EQYU SAMMITІ QARSAŃYNDA: Adamzat Astanaǵa alǵys aıtatyn bolady
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń 2 qarasha kúngi sanynda «El bolashaǵynyń kókjıegin aıqyndaǵan» atty maqala jarııalandy. Avtory - general-maıor, professor Mıhaıl Dáýenov. Avtor maqalasynda Astana Sammıtine qatysty oılarymen bólisedi.
Onyń pikirinshe, Eýropa elderi men EQYU-nyń ókilderi on toǵyz jyl boıy Qazaqstannyń damý úderisin, elimizdegi saıası, ekonomıkalyq, áleýemttik reformalardyń qalaı júzege asyryp otyrǵandyǵyn zerttep, baqylap otyrdy. Ásirese TMD elderi elimizdegi ulttyq qaýipsizdikti qalaı saqtap otyrǵanymyzdy qatty qadaǵalady. Bas-aıaǵy jıyrma jylǵa tolmaıtyn ýaqyt osy elderdiń naryqtyq ekonomıka men saıası tuǵyrnamasyn qalyptastyra bilýine de syn boldy. Bul máselede EQYU Qazaqstannyń qadamdaryn joǵary baǵalady. Ekonomıka damyp, halyqtyń áleýmettik deńgeıi joǵarylady. Mysaly bir Astana qalasynyń Eýrazııa tórinde totyqustaı qulpyryp óskeni nege turady! Ekinshiden, on toǵyz jyl ishinde jas memlekette birneshe saılaýlar ótti. Sonyń barlyǵy da halyqaralyq demokratııa ólshemderine saı keldi. Endi EQYU sııaqty bedeldi halyqaralyq uıymdar, damyǵan derjavalar Qazaqstandy syrttaı baqylaǵanyn qoıyp, onymen sanasyp, áriptes el dep tanı bastady.
***
«Dala men qala gazetiniń 6 qarashadaǵy sanynda Eýrazııalyq ekonomıkalyq akademııasynyń korrespondent-múshesi Jumabek Jandildınniń «Adamzat Astanaǵa alǵys aıtatyn bolady» degen maqala jarııalandy. «Astana Sammıtine 55 memleketten joǵary dárejeli ókilder keletin boldy. Meniń oıymsha, olar jınalysqa qatysyp, baıandamalardy tyńdap, baǵa berý úshin kelmeıdi, Nursultan Nazarbaevtaı zamanymyzdyń kemeńger tulǵasynyń danalyq usynystaryn bir alqaly jıynda qoldaý úshin keledi. Al Qazaqstan Prezıdentiniń ustanymy men bolashaqqa belgilegen jospary EQYU tóraǵalyǵynyń bastaýynda-aq belgili bolǵan. Ol eń birinshi ıadrolyq jáne basqa jappaı qyryp-joıatyn qarý-jaraqty taratpaý - barshaǵa birdeı mindetti bolýy. Bul oraıda ıadrolyq klýb elderiniń qoldarynda bar qarý-jaraqtaryn AQSh pen Reseıden úlgi ala otyryp, birte-birte qysqartyp, aqyr aıaǵynda múlde joıýy qajettigin de bizdiń Elbasymyz barshanyń esine salǵan bolatyn. Nursultan Nazarbaevtyń ustanymy boıynsha búgingi adamzattyń jaýy ortaq, ol - ekstremıstik pen lańkestik, seperatızm, esirtki saýdasy, adam quldyǵy, transulttyq korrýptsııa. Meniń boljamymsha Astana sammıtinde osynaý ortaq jaýmen birlesip kúresý tetigi belgilenbek. Aıtqandaı, bul másele tóńireginde Qazaqstan Kóshbasshysynyń oıy aıqyn. Ol budan buryn EQYU men ASShÓK (Azııadaǵy senim sharalary jáne ózara kómek uıymy), sondaı-aq NATO blogy men Shanhaı yntymaqtastyq uıymy bir-birimen ıntegratsııalanǵan jaǵdaıda, ıaǵnı bir-birin tolyqtyrýshylyq jaǵdaıda jumys isteýi - jemisti bolatynyn atap kórsetken edi. Al qazir bul uıymdar sóz júzinde kelisimdi jumys istegendeı bolyp kóringenimen is júzinde bir-birinen qaýiptenetindeı sezimge boı aldyrǵan jaǵdaıda jumys istep jatyr. Demek, Astana Sammıtinde osy alyptardy ashyq jáne úılesimdi til tabysqan jaǵdaıda jumys isteýin qamtamasyz etetindeı bir tetikke qol jetýinen úmittenýge bolady»,-deıdi maqala avtory.
***
«Aıqyn» basylymynyń 4 qarasha kúni nómirinde elordada uıymdastyrylǵaly otyrǵan EQYU-nyń Sammıtine qatysty «Eýropa men Azııa - Batys pen Shyǵys arasyndaǵy altyn kópir» atty maqala jarııalandy. Atalmysh maqala avtorynyń aıtýynsha, álem nazary búginde Astanaǵa aýǵan. Tek saıasatkerler ǵana emes, mádenıet qaıratkerleri de, óner ıeleri de Qazaqtyń Arqa tósinen jetip jatqan jańalyqtarǵa kóz tigip otyr. Óıtkeni bul Sammıt halyqaralyq saıası máselelerdiń ǵana sheshimin izdep qoımaı, órkenıetterdiń jaqyndasýyna da orasan zor yqpal etpek. Qazaqstannyń geosaıası ornynyń ózi osyǵan oraılasyp tur: qos alyp qurlyq - Eýropa men Azııany, eki uly órkenıet - Batys pen Shyǵysty altyn kópir ispetti jalǵasyp jatyr. Astanada ótetin EQYU-nyń Sammıtine qazirdiń ózinde elýden astam memleket jáne úkimet basshylary keletinderin rastady. Onyń syrtynda seriktes elderdiń ókilderi taǵy bar. Sondaı-aq maqala avtorynyń málimdeýinshe, elimizge Sammıt aıasynda EQYU-ǵa múshe memleketterdiń, 12 seriktes memlekettiń jáne 65 halyqaralyq uıymnyń basshylary men ókilderi, jalpy sany 5 myńnan 7 myńǵa deıingi aralyqta adamdar keledi dep kútilýde.
