Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary: Dúbirli dodaǵa bir apta qaldy
ASTANA. KAZINFORM – Bir aptadan soń álem nazary Astanaǵa aýady. Ásirese, sport súıer qaýym elorda tórinde ótetin 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryna eleń etip, «kimder jeńedi eken?» dep moıyn buratyny belgili. 8-13 qyrkúıek aralyǵynda sporttyń 21 túri boıynsha 97 medal jıyntyǵy sarapqa salynatynyn atap ótken jón.
Qansha sportshy júldege talasady
Álemdik dodaǵa 89 elden 2800-ge jýyq qatysýshy keledi dep josparlanyp otyr. Olardyń qatarynda «sen tur, men ataıyn» degen halyqaralyq jarystardyń júldegeri kóp. Sáıkesinshe, ár saıys tartysty ótedi dep josparlanyp otyr.
Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny tuńǵysh ret 2016 jyly Qyrǵyzstanda uıymdastyrylǵany belgili. Sodan beri aıyr qalpaqty eldiń sportshylary ár dodaǵa tyńǵylyqty daıyndalyp, qorjynyn júldege toltyrýdy maqsat etedi. Bıylǵy jarysqa Qyrǵyzstannan 282 adamnan quralǵan delegatsııa qatyspaq. Onyń 180-i sportshy, al 40-y jattyqtyrýshy. Taǵy 15-i – federatsııalardyń ókilderi.
Túrkııa Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynda 9 sport túrine qatysýǵa nıet bildirgen. Atalǵan elden 120-ǵa jýyq sportshy top jarýǵa baryn salmaq.
Esterińizge salsaq, sońǵy ret Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary osydan eki jyl buryn Túrkııanyń Iznık qalasynda ótken edi. Dodany joǵary deńgeıde uıymdastyrǵan túrikter Astana qalasynda da qyzý tartys bolatynyna senimdi.
Al Ózbekstan atynan 120-dan astam sportshy qatysady. Olar sporttyń 14 túrinen baq synaıdy. Ózbekstandyqtar «Teńge ilý» men «Aýdaryspaqqa» birinshi ret qatysady.
Aıta keteıik, bıylǵy kóshpendiler oıyndaryna Brýneı-Darýssalam, Lıberııa, Venesýela, Irlandııa, Domınıkan, Gambııa, Brýnı, Efıopııa, Perý eliniń sportshylary alǵash ret qatysady.
Qusbegilik baǵdarlamaǵa alǵash ret enip otyr
V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynda 21 sport túrinen jarystar ótkiziledi. Olardyń qatarynda at jarysy, ulttyq kúres túrleri, dástúrli zııatkerlik oıyndar, jekpe-jekten jarystar, dástúrli sadaq atý, qus salýdyń ulttyq túrleri, at ústindegi saıystar, halyq oıyndary bar.
Atap aıtsaq,
* Asyq atý
* Ordo
* Arqan tartys
* Báıge
* Kókpar
* Aýdaryspaq
* Teńge ilý
* Qazaq kúresi
* Ashyrtmaly aba gúreshı
* Koresh (belbeý tatar kúresi)
* Kókborýý
* Alysh
* Mas-restlıng
* Powerful nomad (alyptar saıysy)
* Toǵyzqumalaq (toǵyzqorǵul)
* Mangala
* Ovarı
* Jamby atý
* Dástúrli sadaq atý
* Qusbegilik
* Qurash (ózbek kúresi)
Aıta keteıik, qusbegilik aldyńǵy tórt oıynnyń baǵdarlamasyna enbegen edi. ıAǵnı, atalǵan sport túri boıynsha doda tarıhyndaǵy alǵashqy júldegerler anyqtalmaq.
Baıraqty básekede Qazaqstannyń namysyn qusbegilikten toǵyz sportshy qorǵaıdy. Olar, búrkit qusy boıynsha – Serikbek Kýntýgan, Erzat Baıkadamov, Arman Kýshkarov, qarshyǵa qusy boıynsha – Dáýren Arshabaı, Baǵdat Keýenov, Qudaıbergen Raýıluly jáne ıtelgi qusy boıynsha – Erlan Kenjetaev, Baqdáýlet Babajan, Ibragım Bazarbaev.
