Elbasynyń­: «Halqy sotyna senetin qoǵam - eń damyǵan qoǵam», degen sózin árkim jadynda saqtaı bilgeni abzal -Q Mámı

ASTANA. QazAqparat - Búgin «Egemen Qazaqstan» gazetinde Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sotynyń Tóraǵasy Q.Á. Mámıdiń "Sot ashyqtyǵy - qoǵam aınasy" atty maqalasy jaryq kórdi.

"Osydan bir jyl buryn Elbasy elimizdegi sot jumystaryn odan ári shıratyp, damytý mindetin alǵa qoıdy. Búginde respýblıkadaǵy sot júıesi aıqyn baǵyt, jańa qarqynmen júrgizilýde. Joǵarǵy Sot Tóraǵasy Q.Á. Mámıdiń tikeleı basshylyǵymen Respýblıka sottarynyń jáne sýdıalar korpýsynyń jumysy tyń serpin alyp, sot ashyqtyǵy men qoljetimdiligi arta tústi. Bir jyl ishinde atqarylǵan keleli ister, aýqymdy sharalar, oryndalǵan mejeli mindetter Prezıdent N.Á.Nazarbaevtyń respýblıka sýdıalarynyń VІ sezinde bergen tapsyrmalaryn tyńǵylyqty oryndaýdan bastaý aldy", dep jazady "Egemen Qazaqstan". ***

"Elimizdiń jyl ótken saıyn jańasha baǵyt-qarqynmen alǵa basýy halqymyzdyń bereke-birligin, baq-dáýletin odan saıyn nyǵaıtýda. Elbasy aıqyndap bergen syndarly saıasattyń ómirsheń ekenine barsha halyq kóz jetkizip otyr. Búginde memleket júktegen mindetterdi júıtkigen ýaqyt talabyna saı júzege asyrý - barlyq quzyr­ly organdar men mekeme-uıymdarda qyzý qar­qyn­men júrgizilýde. Sońǵy bir jyl ishinde elimizdiń sot júıesinde de birshama ıgi ister qolǵa alyndy.

Kópshiliktiń esinde bolar, ótken jyldyń qarasha aıynda respýblıka sýdıalary VІ seziniń ashylý saltanatynda sóılegen sózinde Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev «Qazaqstan-2050» Strategııasyn negizge ala otyryp: «... Osy baǵdarlamanyń eń negizgi túıini - sol kezge deıin dúnıeniń órkendep ósken, eń baıyǵan 30 memleketiniń qataryna kiremiz dep otyrmyz. Biz meje qylǵan bıik belester barlyq saladaǵy ıgilikterdi kózdeıdi. Sondyqtan, sot júıesi sol elderdiń sot júıesimen birdeı bolýy kerek», - dep elimizdegi sottardyń budan ári atqaratyn mindetterine keńinen toqtalǵan edi.

Prezıdent: «Qazaqstannyń sot júıesi aldyńǵy qatarda bolýy qajet. Bul týraly men Strategııada naqty kórsettim. Barlyq quqyq qorǵaý organdary ishinen eń joǵary turǵany Joǵarǵy Sot bolyp tabylady. Joǵarǵy Sottyń abyroıy - Qazaqstannyń abyroıy, jalpy bıliktiń abyroıy», - dep elimizdegi sottardyń bedeline aıryqsha baǵa berdi.

Osy rette sot júıesin jetildirýdi odan ári tyńǵylyqty jalǵastyrýda bir jyl ishinde atqa­rylǵan is-sharalardyń ózektilerine toqtalyp, sottar men sýdıalardyń mereıin ósirgen ıgi isterdi saralap bergenimiz artyq bolmas. Elimiz egemendi el atanyp, táýelsizdigimizdi baıandy etken shırek ǵasyrǵa jýyq ýaqyttan beri óziniń quqyqtyq júıesi, sonyń ishinde eń ózektisi - sot tóreligin zaman talabyna saı jańǵyrtý jyldar boıy úzdiksiz júrgizilip keledi. ıAǵnı, ony únemi damytý - osy bir jyl ishinde ilgeri basty.

