Dáýren Abaevtyń 100 kúni

ASTANA. QazAqparat - Elbasy Jarlyǵymen Aqparat jáne kommýnıkatsııa mınıstrligi qurylyp, Prezıdenttiń Baspasóz hatshysy Dáýren Abaev osy salanyń mınıstri bolyp taǵaıyndalǵan bolatyn. Dáýren Áskerbekuly jańa qyzmetine kirisken sátten bastap, qoǵamda ashyqtyq úderisin qolǵa aldy. Áleýmettik jelide óz paraqshasyn ashty, dep jazady «Aıqyn» gazeti.

Á degennen el ómirindegi ma­ńyzdy bir máseleniń - shetel­dik telearnalar efırinde jarnama kórsetilýine tyıym saldy. 

Bul zań 2015 jylǵy qazan aıynyń sońynda qabyldanyp, 2016 jylǵy 1 qańtardan bas­tap, qoldanysqa enýi qajet edi. Alaıda, kabeldik operatorlar tarapynan normanyń iske asyrylý merzimin uzartýǵa qatysty kóptegen ótinishter túsip, memleket kabeldik ope­ratorlardyń jaǵdaıyn túsinip, daıyndyq ýaqytyna jarty jyl berdi. Osy ýaqyt­tyń ishinde sheteldik telear­nalarmen tikeleı kelissózder júrgizildi. Olardyń keıbireýi qazirdiń ózinde jarnamasyz kontentti usynyp otyr. Buǵan Viasat tobynyń reıtıngilik arnalaryn (TV 1000, Explore, History, Viasat Sport jáne t.b.) mysalǵa keltirýge bolady. Discovery kompanııasymen júrgi­zilgen kelissózde de biz tıimdi nátıjelerge qol jetkizdik, ıaǵnı osy kompanııaǵa qarasty 15 arnanyń 13-i bizdiń elimizdiń zańyn oryndaý úshin tıisti tehnıkalyq jabdyqty satyp aldy. Qalǵan eki arna Qazaqstan úshin arnaıy bólek nusqalaryn shyǵaratyn bolady. Osyǵan qosa, jaqyn arada Qazaqstanda Discovery-dyń ókildigi ashylady. Basqa sheteldik arnalarǵa keletin bolsaq, «Qazteleradıo», «Qazaqtelekom», «AlmaTV» sekildi elimizdiń iri kabeldik operatorlary efırden jar­namasy alyp tastalynǵan sheteldik telearnalar sıgna­lyn jeńildikpen basqa operatorlarǵa usynýǵa daıyn. Shaǵyn abonenttik bazalary bar kabeldik operatorlar bolsa, 1 shildeden bastap otan­dyq zańnamanyń normalaryn oryndamaıtyn arnalardy óshirýge nemese aýystyrýǵa mindetteledi. 
Dáýren Abaev bul salada tehnıkalyq jaǵynan da, kelissózder tarapynan da jekelegen qıynshylyqtar bar ekenin jasyrmady. Ózi basqa­ratyn mınıstrlik zańnyń barynsha qatań oryndalýyn jáne qazaqstandyq kórermen­derge eshqandaı zııan keltirmeý úshin barlyq jaǵdaı jasaı­tynyn málimdedi.
- Búginde ártúrli kabeldi jeliler arqyly 150 telear­nany kórip otyrmyz, onyń ishinde 70% - sheteldik. Olarǵa elimizdiń «Teleradıohabar taratý týraly», «Til týraly», «Jarnama týraly» zańdarynda qarastyrylǵan kóp shekteýler qoıylmaıdy. Bundaı jaǵdaı otandyq telearnalar men shet­eldik telearnalar arasyn­da teńsizdik ornatýda. Budan basqa, kóptegen sheteldik arna­larda lıtsenzııalaý men sertıfıkattaýdan ótpegen nemese Qazaqstan naryǵynda tyıym salynǵan taýarlar men qyzmetterdiń jarnamasy (mysaly, ishimdiktiń) kórseti­ledi. Otandyq arnalar jarna­malyq naryq qarajatynyń qomaqty bóligin ala almaǵan. Bul aqshaǵa otandyq televı­zııanyń jaǵdaıyn jaqsartyp, ınfraqurylymdy damytyp, qyzyqty ári sapaly qazaqstan­dyq baǵdarlamalar, fılmder, serıaldar men shoýlar jasaýǵa bolar edi.