«Aıqyn» basylymynyń 5 qarasha kúngi sanynda «Bul sammıt - eldiń abyroıy» atty maqala basyldy. Onda Qazaqstannyń Eńbek eri Aıagúl Mırazova óziniń Sammıtke qatysty pikirin bildirgen. Onyń paıymdaýynsha, EQYU tarıhyndaǵy eleýli oqıǵalardyń biri de beregeıi endi sanaýly kúnderden keıin Astanada ótetin Sammıt bolǵaly tur. Tóraǵalyqtyń alǵashqy kúnderinen-aq halyqaralyq uıymnyń qyzmetine múshe-memleketter úshin jańa baǵyt-baǵdardy kórsetken Qazaqstannyń 11 jyl boıyna úzilip qalǵan alqaly jıyndy qaıta jandandyryp, álem nazaryn yntymaqtastyqqa, beıbitshilikke, halyqtar dostyǵyna aýdarýy - elimiz úshin mańyzy zor jetistik. Osy turǵyda Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń dúnıe nazaryn qýatty Qazaqstanǵa buryp, bul jıynnyń qanshalyqty qajettiligi men qymbat ekendigin álem memleketteriniń kózin jetkizýi - baǵa jetpes, eshteńemen ólsheýge kelmeıtin eńbek.
«Aıqyn» basylymynyń 6 qarasha kúngi sanynda "Astana sammıti Uıymnyń jumysyna jańa lep ákeledi", degen maqala shyqty. Maqala avtory saıası ǵylymdar doktory, professor Gúlshat Nurymbetovanyń pikirinshe, Qazaqstannyń EQYU tóraǵalyq etýi, tóraǵalyq etý aıasynda Sammıtti uıymdastyrýy, onyń halyqaralyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi róliniń kúsheıgenin kórsetedi. Ári Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń syrtqy saıası bastamalarynyń álemdik qaýymdastyqpen qoldaý tabýynyń bir kórinisi. Sóıtip, Qazaqstan óziniń aımaqtyq qana emes, jahandyq deńgeıde ujymdyq qaýipsizdik júıesin nyǵaıtýǵa umtylatynyn taǵy da bir dáleldedi. EQYU-nyń Astanada ótetin Sammıti 11 jyl úzilisten keıin shaqyrylyp otyr. Onyń ereksheligi de osynda. Sondyqtan Sammıttiń jumysyn ilgeriletip, órkendetýde, onyń qyzmetine jańa bir lep bereri sózsiz. Ekinshiden osy ýaqyt aralyǵynda saıası kúshter araqatynasy ózgerip, jańa daý janjaldar, kıkiljińder oshaqtary paıda boldy. Sammıt álemdegi osy daý - janjaldardy, kıkiljińderdi sheshýdiń jańa joldaryn usynýy kerek. Úshinshiden XXI ǵasyrda týyndap otyrǵan jahandyq máseleler memleketterdiń birigip, yqpaldasý qajettigin odan ári dáleldep otyr. Sammıt osy baǵytta da sheshimder qabyldary sózsiz.
***
Al «Kazahstanskaıa pravda» basylymyna suhbat bergen Italııanyń Qazaqstandaǵy elshisi Brýno Antonıo Paskýınonyń pikirinshe, Qazaqstannyń EQYU-na tóraǵalyǵy naǵyz zaman talaptaryna jaýap beretin jáne naqty nátıjelerge baǵyttalǵan is. Tóraǵalyqtyń sátti júrgizilýiniń de basty ereksheligi osynda. Qazaqstannyń EQYU-nyń Sammıtin ótkizýdegi basty maqsaty - ortaq kelisimge kelý bolatyn jáne ol dittegen maqsatyna jetti. «Halyqaralyq uıym men oǵan yqpal ete alatyn taraptardyń kelissóz júrgizýge kelisimin berýi tóraǵalyq qyzmetiniń nátıjesi. Sondaı-aq bul naǵyz dıplomatqa ǵana tán qasıet. EQYU-na múshe memleketterdiń barlyǵy Ystambul sammıtinen keıingi 11 jyly az ýaqyt emestigin moıyndady. Bizge mundaı kezdesýdi uıymdastyrýdyń ýaqyty áldeqashan týǵan. Sebebi osy ýaqyt aralyǵynda birlesip otyryp sheshýdi qajet etetin kóptegen máseleler qordalanyp qaldy. Árıne Sammıttiń nátıjesin boljap bilý kúrdeli is. Eýropalyq Odaqtyń negizin qalaýshylardyń biri bolyp tabylatyn Italııa halyqaralyq deńgeıdegi kóptegen jıyndarǵa qatysty. Sondyqtan biz mundaı aýqymdy jıynnyń nátıjesi qalaı bolaryn boljap bilý múmkin emestigin jaqsy bilemiz. Alaıda bizge mynany túsiný qajet. Jıynnyń mańyzy oǵan EQYU-ǵa múshe 56 memlekettiń basshylary men olardyń úkimetteriniń basshylary keledi. Olar qazirgi tańda qalyptasqan ortaq máselelerdi ortaǵa salady. Al bul máselelerdi budan ózge jaǵdaıda sheshý múmkin emes»,- deıdi ol.