Oǵan naqty dálel keltirer bolsaq, Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forýmnyń básekege qabilettilik jónindegi jahandyq ındeksine júgingenimiz jón. Bul kórsetkish boıynsha elimizdiń ulttyq sot júıesi reıtıngi 2014 jyly ekinshi pozıtsııaǵa kóterildi. ıAǵnı, Elbasy tapsyrmalarynyń oryndalýy tyńǵylyqty júzege asyp keledi.

Sot bıliginiń táýelsizdigi men onyń tıim­di­ligin arttyrýda qazirgi tańdaǵy aýqymdy ju­mys­tardyń biri de, biregeıi de sot ádildigin júze­ge asyrý bolmaq. Bul - táýelsiz elimizdiń Konstıtýtsııasynda bekitilgen, sýdıalardyń ar-ujdany, adamgershiligimen aıqyndalatyn eń bir qasıetti mindet. Árıne, sot protsesinde naqty dálelderdiń arqasynda zańdylyqqa saı talapker jeńiske jetken jaǵdaıda, aıypker jaq ózderiniń kóńilinen shyqpaǵan sot sheshimine rıza bolmaı, shaǵym berýi oryndy. Solaı desek te, zańnyń aty - zań. Talap-aryz bergen jeke nemese zańdy tulǵanyń isi konstıtýtsııalyq quqyqqa saı ádil sheshilse, zańnyń ústemdik qurǵany. Alaıda, burynǵy uly bılerden qalǵan: «Pyshaq qynyna toqtaıdy, daý shynyna toqtaıdy», degen ataly sózge qulaq aspaıtyndar, is sot satylarynda qaralyp bitpesten, shyqqan sheshimdi «álekke» túsiretini bar. Óz kezeginde utylǵan jaq buqaralyq aqparat quraldary arqyly ózderin «jábir kórýshiler» retinde kórsetýshilik áli kúnge deıin úzilmeýde. Elimiz quqyqtyq damýdyń jolynda bolǵandyqtan, biz mundaı kemshilikter birtindep túzeler degen senimdemiz.

Jalpy, zańdyq kúshine enbegen sot aktilerin buqaralyq aqparat quraldarynda jarııalap, kópshilik talqysyna shyǵarý - syrttaı sot isine aralasýdaǵy óreskeldik. Árberiden keıin, bul - sýdıanyń táýelsizdigine nuqsan keltirý ekenin keıbir azamattar túsinbeıdi. Biz osy bir keleńsiz jaıttyń qoǵamda oryn almaýyna jurtshylyq bolyp atsalysýymyz kerek. Onyń ishinde, qandaı buqaralyq aqparat quraldary bolsyn, mundaı óreskeldikke boı aldyrmaýlary qajet dep oılaımyn.

Osyǵan baılanysty aıtarym, taraptar ister­diń sot satylarynda qaralý quzyrynyń arajigin zań talabyna saı ajyrata bilgenderi jón. Ár­bir tarap zańda belgilengen tártippen, kelesi saty­daǵy sotqa ótinish berip, azamattyq quqyǵyn zańdy qorǵaý úshin izdense, sot ádildiginiń shynaıy saqtalýyna óziniń de úlesin qosqan bolar edi.

Barlyq álem halyqtary zańmen júrip, turady. Ony qurmetteıdi, múltiksiz baǵynady. Osy rette belgili qoǵam qaıratkeri Teodor Rýzvelttiń: «Zańnan joǵary nemese tómen turatyn adam joq. Zańǵa baǵyný talap etiledi, ol meıirimdilik retinde suralmaıdy», - degenin sotqa júgingen ár adam qaperinde ustaǵany jón-aq.

Konstıtýtsııamyzda belgilengendeı, elimizdiń ustanǵan joly - quqyqtyq memleket qurý, ony odan ári órkendetý. Birinshi kezekte azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryn minsiz qorǵaý desek, onyń eń basty kórsetkishteriniń biri - sot qyzmetiniń ashyqtyǵy jáne jarııalylyǵy bolmaq. Bul qaǵıdattar sottar úshin baǵdar beretin temirqazyq ispetti. Kúndelikti atqarylyp jatqan sot sheshimderiniń ádildigi halyqqa qaz-qalpynda shynaıy jetýi, kópshiliktiń durys ári naqty túsinik alýy buqaralyq aqparat quraldaryna tikeleı qatysty. Sondyqtan da, sottar olarmen tyǵyz qarym-qatynasta túsinisip, belsene jumys isteýge múddeli der edim.

