz portaly boıynsha kez kelgen qazaqstandyq azamat qajetti memlekettik qyzmetin tegin ári shapshań ala alady.
Sońǵy málimetterge súıensek, «elektrondyq úkimet» portaly qyzmetterin paıdalanatyndardyń teń jarymynan astamy - 25 pen 40 jastaǵy azamattar eken. Bul týraly Baılanys jáne aqparat mınıstri Asqar Jumaǵalıev óziniń blogynda «elektrondyq úkimet» (www.e.gov.kz) portalyn paıdalanýshylar arasynda júrgizilgen saraptamalarǵa súıenip jazǵan bolatyn. «Portalda tirkelgen barlyq qazaqstandyqtar týraly saraptama jasaı kele, «elektrondyq úkimet» portalyn paıdalanýshylardyń jıyntyqtalǵan portretin qurastyrdyq: negizgi belsendi paıdalanýshylardyń jasy, jynysy jáne tipti olardyń qaı óńirde turatyndyqtaryn da anyqtadyq. Bir qyzyǵy, «elektrondyq úkimet» portalyn paıdalanýshylardyń jas aralyǵy 25-40-ty qurasa, osy aralyqtaǵy paıdalanýshylardyń eń kóp tirkelgeni 27 jasta eken», - deıdi mınıstr A. Jumaǵalıev.
Baılanys jáne aqparat mınıstriniń aıtýynsha, jańa aqparattyq tehnologııalar eń aldymen jastar arasynda basymdyqqa ıe bolyp, osy tóńirekte tanymaldyǵy artatynyna qaramastan portaldy paıdalanýshylar arasynda 40 pen 55 jastaǵy azamattardyń qatysý belsendiligi de birshama deńgeıde bolyp otyr. Jańashyldyqqa umtylǵan osy 40 pen 55 jas aralyǵyndaǵy top ta memlekettik qyzmetti shapshań alýdyń jolyna júgingen. Bul jastaǵylar jalpy tirkelgender arasyndaǵy sany shamamen 21 paıyzdy quraıdy eken. «Budan bólek, 55 jastan asqan azamattarymyz da «egov.kz» portalyndaǵy qyzmetke júginedi, olardyń sany jalpy tirkelgen paıdalanýshylardyń 5,3 paıyzyn quraıdy», - deıdi mınıstr A. Jumaǵalıev.
Mınıstr keltirgen taǵy bir saraptaýlarǵa súıensek, «e-gov» portalyna tirkelgen paıdalanýshylardy genderlik jaǵynan jiktegende olardyń araqatynasy birdeı shamany kórsetipti. ıAǵnı, paıdalanýshy erler men áıelderdiń araqatynasy 50,5 pen 49,5 paıyzdy quraǵan. Al óńirlerge jikteý boıynsha paıdalanýshylardyń belsendilik nátıjesine súıensek, bundaı belsendi núktelerdiń kóshbasynda Almaty qalasy tur. Bul qalada «elektrondyq úkimet» portalyn paıdalanýshy retinde tirkelgenderdiń 17 pıyzy turady. Odan keıingi kezekte Astana (14 paıyz), budan soń Qaraǵandy oblysy (11 paıyz). Alǵashqy úshtik osylaı qurylsa, kórsetkishter reıtıngi Mańǵystaý oblysymen aıaqtalady, osy óńirdiń belsendiligi 2 paıyzǵa jýyq bolyp otyr.
Sońǵy ýaqytta jurtshylyq tarapynan kóbirek paıdalanylatyn qyzmet túrlerine e-qyzmet usyný da portaldyń, sol arqyly e-qyzmettiń de jumysyn jandandyryp, ony paıdalanýshylar qataryn arttyryp otyrǵanyn atap ótýge bolady. Máselen, aıyppul tóleýge qatysty e-qyzmettiń engizilýi de ýaqyt tapshylyǵynda júrgen jandardyń jumysyn jeńildetkenge uqsaıdy. Onyń ústine aldaǵy jyly e-qyzmetter aýqymy keńeıip, salyq salasyndaǵy qyzmetter de elektrondy túrde balama usynylatyny belgili. Sondyqtan da, óńirlerde «elektrondyq úkimetke» suranys aldaǵy ýaqytta da arta túsetini baıqalady.
Al halyqaralyq tájirıbelerge súıensek, Internet jelilerin paıdalanýda jergilikti halyqtyń belsendiligi 20 paıyzdan asatyn bolsa, onda tek qana «elektrondyq úkimet» emes, elektrondyq naryq qyzmetteri de qalyptasatyny anyqtalǵan. Osy negizge 2006 jyly Baılanys jáne aqparat agenttigi (2006 jyly agenttik kezinde) elimizdegi barlyq oblystardyń aldyna 2010 jylǵa qaraı 20 aıyzdyq mejeni baǵyndyrý týraly mindetti júktegeni belgili. Qazir Qazaqstannyń kóptegen óńirlerinde joba sátti júzege asýda. Aǵymdaǵy jyly elimizdegi birqatar ákimdikterdiń elektrondyq qyzmetter kórsetý boıynsha ilki aımaqqa tartylýy da sondyqtan deýge bolady.
Bir sózben aıtqanda, jurtshylyq eldegi bılik tarapynan atqarylyp jatqan jańalyqtardy bilip, onyń ıgiligin kórýge tıisti. Sondyqtan da, tájirıbe júzinde ýaqyttyń tıimdiligin arttyratyn sharaǵa jurttyń kózin jetkizýdiń mańyzy da zor. Máseleniń ekinshi jaǵymdy tusy - sybaılas jemqorlyqtyń jolyn kesýge baǵyttalatyny da aıqyn. Sondyqtan da, «e-qyzmet» qazirgi tańda ásirese Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtary jetispeıtin óńirler úshin asa qajetti dúnıe bolyp tabylady. Kezekte turmastan tapsyrys berý, jol qozǵalysy qaýipsizdigi erejelerin buzǵandyǵy úshin aıyppuldy yńǵaıly ýaqytta, yńǵaıly orynnan tóleý, neke týraly kýálikke ótinishti úıde otyryp-aq ótkizý, bunyń bári adamnyń jumysyn jeńildetetin úlken tehnıkalyq qamqorlyq dese de bolǵandaı. Ol az deseńiz, Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtaryna baratyn ýaqytyńyzdy anyqtap, kezekten oryndy aldyn ala alýdyń da joly tabylyp otyr. Bunyń bári, árıne halyq ıgiligi úshin ekendigi daýsyz. Al osyndaı halyq ıgiliginiń arqasynda memlkettik qyzmetterge qoljetimdilik artyp, ony tıimdi júrgizý qoǵamnyń da básekege qabilettiligin arttyratyny daýsyz.
Sóz sońynda «elektrondyq úkimet» portalyn belsendi paıdalanýshylarǵa da syılyqtar taǵaıyndalǵanyn jetkizgimiz keledi. Atap aıtqanda, «Zerde» Ulttyq aqparattyq-kommýnıkatsııalyq holdıngi e-úkimet portalyn paıdalanýshylar úshin osyndaı aktsııa uıymdastyryp otyr. Aktsııanyń sharttary da qarapaıym: www.egov.kz portalynan alynǵan qyzmet týraly 8 anyqtama nemese 8 túbirtekti ákelip «elektrondyq úkimettiń» shoý-rýmyna tapsyrǵan azamattar syılyqqa ıe bolady. Bul rette barlyq 8 anyqtama tek bir ǵana adamnyń atynda bolýy shart.
