Dinı ekstremızmniń órshýiniń alǵysharty qandaı bolýy múmkin
Din – adamnyń júreginiń túbinen oryn alatyn ilim. Ár adam dindi ózinshe túsinedi, ózinshe qabyldaıdy. Adam qaı dindi qabyldaıdy, qalaı tabynady, ol – óz erki. Bul bizdiń Ata zańymyzda kepildendirilgen. Kez-kelgen adamnyń senim bostandyǵy bar.
Qazaqstanda bolsyn, álemde bolsyn adamǵa, qoǵamnyń tutastyǵyna qaýip tóndirmeıtin dinı aǵymdar kóp. Olardyń barlyǵyn birdeı qarastyrýǵa bolmaıdy. Aǵymdardyń ishinde ishinara tuıyqtalǵan, óz túsinigi bar aǵym bolýy múmkin. Olar saıası uran kótermeıdi, memleket isine aralaspaıdy. Olardan aıtarlyqtaı qaýip joq.
Qaı kezden bastap dinı aǵymdar qoǵamǵa, qoǵamǵa, zańǵa qaıshy kele bastaıdy. Menmenshildikke salynyp «tek meniki durys, basqanyki burys» degen kózqarasqa kelgende, aıdap salý, arandatý, Konstıtýtsııany moıyndamaı, kúsh qoldaný qysym kórsetý belgileri baıqalǵanda qaýip bastalady.
Saıasattanýshy Rasýl Jumaly ekstremıstik dinı aǵymdardyń gúldeýine yqpal etetin alǵysharttaryn aıtty.
«Sóz ýahabshylar jaıynda bolsa olar zańdy moıyndamaıdy. Bizden basqanyń barlyǵy kápir dep sanaıdy. Bul aǵymdar álbette qaýip tóndiredi. Olarmen arnaıy quzyrly organdar aınalysýy kerek. Bul aǵymdar rýhanııaty tapshy, ortalyq ıdeologııasy qaýqarsyz túrli daǵdarysqa ushyraǵan elderde gúldenedi. Nelikten bul aǵymdar artyna sonshama jastardy ilip alyp ketip jatyr? Nege olar eredi? Eń aldymen osy suraqqa jaýap izdeýimiz kerek. Jastar erikkennen kelmeıdi. Onyń myń túrli sebebi bolady. Ómirdegi túrli qıynshylyqtarǵa ushyraǵan, zaıyrly qoǵamda ádildik tappaǵan, qaryzǵa batqan, memleket tarapynan qoldaý tappaǵan, Hanafı mázhabynyń ımamdarynan qamqorlyq tappaǵan jastardyń arasynan shyǵyp jatyr. Ekstremızm nemese radıkalızmdi Norvegııaǵa aparyp taratyp kórińiz, túk shyqpaıdy. Óıtkeni, halyq saýatty, baqýatty, dinı túsinigi bar», - dedi Rasýl Jumaly.
Sarapshynyń aıtýynsha, bul tyǵyryqtan shyǵý úshin aldymen saldarymen emes, sebebimen kúresý abzal.
Repressııalyq tásilmen máseleni sheshý múmkin emes.
«Qysymmen, jaýapqa tartýmen eshteme sheshilmeıdi. Munyń barlyǵy - reprsessııalyq amaldar. Ol úshin ashyq pikirler maıdanynda Hanafı mázhabynyń moldalary básekege qabiletti bolýy kerek. Jastarǵa tálim tárbıe berý, saýatyn ashý arqyly bul máseleni sheshýge bolady. Áleýmettik-ekonomıkalyq ahýalyn da eskerý kerek. Hanafı mázhabynyń fılosofııalary, qundylyqtary, búkil musylman álemine qosqan úlesi ushan teńiz. Ál-Farabı, Qoja Ahmet ıAssaýı, Abaı men Shákárim osy tulǵalardyń murasyn keńinen nasıhattaı almaǵan soń kesirin kórip otyrmyz», - dedi ol.