Osy retpen alǵanda, jumys tásiliniń erek­she­likterine qaramastan, jýrnalıster men sottardyń kózdegen maqsat-murattary ortaq. Óıtkeni, qoǵamdaǵy jaqsy isterge, jat qylyqtarǵa shyn kúıinip-súıinetinder de, jany ashıtyndar da - halyqtyń osy ókilderi. Sol sebepti, olar bir-biriniń pikirimen sanasyp, oı-tujyrymdaryn bir arnaǵa toǵystyryp, jurtshylyqqa obektıvti túrde aqparat bergeni abzal. Sondyqtan da, merzimdi baspasózde sot taqyrybynda jarııalanǵan shaǵyn aqparattan bastap, analıtıkalyq maqalalar men suhbattardyń mazmuny, sapasy joǵary jáne alynǵan derekkózderi shynaıy bolýy qajet. Búgingi ýaqyttyń da, qoǵamnyń da qatań talaby osyndaı. Sóz joq, qazirgi tańda aqparat qoǵam aınasyna aınalǵan tusta, bul - óte mańyzdy qundylyq. «Eger shyndyqty bilgiń kelse, eki jaqty da birdeı tyńda», degen támsil sózdiń mánin árkim óz aqyl-parasaty arqyly túısine bilse, quba-qup bolar edi. Mundaı jaǵdaıda buqaralyq aqparat quraldary arqyly alynatyn sot tóreligi týraly aqıqat-pikirler, shyn máninde, halyqqa jetkizilip, adamdardyń sottarǵa degen qurmetin kemeldendirýge qyzmet eteri sózsiz.

Memleket basshysy baspasózdiń sot júıe­sin­degi róli jaıly sýdıalardyń VI se­zinde aıtqan myna túıindi sózi kókeıge qonym­dy: «Buqaralyq aqparat quraldarynyń kúsh-ji­geri arqyly qoǵamda sot bıligine jaǵymdy jáne iltıpatty kózqaras qalyptastyrý kerek». Osy qaǵıdany negizge alyp, bizder buqaralyq aqparat quraldarymen ózara baılanys jóninde strategııalyq tujyrymdama ázirleýdi qolǵa alýdamyz. Bul baǵdarlamalyq qujattyń ózegi - tórtinshi bılik ókilderimen sottardyń birlesken jumysyn tyń deńgeıdegi sapa bıigine kóterý. Osylaısha, kópshilik qaýymnyń quqyqtyq saýatyn odan ári arttyrýǵa yqpal etý tetigine aınaldyrý.

Búgingi óskeleń zamandaǵy eń jyldam da alymdy aqparat quraly ınternet-resýrstary ekenin jurtshylyq jaqsy biledi. Bul sala boıynsha Joǵarǵy Sot óziniń ınternet-resýrstaryn zaman talabyna saı jańasha ózgertip, paıdalanýshylarǵa qolaıly jaǵdaı jasaýda. Bizdiń veb-saıtymyzda «Tyńdalatyn ister tizimi» atty jańa bólim ashylǵan. Ol arqyly respýblıka sottarynda qaralatyn isterdiń kestelerimen jedel tanysýǵa jan-jaqty múmkindikter týǵyzylǵan.

«Sot isteri jónindegi anyqtamalyq» jáne «Sot aktileriniń banki» bólimderi túrli ólshemder boıynsha sot qujattarymen tanysýǵa baǵyttalǵan. «Joǵarǵy Sot Tóraǵasynyń jeke paraqshasy» arqyly azamattar ózderin mazalaǵan kókeıkesti suraqtarǵa naqty jaýap alady. Al oblystyq jáne oǵan teńestiriletin sottar tóraǵalarynyń blogynda azamattar ótinishteri men aryz-shaǵymdaryn osy sot basshylaryna jazyp qaldyra alady.

