Darhan Myńbaı, Mádenıet jáne aqparat mınıstri: Kitapqa kózqaras - mádenıettilik ólshemi

ASTANA. 11 qańtar. QazAqparat - Taıaýda el halqyna usynǵan «Qazaqstan - 2050» strategııasynda Elbasymyz: «Intellıgentsııa qalyptasqan memleket kezeńinde jańa jalpyulttyq qundylyqtar jasaýda aldyńǵy qatarly kúsh bolýy kerek. Olar zamanǵa saı jáne bolashaqqa qulshynysty bolýǵa tıis» dep atap kórsetti.

Bul týraly QR Mádenıet jáne aqparat mınıstri Darhan Myńbaı «Aıqyn» gazetiniń 2013 jylǵy 9 qańtar kúngi sanynda «Kitapqa kózqaras - mádenıettilik ólshemi» degen maqalasynda jazǵan.

Sondaı-aq baǵdarlamaly qujatta «Qazaq halqy jáne memlekettik til damý ústindegi qazaqstandyq azamattyq tutastyqtyń biriktirýshi uıytqysy bolyp keledi» dep anyq aıtyldy.

Osy turǵydan kelgende, halyq rýhanı qundylyqtarmen jetiletini, mádenı parasatpen eldik isterdi júıeleıtini túsinikti. Rýhanııattyń qaınar kózi, dástúrdiń altyn arqaýy - elge, ıaǵnı qalyń oqyrmanǵa bereri mol tolyqqandy týyndylar, shyqqan kúndeı shyn shyǵarmalar, atqan tańdaı aqıqat dúnıeler.

Kitap - qaı zamanda da kıeli qundylyq, asyl qazyna. Sondyqtanda árbir halyq mádenıetiniń bıiktigi men diliniń beriktigi shyǵarǵan kitabymen, onyń mazmunymen, kórkemdigimen, sapasymen, saýattylyǵymen ólshenetini anyq. Kezinde tarıhymyzdy taratyp aıtyp, dástúrimizdi dáriptep jazatyn zamandy ańsadyq. Sol mamyrajaı zaman, mine, týdy. El bolyp, eńse tiktep, san alýan taqyrypta kitap shyǵarýǵa múmkindik aldyq. Beınelep aıtsaq, jazam degen adamǵa taqyryp ta jeterlik, jaǵdaı da bar, basyp shyǵaramyn degen qalamgerdiń baspasy jáne daıyn.

TMD elderi ishinde kitap shyǵarý isine qoldaý kórsetip jatqan naq Qazaqstandaı birde-bir memleket joq. Máselen, 2011 jyly elimizde jalpy taralymy (tıraj) 16 mln 300 myńnan asatyn 5324 atalym kitap jaryqqa shyqqan eken. Bul kórs­etkish adam basyna shaqqanda jyl saıyn memleketimizdiń bir turǵynyna bir kitaptan keletinin kórsetip tur. Atalǵan me­je jyldan-jylǵa ósip keledi. Biraq «biz san qýamyz dep sapaǵa nuqsan keltirip jatqan joqpyz ba?» degen zańdy suraq aldymyzda kóldeneń turady.

Aıtaıyq degenimiz, kitap bir kún oqylyp, erteńinde eskerýsiz qalatyn merzimdik dúnıe emes. Ol - urpaqtan urpaqqa mıras bolatyn rýhanı jádiger. Qazir biz áıgili «Aleksandrııa kitaphanasy» men «Otyrar kitaphanasyn» ańyz etip aıtamyz. Sondaı-aq Armenııadaǵy Matenadaran qoljazbalar ortalyǵynda V ǵasyrdan bergi kóne kitaptar saqtaýly tur. Bul muralar armıan halqynyń ulttyq maqtanyshyna aınalǵan. Tasqa basylǵan kitapty qadir tutyp, kıeli sanaý - álem halyqtary sekildi, bizdiń ultymyzdyń da álimsaqtan bergi qasıeti. Keńestik totalıtarızm jyldary arab qarpinde jazylǵan eski jádigerlikterdiń barshasyna tyıym salynǵanda, tyǵyryqqa tirelgen atalarymyz olardy kıizge orap, kesene, zırattarǵa aparyp jasyrǵany, kómgeni - eskishildiktiń sarqynshaǵy emes, kómekti kimnen kúterin bilmegen sharasyzdyq edi. 50-jyldardyń sońynda birsypyra bastamashyl adamdar «Abaıdyń qoljazbasy, kitaby biriktirilgen qos qazanǵa jasyrylǵan eken» dep, Qaraýyldy ári-beri kezgenin de jurt ańyz qylyp aıtady. 70-jyldary Otyrarda arheologııalyq qazba jumysy júrgizilgende, halyqtyń birinshi suraǵy - «kitaphanasy tabyldy ma eken?» bolǵanyn da jasyrmaımyz. 90-jyldary Altaıdan Atyraýǵa deıingi aýyldarda eski kitaptar tabylyp jatty. Tipti Ortalyq Azııadaǵy úlken muqabaly Qurannyń bir nusqasy qarapaıym qazaq aýylynan shyqty. Tarıhymyzda «kitap ustaǵan», «kitap ashqan», «abyz» («hafız» - arabtyń sózi, «jattaýshy» degendi bildiredi) degen uǵymdardyń da izi saırap jatyr. Ata-babalarymyz zamanynda Quran sózin kitap sózine balap, oǵan ımandylyqpen, asqan yjdahattylyqpen qaraǵan. Aınalyp kelgende osynyń bári halyqtyń rýhanı muraǵa degen, kitapqa degen qamqorlyǵy men qurmeti edi.

