Depýtattar minetin kólik júrgizýshisiniń bir kúni
Kólik tizgindeýdiń jaýapkershiligi adam ómirimen, jalpy joldaǵy qozǵalystyń qaýipsizdigimen tikeleı baılanysty. Az sóılep, kóp is tyndyratyn júrgizýshi qaýymynyń bir kúndik ómirin oqyrmanǵa usyný úshin óz isiniń sheberlerin áńgimege tartyp kórdik. Joǵary laýazymdy tulǵalar men depýtattyń júrgizýshisi bolý nesimen qıyn? Mundaı sanattaǵy júrgizýshilerdiń jumys rejımi qalaı jolǵa qoıylǵan? Keıbir saqa mamandardyń osy jumysta ondaǵan jyl boıy tabandap jumys istep kele jatýynda qandaı qupııa bar?
Bazarbek Álıevtiń bul kásiporynda jumys istep júrgenine 25 jyl bolypty. Jaqynda ǵana zeınetke shyqqan. El astanasy arqa tósine aýysqan tusta jańa ujymǵa tap bolady. Sol kezeńdi teledıdardan kórgen halyqtyń esinde shyǵar. Almatydan Aqmolaǵa jetken poıyzdardan depýtattar men laýazymdy memlekettik qyzmetshiler túsip jatqanyn telearnalar jarysa kórsettken bolatyn. Jańa astanaǵa olardan buryn jetken taǵy bir top bar edi. Bular álgi sheneýnikter men depýtattardyń bárin poıyzdan qarsy alyp, dittegen mekenjaıǵa jetkizý úshin aldyn ala jiberilgen júrgizýshiler bolatyn. Sol toptyń ishinde Bazarbek Álıev te bolǵan eken.
«Rasymen eń birinshi poıyzben 28 mashınadan turatyn bizdiń kerýen jetti. Keıin sol 28 kólikten bizdiń kólik sharýashylyǵy quryldy. Negizinen «Volga» markaly kólikter edi. 1997 jyldyń 9 jeltoqsanynda Almatydan alǵashqy lek keldi. Olar Parlament depýtattary bolatyn. Eski vokzaldyń perronynan kútip aldyq. Men 10 jyl boıy Májilis tóraǵasynyń orynbasaryn tasyǵan edim. Vokzalda sol kisini kútip aldym. Syrtta qatty aıaz shyqyrlap, boran tútep turdy. Biz biraz kún buryn kelgendikten bul jaqtyń kún raıyna boı úırete bastaǵanbyz. Al depýtattar qatty mazasyzdanyp, birazǵa deıin úırene almaı júrdi. Dál sol jyly Almatyda qar da túspegen bolatyn. Al myna jaqta eki kúninń birinde boran», - dep eske aldy ol.
Degenmen qysy qatty, qar men borannan kóz ashpaıtyn jańa qalada mańyzdy adamdardy tasıtyn kóliktiń tizginshisi bolý ońaı emes edi.
«Áýelde mundaǵy tseh óte shaǵyn bolatyn. Kólikti sonda jóndep, sonda qolmen jýatynbyz. Alaıda ýaqyt óte kelip, bári jolǵa qoıyldy. Jeke ǵımarat berilgen soń jańa quraldar men qondyrǵylar satyp ala bastady. Bizdiń garajdyń Aqmolaǵa kelgen soń birinshi satyp alǵan kóligi «Volkswagen»-der boldy. Jigitterdiń qalaı qýanǵany áli esimde», - deıdi ardager maman.
25 jyl ishinde kásiporyn kóptegen iri delegatsııalarǵa, memleketaralyq sammıtterde, halyqaralyq forýmdarda qyzmet kórsetti. Qazaqstandyq depýtattan bastap BUU Bas hatshysyna deıin osy kóliktermen júrdi.
Serik Kóbeev osy kólik sharýashylyǵynda 22 jyldan beri júrgizýshi bolyp jumys istep kele jatqanyn aıtady.
Senat spıkerin, Parlament komıtetteriniń tóraǵalaryn, mańyzdy sheteldik qonaqtar men dıplomattardy tasyǵan. Sheneýnik te, dıplomat ta - pende. Sondyqtan árqaısysynyń minezi ár túrli bolatyny túsinikti. Biriniń minezi jaıdary bolsa, taǵy biri tym baısaldy bolýy múmkin. Biri kólik ishinde únsiz otyrýdy unatsa, keıbiri tym sózsheń bolady. Biraq jol ústindegi ómiri júrgizýshiniń qolynda bolatynyn olar da jaqsy biledi. Sondyqtan bularǵa barynsha qurmetpen qaraıdy.