Joǵaryda aty atalǵan toǵyz azamat el ishindegi chempıonattarymyzda — júzden júırik shyqqan úzdikter. Jyl basynan beri ulttyq qurama sapyndaǵy qusbegiler úshin Almaty qalasy men Aqmola oblysynda eki oqý-jattyǵý jıyny ótken bolatyn. Úshinshi oqý-jattyǵý jıyny Astana qalasynda 27 tamyzdan 7 qyrkúıekke deıin jalǵasady.
Jarystar qaı nysandarda ótedi
Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń ınfraqurylymyna elordalyq 6 nysan kirdi: «Astana-Arena» stadıony, «Qazanat» ıppodromy, J.Úshkempirov atyndaǵy Jekpe-jek saraıy, «Alaý» Muz aıdyny saraıy, «Qazaqstan» jeńil atletıkalyq sport kesheni, «Dýman» kesheni.
«Qazanat» ıppodromynda jáne Etnoaýyl aýmaǵynda at jarysy, dástúrli sadaq atý jáne qustarmen ań aýlaýdyń ulttyq túrleri boıynsha jarystar, sondaı-aq at jarystary ótedi. J.Úshkempirov atyndaǵy Jekpe-jek saraıy men «Alaý» muz aıdyny saraıynda ulttyq kúres, jekpe-jek jáne halyq oıyndary boıynsha jarystar, «Dýman» kesheninde dástúrli zııatkerlik oıyndar ótedi. «Qazaqstan» jeńil atletıkalyq sport kesheninde Akkredıtteý jáne jabdyqtaý ortalyqtary ornalasatyn bolady.
Oıyndardyń ǵylymı baǵdarlamasynyń is-sharalary Ulttyq mýzeıde ótedi.
Ońtústik-batys jaǵynan «Qazanat» ıppodromyna irgeles 10 ga aýmaqta ornalasqan «Kóshpeliler álemi» etnoaýyly VIK mádenı baǵdarlamasyn iske asyrý úshin basty alań bolady, sondaı-aq mádenı baǵdarlama sheńberindegi is-sharalar Astananyń túrli alańdarynda (alańdar, saıabaqtar, skverler, basqa da qoǵamdyq keńistikter, teatrlar, kontsert zaldary, kınoteatrlar, murajaılar, kórme pavılondary jáne t. b.) ótedi.
Kóshpendiler oıynyn ótkizýge qansha qarjy jumsalady?
Oıyndardyń operatsııalyq bıýdjeti - 5,7 mlrd teńge. Atalǵan somaǵa qarjylyq seriktester men demeýshilerdiń qarajaty qosylady. Jalpy alǵanda, operatsııalyq bıýdjet shamamen 8 mlrd teńge bolmaq.
Bul rette, 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryn daıyndaý jáne ótkizý jónindegi dırektsııasy «Alageum Electric» Kompanııalar tobymen ekijaqty memorandýmǵa qol qoıdy.
Memorandým negizinde «Alageum Electric» 5-shi Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń resmı bas demeýshisi bolyp tanyldy. Al, oıyndardyń Bas seriktesi - Halyk Bank.
Seriktester bólgen qarajat birinshi kezekte júldelerdi tóleýge baǵyttalady. Olardyń jalpy somasy 253 mln teńgeni quraıdy. Ár sport túri boıynsha jeke jáne komandalyq júldeler taǵaıyndalady. Kókpar men kók bóriden jeńimpaz komanda 10 mln teńge, ekinshi oryn alǵan komanda 6 mln teńge, úshinshi oryn úshin 4 mln teńge alady. Jeke sport túrlerinde altyn medal ıegerlerine 500 myń teńgeden úlestirilse, ekinshi oryn 300 myń teńgeni ıelenedi. Qola júldeger 200 myń teńge alady.
Aıta keteıik, jorǵa, qunan báıge, top báıge jeńimpazy 3 mln teńgeden ıelense, alaman báıge jeńimpazy 5 mln teńgeni qaltasyna salady.
Budan bólek, demeýshilerdiń bólgen qarajaty shetelden keletin ǵylymı baǵdarlama spıkerlerine, mádenı baǵdarlamaǵa qatysýshylarǵa arnalǵan kádesyılar men avıabıletterdi satyp alýǵa jumsalmaq.
