DSU «tarıf soǵysyna» baılanysty álemdik saýdanyń quldyraıtynyn boljady

ASTANA. KAZINFORM – Dúnıejúzilik saýda uıymy (DSU) «tarıf soǵysy» men saýda qatynastaryndaǵy ósip kele jatqan belgisizdikke baılanysty álemdik saýda kóleminiń qysqarýy múmkin ekenin eskertti, dep habarlaıdy Kazinform menshikti tilshisi.

Dúnıejúzilik saýda uıymynyń sársenbi kúni jarııalanǵan «Álemdik saýdanyń bolashaǵy men statıstıkasy» atty esebine sáıkes, taýarlardyń jahandyq saýdasynyń kólemi 0,2% qysqarady. Bul degenińiz «tarıf tómen» bolýy múmkin dep boljanǵan bazalyq stsenarııden úsh paıyzdyq pýnktke tómen.

Jaǵdaı odan ári ýshyǵa beretin bolsa, saýda kóleminiń qysqarýy 1,5%-ke jetýi múmkin.

DSU ekonomısteri boljamdy qaıta qarady

Bıylǵy jyl basyndaǵy alǵashqy boljam birshama oń edi. DSU álemdik ІJÓ kóleminiń artýyna oraı taýar men qyzmetter saýdasy ósedi dep boljaǵan bolatyn. Alaıda qańtar aıynan beri engizilgen jańa tarıfterdiń kólemi boljamdy qaıta qaraýǵa májbúr etti.

DSU boljam jasaý táýekelderi, sonyń ishinde AQSh tarapynan «ózara tarıfterdi» jandandyrý men saýda saıasatyndaǵy belgisizdik týraly eskertti.

Eger bul qaýip rastalatyn bolsa, álemdik saýda kólemi 1,5% qysqarýy múmkin.

DSU bas ekonomısti Ralf Ossa saýda saıasatyndaǵy belgisizdik esportty tejep, ekonomıkalyq belsendilikke kedergi bolatynyn aıtty.

Onyń sózinshe, tarıfter keń kólemde áser etedi jáne olardy boljaý qıyn bolatyn kezder sırek emes.

- Bizdiń modeldeý jumystarymyz saýda saıasatynyń belgisizdigi eksportty qysqartyp, ekonomıkalyq belsendilikke keri áser etip, saýda aǵyndarynyń ekpinin tejeı túsetinin kórsetti. Buǵan qosa tarıfter keń aýqymdy jáne kóp jaǵdaıda nátıjesi aldyn ala oılastyrylmaǵan saıası tetik bolyp tabylady, - dedi Ossa.

Tarıf soǵysynyń óńirlik saldary

Boljam boıynsha, taýar saýdasyna degen taıaýdaǵy tarıf sharalary ár óńirde árqalaı qalyptasady. Bul rette ásirese Soltústik Amerıka qatty zardap shegedi. Naqtyraq aıtsaq, eksport 12,6% qysqaryp, ımport 9,6% ósedi. Óńirlerdiń álemdik saýda aınalymyna yqpaly keri ketedi, jahandyq kórsetkish boıynsha 1,7 paıyzdyq pýnktke mınýsqa túsedi.

Azııa men Eýropa úshin azdap bolsa da ósim bolady. Azııada eksport pen ımport 1,6%, ósedi, Eýropada eksport 1% artsa, ımport 1,9% ósedi. Ózge elder álemdik saýdanyń ósýine oń yqpalyn saqtap qalady. Bul rette atalǵan elder ósimdi ózge salalarmen qosa alǵanda energotasymaldaýshylardy eksporttaý esebinen júzege asyrady.

AQSh pen Qytaı logıstıkany ózgerte bastady

AQSh pen Qytaıdyń saýda boıynsha kózqarastarynyń toǵyspaýy jahandyq saýda aǵyndaryn bólýge ákeledi. Bul rette Soltústik Amerıkany aıtpaǵanda, álemniń kóptegen aımaqtarynda Qytaı taýarlarynyń eksporty 4-9% deıin artady degen boljam bar. Qytaıdan AQSh-qa tasymal toqyma, kıim-keshek, elektr qurylǵylary sııaqty sektorlarda qysqarady. Óz kezeginde ol balamaly jetkizýshilerge jańa múmkindikter ashýy múmkin.

Joǵary tarıfter álemdik taýar saýdasynyń kólemine tikeleı yqpal etip, bul óz kezeginde júk tasymaly men logıstıkalyq qyzmetterge degen suranysty tómendetedi. Bul jaǵdaı ásirese júkterdiń kóp bóligi tasymaldanatyn áýejaı men porttarda aıqyn kórinedi.

Halyqaralyq týrızm birinshi kezekte zardap shegetin sektorlardyń biri bolýy múmkin. Sebebi ekonomıkalyq belgisizdik kezinde jol júrý men jatyn oryndy jalǵa alýǵa ketetin shyǵyn birden bilinedi. Sondaı-aq taýar aınalymyna yqpal etetin IT-qyzmetter, zertteý men daıyndaý sııaqty qosalqy qyzmetterge de suranys qysqara bastaıdy.

Turaqsyzdyq jaǵdaıyndaǵy qyzmet kórsetý salasy

Tarıfter qyzmet kórsetý salasyna tikeleı yqpal etpegenimen, olar da quldyraıdy. Kommertsııalyq qyzmetter saýdasyna degen boljamdy álemdik aýqym 4% ǵana ósedi, bul kútkendegiden tómen.

Bıyl qyzmet kórsetý salasy boıynsha eksport Eýropada ósedi - 5%. Odan keıin 4,4 paıyzben Azııa tur. Soltústik Amerıkada bul salanyń qarqyny 1,6% tómendeıdi, degenmen 2026 jyly bul jaǵdaı ońalyp, ósim 2,3% jetedi. Taıaý Shyǵysta bul protses baıaýlap, 2025 jyly 1,7%, 2026-da 1% bolady.

TMD elderinde qyzmetter eksportynyń ósimi 2025 jyly 1,1% deńgeıinde saqtalady, alaıda 2026 jyly bul kórsetkish 3,5% jetedi.

Al Afrıka, Ońtústik, Ortalyq Amerıka men Karıb óńirine qatysty boljam máz emes. Bul aımaqtarda bıyl qyzmet kórsetý eksportynyń kólemi qysqarady dep boljanyp otyr.

Osyǵan deıin AQSh Qarjy mınıstri tarıf saıasatynda ilgerileý bolady dep úmittenetini týraly jazdyq.