«Bizdiń elge BUU Bas hatshysy Antonıo Gýterrısh kelgende Senat spıkeri qarsy alýy kerek boldy. Sheteldik qonaqtyń korteji kóshede kele jatqanda, nazar eki ese artady. Árıne, bizdi bastap júretin arnaıy polıtsııa kóligi bar. Sonda da kortejdiń arasyna basqa kólik kılikpegeni mańyzdy. Onyń bári júıkege salmaq. BUU hatshysyn alyp júrgendegideı sekemshil bolyp kórmegen shyǵarmyn. Álemdik deńgeıdegi mańyzdy tulǵa men tizgindegen kólikte otyrdy ǵoı. Jalpy jumys únemi kúızeliske toly deýge kelmeıdi. Qazir bul ujym ekinshi úıimizge aınalǵan. Eń bastysy – jumystan úıge kóńildi barý. Ujymǵa jańa kelgen jas qyzmetkerlerdiń tálimgeri bolǵandyqtan únemi bilgen-túıgenimdi qulaqtaryna quıyp otyramyn.
«Jumysta tabandy bolyp, óz mindetterińdi durys atqaryńdar. Kólikke otyrǵan jolaýshynyń bárin jymıyp qarsy alyp, jymıyp shyǵaryp salyńdar» dep aıtamyn. Kólik qozǵalǵannan keıin basqa máseleniń bárin umytyp, búkil nazaryń jolda bolý kerek», - deıdi Serik Kóbeev.
Sheteldik meımandy qandaı kólikpen qarsy alǵany qanshalyqty mańyzdy bolsa, ony tizgindegen júrgizýshiniń kelbeti men kásibı biliktiligi de sonshalyqty mańyzdy. Mundaı júrgizýshilerdiń bári sypaıy sóılesýdi ádetke aınaldyrǵanyn áńgime arasynda ózimiz de baıqadyq.
Qazir el aǵasy jasyna kelgen kánigi mamandardyń kóbi bul mekemege qylshyldap turǵan jas kezinde kelgen. Jalyndy jastyq shaǵy ótken ujymdy kóbi qıyp kete almaǵan. Ózderi munyń basty sebebi aqsha emes ekenin aıtady. Árıne, alatyn aılyqtaryna shaǵym joq. Biraq bastysy jumystyń qyzyqtylyǵynda kórinedi.
Sondaı mamannyń biri – birinshi sanatty júrgizýshi Nurbolat Ábdiqulov. Mekemege kelgenine 15 jyldan asqan.
Nurbolattyń kóligine zııaly qaýymnyń kórnekti ókilderi jıi minetin kórinedi. Sol qysqa ǵana sapardyń ózinde túrli taqyrypta áńgime órbitip, rýhanı baıyp qalatynyn aıtady.
«Jazýshy Ábish Kekilbaevpen júrgen saparlardy eshqashan umytpaımyn. Óte tereń adam bolatyn! Adamnyń jan dúnıesi, ulttyq muramyz týraly saǵattap aıtýdan jalyqpaıtyn naǵyz zııaly adam edi. Qýanysh Sultanovpen saparlas bolý da qyzyqty. Kórgen saıyn hal-jaǵdaıymyzdy surap, aqylyn aıtyp, jaqyn adamyndaı sóılesetin. Qansha asyǵys bolsa da syr bermeıtin. Óte ustamdy adam ǵoı. Dańqy men laýazymyna qaramastan, sóılese ketseń, qarapaıym qalypqa enetin. Ózgelerge de sony úlgi etti», - deıdi Nurbolat Ábdiqulov.
Mundaǵylardyń aıtýynsha, kásiporynda tártip qatal. Júrgizýshi kirgende de, shyqqanda da tekserýden ótedi. Kóliktiń de asty-ústi muqııat tekseriledi. Al júrgizýshiler ýaqtyly medıtsınalyq tekserýden ótip turady. Onsyz kólik tizgindeýge jiberilmeıdi.
Júrgizýshige qoıylatyn negizgi talaptar mynalar: kıim kıisi kózge unamdy, kólik tizgindeýi qaýipsiz, qozǵalys stıli baısaldy bolýy shart.
Eger jolaýshy qatysatyn shara kúzet berilgen adamdardyń qatysýymen ótse, jumysqa Memlekettik kúzet qyzmetiniń, tehnıkalyq qadaǵalaý qyzmetiniń, jol polıtsııasynyń qyzmetkerleri aralasady. Mundaı kezde kólikti ıisshil ıtter de tekseredi. Al júrgizýshilerge tıisti nusqaýlar beriledi.
Mundaǵy kólik sharýashylyǵynda 287 adam jumys isteıdi. Onyń ishinde 189 joǵary dárejeli júrgizýshi bar. Sonymen qatar dıspetcherler, jóndeýshi mamandar, janarmaı quıýshylar men basqa da tehnıkalyq mamandar bar.
Kún saıyn tańerteń garajdan 170 kólik shyǵady. Byltyr bir jyldyń ishinde kásiporyn júrgizýshileri 468 myń saǵattan astam ýaqyt rýlde bolǵan.
GPS-jetek ár tań saıyn shyǵatyn 170 kóliktiń bárin alaqandaǵydaı kórip otyrýǵa múmkindik beredi.
Júrgizýshilerdiń qyzmettik smartfondary da birkelki. Kólik sharýashylyǵy jańa mobıldik qosymsha engizip jatyr. Qyzmettik smartfonǵa túsken tapsyrysty dıspetcher de, júrgizýshi de, kólik qyzmetine júgine alatyn laýazym ıesi de kórip otyrady.
