«Ekstremızm – eńserilmeıtin kúsh emes» - sarapshylar paıymy
QR Memlekettik hatshysy Erlan Qarın Prezıdent usynǵan Jańa Qazaqstan tujyrymdamasy qoǵamnyń birigýine, radıkalızmnen aýlaq bolýyna jáne júıeli reformalarǵa qurylatynyn aıtady.
Onyń paıymynsha, jańa Qazaqstanyń kún tártibi eldi jańashyldyqqa talpyndyrydyrady jáne ár azamatty sol jańashyldyqty qalyptastyrýǵa shaqyrady. Memlekettik hatshy bul baǵyt qoǵamdaǵy salaýatty kúshterdiń bárin toptastyrýǵa qaýqarly dep esepteıdi.
«Jańa Qazaqstan degen ne? Bul keıbir sarapshylar ońaılatyp aıtyp júrgendeı memlekettik apparattyń jańarýy ǵana emes. Bul birinshi kezekte qoǵamdyq qundylyqtardyń qaıta tarazylanýy. Radıkalızmnen aýlaq bolý, shetin kózqarastar men áreketterge boı urmaý, jasampazdyq yntany nyǵaıtý. Qoǵamda bolýy múmkin jikshildiktiń bárin eńserý. Bul, sondaı-aq, kezeń-kezeńmen iske asatyn júıeli reformalardy bildiredi. Memlekettik saıasat gýmanıtarlyq ólshemge ıkemdelip, adam kapıtalyna basymdyq beriledi», - deıdi Erlan Qarın.
Memlekettik hatshy jańa Qazaqstan tujyrymdamasynyń aıasynda quqyq qorǵaý organdaryn refomalar kútip turǵanyn aıtady.
«Toqaev muny birinshi kezektegi basym baǵyt retinde atady. Kúsh qurylymdarynyń jaýyngerlik qabiletterin kóterip, jańa tehnıkamen jabdyqtaý kerektigin, vedomstolar arasyndaǵy úılesimdi áreketti jolǵa qoıyp, óz betterimen sheshim qabyldaı alatyndaı etip qurylymdaý qajettigin de aıtty. Kúsh qurylymdaryna qarsylyq kórsetkeni úshin beriletin jazany qatańdatý arqyly olardy quqyqtyq turǵydan qorǵaý da mańyzdy. Onyń ústine quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleriniń eńbekaqysy da ósedi.
Qasym-Jomart Toqaev dinı ekstremızım men qylmys áleminiń selbesip ketýine jol bermeý kerektigin basa aıtty. Ásirese túzetý mekemelerinde mundaıǵa jol berýge múlde bolmaıdy. Aldymyzda kúsh qurylymdary qaýymdastyǵynyń, onyń ishinde syrtqy, ishki jáne halyqaralyq barlaýdyń qyzmetin qaıta qurylymdaý mindeti tur», - deıdi Memlekettik hatshy.
Radıkalızm men ekstremızımniń elimiz úshin qanshalyqty qaýipti qubylysqa aınalýy múmkin ekenin Parlament ókilderi de túsinip otyr. Sodan da bolsa kerek, Úkimet atyna óz saýaldaryn joldap, usynystaryn jetkizip jatyr. QR Parlamenti Senatynyń depýtaty Sultan Dúısembınov ekstremızm men terrorızmge qarsy jańa baǵdarlama ázirleýdi usynyp júr. https://kaz.inform.kz/news/deputat-ekstremizm-men-terrorizmge-karsy-zhana-bagdarlama-azirleudi-usyndy_a3900705
«Statıstıkalyq málimetter boıynsha, dinı qyzyǵýshylyq bildirgen azamattardyń 73 paıyzy qajetti málimetterdi ǵalamtor jelisinen izdeıdi. ıAǵnı, qazirgi ǵalamtorda áleýmettik jeliler, vıdeohostıngter men blokplatformalar jáne basqa da baılanystyrýshy aqparat quraldary álemdegi jańa múmkindiktermen qatar jańa qaýipterdiń týyndaýyna septigin tıgizýde», - dedi ol Úkimetke joldaǵan depýtattyq saýalynda.
Onyń oıynsha, dıstrýktıvti dinı aǵymdardyń túpki maqsaty – eldiń konstıtýtsııalyq qurylymyn ózgertý.
Senator memleket tarapynan mundaı qaýipti qubylyspen kúreske qajetti qarjy bólingenimen, sonyń ishinde aqparattyq baǵytqa tym mardymsyz bóligi jumaslyp jatyr dep esepteıdi.