Biz júrgizip otyrǵan saıasat túsinistik taýyp, qazaqstan­dyqtardyń qoldaýyna ıe bolatynyna, jaqyn arada jaǵymdy nátıje beretinine senimdimin, - dedi ol.
Qysqa merzimde birinshi kezekte uıymdastyrý máse­leleri qolǵa alynyp, oıda­ǵydaı sheshildi. Mınıstr­liktiń kadrlyq quramy bekitildi, shtat kestesi jáne bıýdjet, jumys jospary retke keldi. Birqatar aýys-túıister ja­sady. «Egemen Qazaqstannyń» ujymyna jańa basqarma tóraǵasy etip, belgili ǵalym, pýb­lıtsıst, tarıh ǵylymda­rynyń doktory Darhan Qydyrálini taǵaıyndaldy. «Qa­­zaq gazetteri» men «Jas órken» JShS-na jáne Jazý­shylar odaǵyna qarasty gazet-jýrnaldardyń bas redaktor­larymen kezdesti. «Qazaq ádebıeti», «Ana tili», «Ulan», «Ekonomıka», «Drýjnye rebıata», «Ýıǵýr avazı» gazet­teri men «Baldyrǵan», «Aq jelken», «Úrker», «Aqıqat», «Mysl» jýrnaldarynyń basshylaryn qatystyra otyryp, qazaqtildi jýrnalıs­tıkanyń ózekti máselelerin talqylady. Redaktsııalyq saıasatty búgingi kúnge saı jańǵyrtý máselesin ortaǵa saldy.
Bul úshin oqyrmannyń udaıy jańaryp otyratyn qajettiligin dóp basatyn saýatty da utymdy strategııa qajettigin aıtty. Balalar men jasóspirimderge arnalǵan jýrnaldardyń bolashaǵy máselesine de arnaıy toq­taldy. Balalar basylymda­rynyń, aǵartý baǵdarlamala­rynyń t.b. sapasyn kóterý kókeıkesti másele ekenin aıtyp, san salaly jumysty sandaǵan jyldyq tarıhy, qalyptasqan dástúri bar «Ulan», «Baldyrǵan», «Aq jelken», «Drýjnye rebıata» basylymdarynan bastaý kerektigin baıandady. Sondaı-aq, respýblıkalyq «Jalyn» jýrnalynyń Bas redaktory Muhtar Shahanovpen júzdesti. 
Otandyq telearnalar ju­mysyn jetildirý baǵytyndaǵy jumystardy da jedel qolǵa aldy. "OTAU TV", "KazSat-3" tara­pynan qalyq jurtshy­lyqqa jaqsy jańalyqtar usynbaq. Rıodaǵy Olımpıada translıatsııasyn júıeli jasaý­dy da rettep qoıdy. «KazKontent» qaýymdastyǵyn qaıta qurylymdaý isine kiristi. 
Munan ózge Halyqqa qyzmet kórsetý mamandan­dyrylǵan ortalyqtarynyń /TsON/ jumysyna, «Elek­trondy úkimet» jelisine jańa standarttar engizý qolǵa alyndy. «Azamattarǵa arnal­ǵan úkimet» memleket­tik korporatsııasynyń birtutas front-ofısin qalyptastyrý isi bitýge taıady. «Ashyq úkimet» portalynyń málimet­ter bazasy keńeıtildi. Aqparat jáne kommýnıkatsııa salasyn­daǵy zańnamalyq qujattardy jetildirý máselesi de nazarǵa alyndy. Birqatar tanymal blogerlermen de kezdesip úlgerdi. Internet salasynda 2018 jyldyń sońyna deıin keńjolaqty qosylý arqyly 2 mıllıon aýyl turǵyndaryn, 2019-2025 jyldary araly­ǵynda qosymsha 1,9 mıllıon adamdy áleýmettik jelige qosqyzý nıeti bar ekenin málimdedi.