Dıspetcher kabınetinen ótkennen keıin júrgizýshiler medıtsınalyq bólmege bas suǵady. Dárigerler olardy alkogolge tekseredi. Bir qyzyǵy medıtsınalyq qyzmetkerler tekserýden ótip jatqan júrgizýshilerdiń aty-jónin bilmeıdi. Sol úshin ár júrgizýshiniń GR-kody engizilgen.
Osydan keıin ǵana júrgizýshi kúndelikti tizgindep júrgen kóligine mine alady. Mekemeden shyǵar aldynda kólik jýý stansasyna barý mindetti. Sodan keıin ǵana janarmaı quıylady. Onyń bári kólik sharýashylyǵy aýmaǵynyń ishinde ornalasqan. Janarmaı quıylǵan soń kólikti mehanıkter tekseredi. Olar eshqandaı aqaý joq ekenine kóz jetkizgennen keıin ǵana jolǵa shyǵady.
Mundaǵy kóliktiń 57%-y Qazaqstanda qurastyrylǵan. Keıbiri tipti 2007 jylǵy bolsa, da syrtynda bir de bir syzat joq – sý jańa kólikten aıyrý qıyn.
Byltyr mundaǵy kólik parki 17% jańartylypty. Eskirgenderi esepten shyǵarylmaıtyn kórinedi. Olar basqa memlekettik organdardyń ıgiligine beriledi. Ásirese óńirler bul kólikterdi talasyp alatyn kórinedi. Óıtkeni únemi kútimde bolǵan kólikter ol jaqta birneshe jyl múltiksiz qyzmet kórsetetinin ýaqyt dáleldegen. Kólik sharýashylyǵy sapyndaǵy mehanıkterdiń jumysyn sapaly isteıtinin osydan da kórýge bolady.
Ujym basshylyqtyń qajyrly eńbekti laıyqty baǵalaıtynyna rıza.
Ózderi mekemeniń 25 jyldyq mereıtoıy talaıǵa deıin aıtyp júretin áserli dýmanǵa ulasqanyn aıtady. Júrgizýshiler men slesarler, janarmaı quıýshylar men dıspetcherler merekeniń basty keıipkerine aınalǵanyn bizge tamsanyp áńgimeledi.
Bul kúni túrli marapattar, alǵys hattar men baǵaly syılyqtar, shıpajaıǵa joldamalar tabystalypty. Ómiriniń kóp bóligi kólik rýlinde ótip jatqan qyzmetkerler bir sát teatr sahnasyna kóterilip, qurmetke bólengen.
Ujymǵa eńbegi sińgen 16 adam Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi Kólik komıtetiniń «Úzdik avtokólikshi» jáne «Qurmetti avtokólikshi» tósbelgilerin alǵan.
Parlament Senaty apparaty basshysynyń orynbasary Oljas Danabekov qatysyp, Eskendir Seıdahmetov pen Sársembaı Toıshybekovke spıkerdiń alǵys hatyn tabystaǵan.
Al Parlament Májilisi apparatynyń basshysy atynan júrgizýshiler Valerıı Gorelov, Vladımır Evpak, Erbol Jahın, Rýslan Mansýr, Nurlan Ómiralınov, tazalyq mamany Gúljanat Tınalıeva, dırektordyń orynbasary Aıgúl Eskendirova, josparlaý-ekonomıkalyq bóliminiń bastyǵy Veronıka Konrad alǵys hat alǵan.
Al Aıdapkel Ahmetov, Rústem Abjalıev, Álmuqan Áýbákirov, Aqan Álpeıisov Qaırat Qulanov, Talǵat Qurappaev, Elýbaı Sadırov, Halken Saıdalın, Talǵat ıÝsýpov, Qaırat Rahymjanov sııaqty birneshe qyzmetker shıpajaıǵa berilgen joldama ıesi atanypty.
Kásiporyn kelesheginen úmit kúttiretin jas mamandardy tárbıelegen ata-analarǵa da qurmet kórsetipti. Roza Kákeshqyzy Salamgereeva, Torǵaı Satybaıqyzy Uıabekova, Baǵlan Kenjebaıqyzy Moldybaeva jáne Álııa Qalıqyzy Berdibekova estelik syılyqtarǵa ıe bolǵan.
Mereıli sátte ujymnyń zeınettegi ardagerleri de nazardan tys qalmapty.
«Biz úshin negizgi basym baǵyt – ujymda durys klımat qalyptastyryp, alańsyz jumysqa jaǵdaı jasaý. Biz qyzmetkerlerdi yntalandyrýǵa, olardyń eńbegin eskerip otyrýǵa tyrysamyz. Bıyldan bastap Prezşıdent Іs Basqarmasy da júrgizýshilerge shıpajaıda saýyqtyrý joldamasyn berý týraly sheshim qabyldady», - dep túıindedi MTQB Kólik sharýashylyǵy mekemesiniń dırektory Dáýlet Asqarov.