«Sot qujattarymen tanysý» bóliminde qara­latyn is qujattarymen jedel tanysýǵa qolje­timdilik qarastyrylǵan. Bul servısti paıdalanýshy­lar logın men poroldiń kómegine súıenip, SMS-habarlama túrinde uıaly telefonyna nemese elektrondyq poshtasyna jiberilgen is júrgizý qujat­tarymen tolyq tanysa alady. Naqty aıtqanda, sotqa bergen aryzynyń tirkelgendigi týraly talon alady. Osylaısha, sot júıesine engizil­gen bul jańa tásil azamattardyń ýaqytyn, jol shy­ǵy­nyn únemdeýge mol múmkindik beretini anyqtaldy.

Jyl basynan bergi ýaqytta 1 mıllıon 500 myńnan astam SMS-habarlama joldandy. Al berilgen talondardyń jalpy sany 90 paıyzdy qurady.

Elektrondy sot isin júrgizýde zamanaýı jetistikterdi tıimdi paıdalana bilý - barlyq sottar úshin jáne sot tóreligin halyq aldynda shynaıy, ashyq ta qoljetimdi etip kórsetýdiń birden-bir ońtaıly tásili. Biz zamannyń ózi usynyp otyrǵan mundaı ozyq tehnologııalyq jetistikterdi sot júıesinde árdaıym sáttilikpen paıdalanýdy damyta berýimiz kerek. Bul úrdis azamattardyń jáne qoǵamnyń sottarǵa degen senimin odan saıyn arttyra beredi dep oılaımyn.

Budan bólek, kún saıyn sot salasyna qatysty aqparattar, fotosýretter men beınejazbalar veb-saıtqa jedel túrde ornalastyrylyp, ınternettegi áleýmettik jeliler arqyly taraıdy.

Osyndaı júıeli jumystyń nátıjesinde memlekettik organdardyń ınternet-resýrstarynyń reıtınginde Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sotynyń veb-saıty birinshi oryndy ıelendi. Atalǵan reıtıng «Qazkontent» aktsıonerlik qoǵamynyń 27 memlekettik organnyń resmı ınternet-resýrstarynyń jumysyna jasalǵan taldaýy negizinde shyǵarylǵan. Munyń ózi, sottardyń halyq aldyndaǵy ashyqtyǵy men jarııalylyq qaǵıdattaryn berik ustanyp otyrǵandyǵynyń birden-bir dáleli.

Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev elimizdiń sot júıesin álemdik standarttarǵa sáıkestendirýde kóptegen kósheli mindetterdi alǵa qoıǵany belgili. Onyń jyl ótken saıyn sot tóreliginde ornyǵýyn óziniń baqylaýynda ustaýda. «Qazaqstan-2050» Strategııasynda jarııalanǵan jańa saıası baǵyttyń barlyq vektory úshin basymdyqtar men mindetter aıqyndalǵany málim. Sottar úshin munyń eń mańyzdysy - minsiz jáne tıimdi ulttyq sot tóreligi ekeni daýsyz. Táýelsiz jáne ádiletti sot - quqyqtyq memlekettiń negizi desek, álemdik úlgi kórsetkendeı, eń damyǵan memleketterdiń altyn arqaýy - qolaıly ınvestıtsııalyq ahýal týǵyzý jáne azamattardyń ál-aýqatyn joǵary deńgeıge jetkizý. Bul bizdiń qoǵamnyń da tabys­ty damýynyń basty kepiline aınaldy. Osyndaı berik tuǵyrdyń arqasynda elimizdi álemniń eń damyǵan 30 eliniń qataryna qosý úshin, Elbasy aıtqandaı, sot júıesiniń barlyq mindetteri men atqarar jumystaryn soǵan sáıkestendirip, júıeli túrde júrgizý - bizdiń bas­ty maqsatymyz.

Bul maqsat-mindetter Memleket basshysynyń árkezdegi jeke qabyldaýynda egjeı-tegjeıli talqylanyp, naqty baǵyt-baǵdarlar berilip otyrady. Sonyń ishinde, el ekonomıkasyn damytýdyń negizgi tetigi retinde shaǵyn jáne orta bıznes sýbektileri men ınvestorlardyń quqyqtaryn qor­ǵaýdyń, olardyń qyzmeti úshin ońtaıly jaǵ­daılar jasaýdyń mańyzdylyǵyna aıryqsha kóńil bólingen.