«2019 jyly Qazaqstan dintanýshylarynyń 11 forýmynda Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń terrorızmge qarsy ortalyǵynyń ókili Sergeı Shveıkın óz sózinde qazaqstandyq destrýktıvti aǵymdardy ustanýshylardyń sany 20 myńnan asatynyn málimdedi. Osy tusta bulardyń sany nege kóbeıip jatyr degen suraq týyndaıdy. Keıbir derekter boıynsha, elimizde dinı ekstremızm men terrorızmge qarsy is-qımyl jónindegi 2018-2022 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamany iske asyrý úshin bıýdjetten bes jylǵa 270 mlrd teńge bólingen. Alaıda onyń 4%-y ǵana profılaktıkalyq is-sharalarǵa jumsaldy. Bul baǵdarlamanyń óz nátıjesin tıisti dárejede bermegenin qaıǵyly qańtar oqıǵasy kórsetip otyr», - dedi Sultan Dúısembınov.
Al Parlament Májilisiniń depýtaty Aıdos Sarym radıkalızm men terrorızm ıdeelogııalyq kúresten týyndaıtyn qubylys bolǵandyqtan, oǵan qarsy sapaly ári myqty ıdeıa usynyp qana jeýge bolatynyn aıtady. Demek, «Jańa Qazaqstan» ıdeıasy osy turǵydan mańyzdy. https://kaz.inform.kz/news/aydos-sarym-eski-omirge-oralmaymyz-zhana-kazakstan-kuru-ozimizge-baylanysty_a3900832
«Radıkalızm de - ıdeıanyń biri. Bir ıdeıaǵa tek basqa myqty ıdeıany qarsy qoıý arqyly jeńýge bolady. Ol balabaqshada, mektepte bala tárbıesinen bastalýy tıis. Máselen, búgin Almaty qalasynda bir mektepke bardyq.
Qoǵamdy «din máselesin nege jiberip aldyq?» degen suraq mazalaıdy. Biz ateıstik qoǵamnan zaıyrly qoǵamǵa aıaq bastyq. Qarap otyrsańyz, dinı qaıratkerlerimizdiń kópshiligi - jastar. Endi osy kisiler 60-70 jasqa kelip, qoǵamǵa bedeldi, belsendi bolǵanda jaǵdaı basqasha bolar. Qazir aýmaly-tókpeli kezeń. Sony paıdalanyp syrttan ıdeıalardyń kirýi, qoǵamǵa dendeýi, áleýmettik-ekonomıkalyq jáne basqa da qıyndyqtardy kótere almaǵan azamattardy qataryna qosyp alýy sııaqty máseleler oryn aldy», - deıdi depýtat.
Aıtýynsha, qoǵamdaǵy ádiletsizdik, zań úkiminiń bárine birdeı áser etpeýi, baı men kedeıdiń arasynyń alshaqtaýy da ekstremızm úshin «qolaıly orta». ıAǵnı, dinı radıkalızmmen kúresýdiń taǵy bir joly – ádiletti qoǵam qurý.
«Eshbir adam týa salyp dinı radıkal nemese ekstremıst bolmaıdy. Ol ómirde qıyndyq kóredi ne qıyndyqqa tap bolady, jan-jaǵyna qarasa qol ushyn berer eshkim joq. Qalaǵa keledi. Onda da esh týysy joq. Mundaı ádiletsizdikpen «basqa jolmen» kúresý kerek degen paıymǵa keledi. Biz olardyń osyndaı paıymǵa keletin joldaryn azaıtýymyz kerek. Ádiletti qoǵam, ádiletti sot bolýy qajet. Ómirde qıyndyqqa tap bolǵan adam boıynda «Meniki zańdy. Sot, prokýratýra arqyly ádilettikti ornata alamyn» degen túsinik qalyptastyrý kerek. Sonda ǵana qoǵam ózgeredi. Radıkal toptardy, olardyń basshylaryn qoǵamnyń ózi ysyryp tastaıtyn deńgeıge jetemiz», - dedi saıasattanýshy.
Aıdos Sarym qazaqstandyqtar jańa Qazaqstan tujyrymdamasynyń túpki mánin shynaıy túsinip, bir ıdeıaǵa birikse, radıkalızm men terrorızmdi de eńseretinine senedi
«Biz 20-ǵasyrdyń búkil tarıhı qıyndyǵynan aman-esen óttik. Birneshe ret qyrylyp qala jazdadyq. Úsh asharshylyqtan, eki úlken dúnıejúzilik soǵystan, saıası-qýǵyn súrginnen aman qaldyq. Endi osy memleketimizdi durys formatyna jetkizýimiz qajet. Qıyndyq qaı zamanda da bolady. Biraq, «bul meniń memleketim, osy memleketten basqa memlekettiń keregi joq. Іshinde qıyndyǵy bar ma, men ony ózim túzetýge atsalysamyn» degen úlken ishki nıetpen kirisý kerek. Sonda ǵana túzelemiz, sonda ǵana dinı ekstremızm, radıkalızmdi jeńe alamyz», - deıdi sarapshy.
