Derekter turǵanda, adamdar júgirip álek bolmaýy kerek - ІT mamanmen suhbat

Búgin – Tsıfrlandyrý jáne aqparattyq tehnologııalar qyzmetkerleriniń kúni. Osy ataýly kúnge oraı, Kazinform tilshisi Prezıdent Іs basqarmasyna qarasty «Injenerlik-tehnıkalyq ortalyǵy» Esep júıelerin basqarý bóliminiń data-taldaýshysy Aıdos Saırambaıdy sózge tartyp, mamandyǵynyń qyr-syry jaıly surap bilgen edi.

- Joǵary tehnologııalar damyǵan saıyn ІT salasy mamandaryna suranys artyp keledi. Al ózińizdiń bul salaǵa qyzyǵýshylyǵyńyz qalaı oıandy?

- Iá, qazirgi tańda jańa tehnologııalar men jańartýlar kúndelikti oılap tabylyp jatyr desek te bolady. Keıde, keıbir elder osy bir jarysta artta qalyp jatady. Biraq, bizdiń elimiz álemdegi jańa tehnologııalardy barynsha durys túrde kúndelikti turmysymyzǵa engizip úlgerýde dep oılaımyn.

Kezinde, Abylaı han babamyzdyń «Bilekke sengen zamanda eshkimge ese bermedik, bilimge sengen zamanda qapy qalyp júrmelik» degen sózi mektep kezinen jadymda júretin. Bala kezimde matematıka men fızıka pánderin óte qatty qyzyǵyp oqyp, fızıka páni boıynsha qalalyq jáne oblystyq jarystarǵa katysyp júldeli oryn alǵanmyn. Osy sebeptermen keleshekte bilikti ІT mamany bolýdy kózdep, sol maqsatymnyń oryndalý jolynda tynbaı eńbek etip kelemin. Japondar fılosofııasy boıynsha bul – meniń qaǵıdam desem te bolady.

- Injenerlik-tehnıkalyq ortalyqtaǵy jumysyńyzdyń negizgi baǵyty jaıly aıtyp berseńiz...

- Qazirgi tańda ózim sııaqty bilikti áriptesterimmen birge «Ahýaldy taldaý kesheni» jobasyn jasap jatyrmyz. Qysqasha aıtqanda, bul – Prezıdent Іs basqarmasyndaǵy barlyq aqparattyq júıeniń derekterin bir jerge shoǵyrlandyryp, bir qurylymǵa keltirip, óńdep, durys taldaý jasaıtyn júıe. Bul joba qaramaǵynda birneshe mekemeleri bar uıymdar basshylarynyń jumysyn barynsha jeńildetetin ári durys sheshimder qabyldaýǵa óz yqpalyn tıgizedi.

Mysaly, biz onda kadr, býhgalterlik esepter, qarjyny josparlaý jáne ıgerý, memlekettik satyp alý sııaqty negizgi kórsetkishterdi bir ekrandy dál qazirgi ýaqytta qalaı oryndalyp jatqanyn kórsetemiz. Odan bólek, áýe jáne kólik, medıtsına, ІT ótinimderi, qurylys boıynsha naqty kórsetkishterdi mekemelerge baılanysty taldaý jasap kórsetemiz. Bul tek bastamasy deýge keledi. Sebebi, qazirgi tańda qosymsha DWH (Data WareHouse) ázirlep jatyrmyz. Keleshekte ol bizge qarapaıym statıstıkalyq-analıtıkalyq esepterden bólek retrospektıvti taldamaly esepterdi qurýǵa jáne boljamdy kórsetkishterdi ázirleýge kóp kómegin tıgizedi. Bul – «Derekter turǵanda, adamdar júgirip álek bolmaýy kerek» degen sózdi barynsha túsindiretin joba.

- Úlken derekterdi óńdeý barysynda qandaı ádisterdi qoldanasyz? Jumysyńyzda qandaı syn-tegeýrinder kezdesedi?

- Jumysymyzda eń bastysy – qabilettiń bolýy, ıaǵnı derektermen durys jumys jasaı alý jáne bızneske, ıaǵnı tapsyrys berýshige ne kerek ekenin anyq túsiný.

Aqparattar túrli túrde kelip jatady. Olardy qurylymdyq túrge keltirý úshin MS Power BI platformasy usynatyn qyzmetterdi paıdalanamyz jáne barsha ázirleýshilerge tanymal SQL tilin jetik qoldanamyz. Odan bólek aqparattyq júıelermen derekter almasý barysynda JSON, XML sııaqty formattaryn qoldanyp jumys isteımiz.

Árbir jobada syn-tegeýrinder bolady jáne ony durys dep sanaımyn. Sebebi, ol jasap jatqan jobanyń kemeldenýine aýadaı kerek. Biz, ІT mamandary beıindi salalarda tereń bilimimiz bolmaǵandyqtan, basynda naqty kórsetkishterdi jasaý barysynda azdaǵan qıyndyqtar týyndady. Biraq, sol saladaǵy qyzmetkerlermen tyǵyz jumys jasaý arqyly ol qatelikterimizdi tez arada joıdyq desek te bolady.

- Mekemeniń mańyzdy sheshimder qabyldaýy úshin data-taldaýshynyń róli óte zor. Ózińizdiń taldaýlaryńyzdyń nátıjesinde Prezıdent Іs basqarmasyna qarasty mekemelerde qandaı tyń sheshimder qabyldandy?

- Joǵaryda aıtyp ótkenimdeı, memlekettik satyp alýlar jáne kadrlyq esepter negizinde mekemedegi týysqandyq qarym-qatynas, komandamen jumysqa ornalasý, affıldengen tulǵalar sııaqty aıqyn zań buzýshylyqtardy anyqtadyq. Ol Іs basqarmasynda jemqorlyqtyń, týysqandar men burynǵy áriptesterdi jumysqa tartýdyń aldyn alýǵa kómektesti.

- Data-taldaýshyǵa qandaı bilim men daǵdy kerek?

- ІT mamanynyń boıyndaǵy qabiletti eki sanatqa bólip qaraýǵa bolady. Ol – Hard jáne Soft Skills. Data-taldaýshyǵa keregi – Hard Skills: SQL (DML, DDL), BI júıelerimen jumys jasaı alý (Data modeling: Star and Snow schemas), Python tilinde jáne framework-tary arqyly derekterdi jınaý jáne óńdeý, aqparattyq júıeler arasyndaǵy derekter almasýdyń formatyn jáne tehnologııasyn túsiný. Mine, eń mańyzdysy osylar.

Soft Skills keler bolsaq, eń basty qasıetter – bızneske, tapsyrys berýshige ne kerek ekenin túsiný jáne durys tehnologııalar usyný, analıtıkalyq oılaý, komandamen jumys jasaı alý. Al, bilim matematıka jáne ІT salasyna tikeleı qatysy bolǵany óte durys.

- Suhbatyńyzǵa raqmet!