Elbasy el ekonomıkasyna jáne sot ádildigine qatysty oı-tujyrymdaryn da anyq bildire otyryp: «Adamdardyń sot tóreligine degen senimi sot organdarynyń jumysyna baılanys­ty. Atap aıtqanda, barlyq daýlar otandyq sot júıesinde ádil sheshilýi úshin mamandandyrylǵan ekonomıkalyq sottardyń jumysyn jaqsartý qajet», - dep sottar korpýsyna naqty tapsyrmalar berdi.

Qazirdiń ózinde Memleket basshysynyń osy tapsyrmalaryn oryndaý maqsatynda birqatar is-sharalar atqarylýda. Mysaly, Qazaqstannyń Ulttyq kásipkerler palatasymen birlesip ótkizilgen selektorlyq keńeste orta, shaǵyn bıznesterge qatysty salada sot ádildigin júzege asyrý máseleleri keńinen talqylandy. Endigi jerde Elbasy tapsyrmalaryn iske asyrýǵa Ulttyq kásipkerler palatasynyń ókilderin de jumyldyrýdy jón kórdik. Óıtkeni, bıznes ókilderimen jáne sheteldik kompanııanyń ókili sanalatyn taraptarmen azamattyq isterdi qaraý tájirıbesiniń ózekti máseleleri boıynsha syndarly áńgimeniń jıirek órbýi - zańdylyq. Osyǵan baılanysty Elbasy atap ótkendeı, sottardyń negizgi mindeti - óńirlerde atalǵan sanattaǵy azamattyq isterdi sapaly ári ýaqtyly qaraý, ekonomıkalyq sottar jumysynyń tıimdiligin arttyrý bolyp tabylady.

Osy jyldyń birinshi jartysynda elimizdegi sottardyń jumysy talapqa saı júrgizilip, óziniń oń nátıjesin kórsetti. Sotqa túsken isterdi óz merziminde qaraý tártibi saqtalyp, qylmystyq jáne ákimshilik ister boıynsha sottar tarapynan olardy qaraý merzimderi buzylǵan joq. Sonymen birge, sottarǵa kelip túsken azamattyq isterdiń sot óndirisinde alty aıdan astam ýaqyt bolýy edáýir azaıdy.

Azamattardyń óz quqyqtaryn qorǵaý úshin sottarǵa ótinish berýi barynsha artyp, statıs­tı­kalyq derekter kórsetkendeı, sotqa kelip túsken ister sany edáýir ósti.

Bul halyq tarapynan sottarǵa degen senimniń ulǵaıǵanyn bildiredi. Óıtkeni, bizder sot ashyq­tyǵy men jarııalylyǵy jáne qoljetimdiligi týraly kóptegen is-sharalardy qolǵa alyp, aıqyn júrgizip kelemiz. Osy turǵyda sottardyń qyzmet deńgeıin kóterý syndy jumystar da tııanaqty atqarylýda.

Sottardy áleýmettik turǵydan jáne jańa úlgidegi materıaldyq-tehnıkalyq jabdyqtarmen, zamanaýı sáýletti ǵımarattarmen qamtamasyz etý árqashan nazarda bolmaq. Jergilikti sottar úshin jańa ǵımarattar salýdy jáne onyń ozyq úlgide jabdyqtalýyn Elbasy da eskerip otyrady. Prezıdent sýdıalardyń sońǵy ótken sezinde de, sottardyń alańsyz is qaraýyna jaǵdaı týǵyzý memlekettiń árqashan qamqorlyǵynda ekenin basa aıtqan edi.

Sońǵy jyldary sot júıesiniń materıaldyq bazasy edáýir nyǵaıtylyp, barlyq sottar teh­nıkalyq jabdyqtalyp, sot ádildigin atqarýdyń zamanaýı standarttaryna saı ǵımarattarda ornalastyrý jumystary jalǵasyn tabýda. Mine, sonyń aıqyn dáleli retinde respýblıka sottary zaman talabyna saı salynǵan ǵımarattarmen tolyǵa tústi. Bıyldyń ózinde aýdandyq sottarmen qatar, birneshe oblystyq jáne qalalyq sottardyń ǵımarattary jańaryp, jabdyqtaldy. Mysaly, Almaty oblystyq, Shyǵys Qazaqstan oblystyq jáne Astana qalalyq sottarynyń qazirgi zamanǵa laıyqty ádildik otaýlary ashyldy. Bul halqymyzdyń: «Bı bolsyn, bı túsetin úı bolsyn», dep ejelden sottar úshin qolaıly jaǵdaı týǵyzýdyń shynaıy qamqorlyǵy ekenin kórsetse kerek.

