Ekologııa mınıstrligi Kaspıı teńizinde sý deńgeıi ne sebepti tómendep kele jatqanyn túsindirdi

NUR-SULTAN. QazAqparat - Kaspıı teńizinde sý deńgeıiniń turaqsyzdyǵy – tabıǵı úrdis. Sońǵy jyldary oǵan jahandyq klımattyń ózgerýi de áser etti. Bul týraly QR Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń baspasóz qyzmeti.

«Sarapshylarymyz teńiz deńgeıi kóp jyldyq, jylaralyq jáne maýsymdyq aýytqýlarǵa ushyraǵanyn habarlaıdy. Bul - tabıǵı úrdis. Kaspıı teńizinde sý deńgeıi buryn da aýytqyp otyrǵan. Mundaı merzimdi aýytqýlar syrtqy shekarada ózgermeli sharty bar jabyq sý qoımasy úshin qalypty jaǵdaı bolyp tabylady» delingen vedomstvo taratqan habarlamada.

Málimetke saı, ótken ǵasyrdyń 30-jyldarynan bastap Kaspıı deńgeıiniń tómendeýi baıqaldy. 1977 jylǵa qaraı teńiz deńgeıi 3 metrge tómendep, mınýs 26-dan 29 m-ge deıin jetti. Keıin sý deńgeıi qaıta kóterile bastady, osylaısha 1995 jyly 3 metrge joǵarylap, mınýs 26,62 m-di qurady. Osy aralyqta sý deńgeıiniń kóterilýi jylyna shamamen 14 sm boldy, al keı jyldary - 36 sm de jetken.
2005 jyldan bastap tsıkldik tómendeý kezeńi qaıtada bastaldy. Kaspııde jeldiń áserinen mezgilsiz aýytqý bolyp turady. Mysaly, Kaspııdiń soltústik bóliginde «Janbaı» teńiz gıdroposty aýdanynda osyndaı maýsymdyq kórinis anyq baıqalady. Ásirese kóktem, kúzde. Oǵan soltústik - shyǵys jáne ońtústik - shyǵysta soǵatyn jáne sebep. Al jazda, jel qatty emes kezde mundaı jaǵdaı baıqalmaıdy. Teńiz deńgeıiniń kóterilýi jeldiń jyldamdyǵy 10-15 m/s jáne uzaqtyǵy 10-12 saǵattan 1-2 kúnge deıin jalǵassa ǵana baıqalady. Al jel sekýndyna15-25 m-ge jetkende bıiktigi 1,5-2 m nemese odan da joǵary bolady.
Sońǵy jyldary Kaspıı teńizi deńgeıiniń aýytqýy klımattyń antropogendik ózgerýi áserinen ózgeretin sý balansy sıpattamalarynyń araqatynasyna baılanysty.
Sarapshylardyń deregine súıensek 2006-2020 jyldar aralyǵynda Kaspıı teńiziniń akvatorııasyna jaýyn-shashynnyń az mólsheri túsken, al býlaný protsesi kerisinshe qarqyndy boldy. Sondaı-aq Edil (Volga) ózeniniń basseıninde sý az bolǵandyqtan keletin sý mólsheri kóp bolmady.
Basty sebebi – klımattyń jylynýy.
Kaspıı deńgeıiniń tómendeýi men joǵarylaýy buryn da bolǵan jáne onyń uzaq merzimdi tabıǵı tsıkldik sıpatqa ıe ekenin atap ótemiz. Sońǵy jyldary Kaspııdiń jaǵdaıyna ǵalamdyq jylyný da yqpal ete bastady.