Dastarqandaǵy asyńyz qunarly ma? «Sapaly ónim» jobasynyń nátıjeleri shyqty
Qazaqstandyqtar kún saıyn sapa standarttaryna saı kelmeıtin taǵamdardy tutyný arqyly óz densaýlyǵyna qaýip tóndirýde. Tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý komıtetiniń «Sapaly ónim» jobasynyń keń kólemdegi zertteýleri alańdatarlyq faktilerdi anyqtady: tekserilgen ónimderdiń 60%-dan astamy belgilengen normalarǵa saı kelmeıdi. Bul degenimiz, sórelerdegi árbir ekinshi taýar densaýlyqqa qaýip tóndirýi múmkin.
Ádemi japsyrmalardyń artynda ne jatyr?
«Sapaly ónim» jobasy tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý jáne azyq-túlik ónimderiniń qaýipsizdigin qamtamasyz etý maqsatynda iske qosyldy. Bul joba aıasynda qoǵamdyq uıymdar Qazaqstannyń ártúrli aımaqtaryndaǵy azyq-túlik ónimderine keń kólemde tekserý júrgizdi. Sala mamandary ádettegi dúkenderden taýarlar satyp alyp, olardy akkredıttelgen zerthanalarǵa taldaýǵa joldady.
Zertteý 1423 túrli azyq-túlik jáne turmystyq hımııa ónimderiniń úlgilerin qamtydy. Nátıjeleri jan túrshigerlik: buzýshylyqtar 69% jaǵdaıda anyqtaldy.
Eń kóp kezdesetin buzýshylyqtar:
Tańbalaý: 83%-dan astam ónimder tańbalaý talaptaryna sáıkes kelmedi. Kóbinese quramy, óndirýshi, jaramdylyq merzimi týraly aqparat bolmaıdy nemese memlekettik tilde usynylmaǵan.
Sanıtarlyq normalar: Úlgilerdiń 17%-y sanıtarlyq-epıdemıologııalyq talaptarǵa sáıkes kelmedi. Bul ónimderde densaýlyqqa qaýipti zııandy zattar, bakterııalar nemese basqa da mıkroorganızmder bolýy múmkin degendi bildiredi.
Ákimshilik jaýapkershilik: Anyqtalǵan buzýshylyqtar úshin 224 sýbektige ákimshilik jaýapkershilik sharalary qoldanyldy.
Satýǵa tyıym salý: 43 túrli ónimge sáıkestik deklaratsııalary joıyldy nemese toqtatyldy, ıaǵnı olardy Qazaqstan aýmaǵynda satýǵa tyıym salyndy.
Qazaqstanda sapasyz azyq-túlik ónimderi problemasynyń aýqymy buryn boljanǵannan áldeqaıda kúrdeli bolyp shyqty. «Sapaly ónim» jobasynyń nátıjeleri ónim sapasyn baqylaýdy kúsheıtý jáne tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý úshin shuǵyl sharalar qabyldaý qajettigin kórsetedi. Tekserilgen ónimderdiń 69% astamynda buzýshylyqtar anyqtalýy júıelik másele ekenin kórsetedi. 224 sýbektige ákimshilik jaýapkershilik sharalary qoldanylyp, 43 túrli ónimniń satylýyna tyıym salynýy memlekettik organdar belgili bir sharalar qabyldap jatqanyn kórsetedi, biraq bul jetkiliksiz.
Sút ónimderiniń jaǵdaıy erekshe alańdaýshylyq týdyrady. Iogýrt pen aırannyń 70%-ynda konservanttardyń mólsheri asyq, bul balalar men taǵamǵa allergııasy bar adamdardyń densaýlyǵyna teris áser etýi múmkin.
Bul nege mańyzdy?
Sapasyz taǵamdardy tutyný densaýlyqty aýyr zardaptarǵa ákelýi múmkin: tamaqtan ýlaný, allergııalyq reaktsııalar, sozylmaly aýrýlar. Bul jaǵdaıda osal toptar qataryna balalar men qart adamdar kiredi.
Ne isteý kerek?
Osy jaǵdaıda saq bolýymyz kerek. Ónim tańdaǵanda mynalarǵa nazar aýdaryńyz:
Quramy: Japsyrmany muqııat oqyp, ártúrli ónimdermen salystyryńyz.
Jaramdylyq merzimi: Óndirilgen kúnin jáne jaramdylyq merzimin tekserińiz.
Óndirýshi: Tekserilgen óndirýshilerge basymdyq berińiz.
Syrtqy túri: Qaptamasyna, onyń zaqymdanýyna nazar aýdaryńyz.
Baǵasy: Arzan baǵaǵa umtylmańyz, sapaly ónimder qymbatqa túsedi.
Jaýapkershilikti talap etińiz!
Eger siz sapasyz ónimge tap bolsańyz, únsiz qalmańyz. Buzýshylyqtar týraly tıisti organdarǵa habarlasyńyz. Tek birlesken kúsh-jigermen biz dastarhanymyzda qaýipsiz jáne sapaly ónimderdiń bolýyn qamtamasyz ete alamyz.
Qorytyndy:
«Sapaly ónim» jobasynyń nátıjeleri Qazaqstandaǵy azyq-túlik ónimderiniń sapasy shuǵyl sheshim qabyldaýdy talap etetinin rastaıdy. Osyǵan baılanysty memlekettik organdardan sapa standarttarynyń saqtalýyn baqylaýdy kúsheıtýdi, al óndirýshilerden óz ónimderi úshin jaýapkershilik alýdy talap etemiz. Árbirimiz de saq bolyp, talapshyl tutynýshy bolýymyz kerek.