Sot ǵımarattarynyń jańa úlgide boı kóterýi sýdıalar qaýymdastyǵynyń ǵana emes, bul - zańdy syılaıtyn, zańǵa júginetin jurtshylyqqa ortaq qýanysh der edim. Óıtkeni, sot ǵımarattary halyqqa qolaıly qyzmet kórsetip, kóńilderinen shyǵyp jatsa, olardyń da sotqa degen senimdiligin, jyly kózqarasyn qalyptastyrady. Buǵan qosa, aqparattyq-kommýnıkatsııalyq tehnologııanyń sońǵy úlgilerimen jabdyqtalǵan sot otyrysynyń zaldary sýdıalar jumysyn utymdy atqarýyna tyń serpilis beredi. Bul óz kezeginde sotqa júgingen azamattardyń quqyqtary men zańdy múddelerin shynaıy qorǵaýdyń sapasyn odan ári arttyra túseri anyq.

Elimizdegi sottar men sýdıalardyń kún saıyn atqaryp jatqan qyzmetteri sot tóreligin jetildirý baǵytyndaǵy asa mańyzdy qadam sanalady. Olardyń ádil sot isin júrgizýdegi jumysyn baǵalaý ári sapasyn arttyrý nazardan tys qalǵan emes. Ol úshin kópten beri sottardyń jumysyn qadaǵalap, turaqty monıtorıng júrgizý dástúrge aınalǵan. Osy rette biz bıylǵy jyldyń basynan beri sottar qyzmetin baǵalaý ólshemderin (krıterıı) engizdik. Baǵalaýdyń mundaı túri sottardyń qyzmetin odan ári jaqsartý men jetildirýdiń tıimdi quraly bolmaq. Sottardyń qyzmet sapasyna monıtorıng júrgizýdegi bul qazaqstandyq ádisteme halyqaralyq sarapshylar tarapynan qyzyǵýshylyq týdyryp, oń baǵa berilgeni, elimizdiń sot júıesiniń bedelin ósirdi.

Sýdıalyq jumys sapasyn baǵalaý máselesi osy jylǵy qyrkúıek aıynda Astanada ótken Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memleketter Joǵarǵy Sottary tóraǵalarynyń keńesinde talqylandy. Qazaqstan, Reseı, Qyrǵyz, Tájikstan jáne Ózbekstan joǵary sottar organdarynyń basshylary sottar qyzmetin jetildirý jáne baǵalaý jaıly egjeı-tegjeıli pikir almasty. Otyrys aıasynda sottardy teńgermeli basqarý júıesin qurý, sýdıalardy irikteý men taǵaıyndaý, sot tóreliginiń ashyqtyǵy týraly máseleler qaraldy. Olarǵa sottar men sýdıalar qyzmetin baǵalaýdyń qazaqstandyq ádistemesi keńinen tanystyrylyp, halyqaralyq deńgeıde bedeliniń arta túskendigimen erekshelendi.

Elimizdegi sot júıesinde qyzmet atqaryp júrgen sýdıalardyń is qaraýdaǵy júktemelerin áli de bolsa jeńildetý sharalary qarastyrylýda. Memleket tarapynan jergilikti sýdıalar sanyn kóbeıtý máselesiniń ońtaıly sheshilýine El­basy úlken qoldaý kórsetti. Atap aıtqanda, osy jyldyń basynda Prezıdent Jarlyǵymen aýdan­dyq sottardyń sany 450 birlikke deıin kóbeıtildi.