Mınıstrdiń ózi bas bolyp, áleýmettik jelidegi belsen­diligin arttyrdy. 12 shildede mınıstrlik saıtynda «Shaǵymdaný» bólimin ashqyz­dy. Bul jerge kez kelgen azamat ınternette Qazaqstan zań­namasyna qaıshy keletin aqparattyń jarııalanǵany týraly habarlamasyn qaldyra alady.
Másele negizinen, áleý­mettik jelilerdegi sýıtsıdti, esirtkini nasıhattaǵan, terro­rızm men ekstremızmge, qatygezdik pen ultaralyq janjalǵa úndegen toptarǵa jáne saıttarǵa qatysty.
Atalǵan bólimde qoldaný­shy zańbuzýshylyq katego­rııasyn tańdap, materıaldyń siltemesin engizip, shaǵymyn ýákiletti organǵa joldaı alady. «Biz tirkelý formasy­nyń qoldanýshy úshin barynsha yńǵaıly, qarapaıym bolýyn qamtamasyz etýge tyrystyq.
Mınıstrlik árbir shaǵym boıynsha jedel áreket etip, jarııalanǵan materıaldarǵa quqyqtyq baǵa beredi. Eger zań buzýshylyq naqtylansa, olar elimizdiń aýmaǵynda buǵat­talady.
Sonymen qatar, bizge jýr­na­lıster tarapynan qandaı da bir resýrstyń ne sebepti buǵattalǵany týraly suranym jıi túsedi. Osy oraıda biz mundaı aqparat qoǵam úshin ashyq bolýy kerek dep sanaımyz.
Sondyqtan aldaǵy ýaqytta resýrstardyń jabylýynyń sebebin kórsete otyryp, buǵat­talǵan siltemeler bazasyn qurýdy josparlap otyrmyz», - dedi Dáýren Áskerbekuly. 
Aqparat jáne kommý­nıkatsııa mınıstrliginiń Qoǵamdyq keńesi salany damytýdyń ózekti máselelerin talqylady. Qazaqstan Respýb­lıkasynyń Aqparat jáne kommýnıkatsııalar mınıstr­liginde mınıstr Dáýren Abaevtyń tóraǵalyǵymen aqparat, aqparattyq kommý­nıkatsııalyq tehnologııalar jáne memlekettik qyzmet kórsetý salalaryn damytý máseleleri jónindegi Qoǵam­dyq keńes jónindegi qoǵamdyq keńestiń alǵashqy otyrysy ótti.
Bekitilgen kún tártibine sáıkes, daýys berý nátıjesin­de Keńestiń tóraǵalyǵyna Par­­­lament Májilisiniń depý­taty Qýanysh Sultanov, hatshy bo­lyp QR AKM Strate­gııalyq josparlaý departamenti dı­rek­torynyń orynbasary Ar­hat Baqytbekuly Sádýa­qasov saılandy. Sonymen qa­tar, otyrysta Qoǵamdyq keńes týraly ereje, «Tsıfrly Qa­zaq­stan» memlekettik baǵdar­la­masy, mınıstrliktiń strate­gııalyq jospary men 2016-2018 jyldarǵa arnalǵan bıýdjettik baǵdarlamalary, normatıvtik-quqyqtyq akti­lerdiń jobalary talqylanyp, maquldandy.
Bir sózben aıtqanda, Dáýren Abaev Qazaqstannyń aqparat jáne kommýnıkatsııa salasyndaǵy qordalanǵan máselelerdi jedel sheshý, osy taraptaǵy uıymdastyrý, baǵyttaý, baǵdarlaý jáne oryndaý sharalaryn júıeli júzege asyrýdyń qamynda júr.

Shyńǵys JÁNІBEK