Sonymen qatar, sýdıalardyń qoǵamdaǵy mártebesin odan ári aıqyndaýda, kásibı medı­tsı­nalyq qyzmet kórsetýde, olardyń ál-aýqatyn jyl ótken saıyn jaqsartý úshin kóptegen is-shara atqarylyp keledi. Ásirese, jergilikti sot­tardy sońǵy zamanaýı ozyq úlgidegi qural-jab­dyqtar jáne kompıýterlermen jaraqtandyrý tyń­ǵylyqty júrgizilýde. Sondaı-aq, laýazymyna jańa­dan kirisken sýdıalardy jaıly úı-jaımen ýaqty­ly qamtamasyz etýge únemi nazar aýdarylady.

El ishindegi: «Turmysy jaqsynyń - jumysy da jaqsy», degen kózqaras sýdıalardyń da taǵaıyndalǵan laýazymyn bir orynda turaqty ári nátıjeli atqarýyna kepil bolary sózsiz. Mun­daı qamqorlyqtyń barlyǵy sot qyzmetin halyq­qa ashyq jáne qoljetimdi etýge jáne shynaıy sot ádildiginiń saltanat qurýyna oń áserin tıgi­zedi. Sot júıesin budan ári jetildire berýdegi biz­diń basty paryzymyz - árbir iske qatysty sot ádil­diginiń oryndalý sapasyn udaıy arttyryp otyrý. Sondyqtan, árbir sýdıa, sot qyzmetkerleri aldymyzda mejeli mindetter men aıqyn maqsattar turǵanyn árqashan este saqtaǵany abzal.

Búgingi tańda respýblıka sottary zaman talabyna saı osy jyly qabyldanǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń Qylmystyq, Qylmystyq-protsestik, Ákimshilik quqyq buzýshylyq, Qyl­mystyq atqarý kodeksteri jarııalanǵan ýaqyttan beri kópshilik tarapynan keńinen qoldaý tabýda. Al sot qyzmetkerleri, sýdıalar korpýsy keler jyldyń basynan qoldanysqa enetin zań­na­malarmen muqııat tanysyp, jumys babynda paı­dalanýǵa mashyqtaný ústinde.

Buǵan qosa, Parlamentte «Qazaqstan Respýb­lıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine sot tóreligin iske asyrýdy odan ári jeńildetý, tóreshilik rásimderdi azaıtý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar týraly» zań jobasy da qaralýda. Osy zańnyń aıasynda basqa da toǵyz zańnamalyq aktige ózgerister men tolyqtyrýlar engiziledi. Sonyń ishinde, Azamattyq is júrgizý kodeksinde isterdi ońaılatylǵan tártippen qaraý erekshelikteri kózdelgen. Sondaı-aq, osy kodeks­ke bitimgerlik kelisim jasaýdyń rásimin, nysany men mazmunyn, oryndaý tártibin reglamentteıtin jańa taraý engizildi.

Qazirgi ýaqytta Elbasy tapsyrmalaryna sáıkes, Joǵarǵy Sot basqa da zańnamalardy odan ári jetildirý maqsatyndaǵy júıeli jumystardy atqara bermekshi. Solardyń biri, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ákimshilik protsessýaldyq kodekstiń jobasyn ázirleýdi de qolǵa aldy. Bul zań jobasy óz kezeginde qylmystyq jáne azamattyq sot óndirisimen qatar, ákimshilik sot tóreligin júzege asyrýdyń quqyqtyq irgetasynyń zańdy tuǵyryna aınalady dep senemiz.

Elimizdegi sot ádildigin iske asyrýda onyń halyqqa ashyq jáne qoljetimdi bolýy - Elbasy alǵa qoıǵan eń jaýapty mindet. Bul jaýap­kershilikti bizder barynsha sezinip, berilgen tap­syr­malardy odan ári de tyńǵylyqty atqarýǵa tıistimiz. Ol úshin ózimizdiń ulttyq zańna­malarymyzdyń qasıetin tereń uǵynyp, qadirine jete bilgenimiz jón.

Zańdy syılaý, ony oryndaý bizdiń qoǵamnyń da basty sharttarynyń biri bolýy tıis. Osy oraıda, elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti - Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń: «Halqy zańyn syılaıtyn, sotyna senetin qoǵam - eń damyǵan qoǵam», degen qanatty sózin ár azamat jadynda saqtap, boıtumardaı baǵalaı bilgeni abzal der edim".