Osy taqyrypqa oraı myna bir taǵylymdy oqıǵa esime túsip otyr. Esimi elge tanymal memleket jáne qoǵam qaıratkeri Asanbaı Asqarovtyń eki myńynshy jyldyń basynda Shymkent qalasyna saparlap keldi. Bul kisi kezinde osy oblysty basqaryp, boıyndaǵy bar qajyr-qaıraty men tájirıbesin óńirdi órkendetýge jumsaǵan aıtýly tulǵa-tyn. Sol eńbegine saı jurt japyrylyp qurmet kórsetip, Asekeńe: «Siz Shymkentke dúıim jurtty qyzyqtyratyn dendropark, ıppodrom saldyryp berdińiz, bul isińiz urpaqtan urpaqqa máńgige qalady» degen syńaıda maqtaý-marapattaý sózder aıtyp jatty. Sol kezde Asanbaı Asqaruly oılanyp turyp: «Halqymyzda «elý jylda - el jańa» degen sóz bar. Zaman ózgergen saıyn, ár urpaq ǵımarattardy óz talǵamyna saı ózgerte berýi múmkin. Al urpaqqa mura bop jetetini - tek kitap qana. Sony oılaı kele, kóp daıarlanyp, uzaq tolǵanyp «Uly Turannyń uldary» atty kitap jazyp, jaqynda jaryqqa shyǵardym. Kitap shyǵarý da úlken ilim eken. Táýelsizdikke qol jetken soń burynǵydaı Máskeýge jaltaqtamaı jazý úshin kóp nárseni qaıta aqtaryp, jańasha júıeleýge týra keldi. Sonyń arqasynda birtalaı ádebıetti qaıta oqyp shyqtym. Urpaq aldynda tyndyrǵan sharýam, qaldyrǵan muram dep osy kitabymdy aıtar edim. Bul eńbegim zamandastaryma, tustastaryma ǵana emes, keler urpaqqa arnalady. Jıǵan-tergenimdi, kórgen-túıgenimdi qaǵazǵa túsirýdi de úlken saýapty iske sanadym» degen edi.

Aıtsa aıtqandaı-aq, keıin Shymkenttegi dendroparktiń jan-jaǵy jekeshelendirilip, ózgeshe qubyldy. Ippodrom da ózgeriske tústi. Qarap tursaq, qaıratker ǵumyr tájirıbesin salmaqtap, kórip-bilip aıtqan eken. Bul jerde ómir kórgen, kóńilge kóp nárse túıgen, udaıy at ústinde júrip, jazý-syzýdan alshaqtap qalǵan adamnyń kitap shyǵarýǵa degen qurmetin, oǵan degen jaýapkershilik sezimin ańǵaramyz.

Búgingi qoǵamda «kitap oqıtyndarǵa qaraǵanda kitap jazýshylar kóbeıip ketti» degen syn-pikir aıtylyp qalady. Ádebıet atty kúmbezdi óz qolymen qalasyp júrgen belgili aqyn-jazýshylardan bólek kitap jazýdy «kórinsem, jarqyrasam» dep ataq qýyp, ermek etken áýesqoı jazarmandardan aıaq alyp júrgisiz.

Jalpy, salaqııatty, kóziqaraqty jurt uǵynýy tıis bir másele bar. Qalamger jaqsy jazylǵan kitabynyń mindetti túrde jaryq kóretinine, rýhanı qundylyqtar qataryna enetinine kámil senimdi bolý kerek.

Al jaqsy kitap degen ne? Onyń ólshemi qandaı?.. Jaqsy kitap buryn-sońdy jaryq kórmegen, jurtshylyqqa oı salyp, jansaraıyn ashatyn, tálim-tárbıelik máni tereń, aqyldyń keni, kisiliktiń kilti bolýǵa tıis Budan bólek, kitaptyń basty qundylyǵy sanalatyn saýattylyǵy men kórkemdiligimen qosa, polıgrafııalyq bezendirilýi (dızaıny), qarip túri (jas erekshelikke qaraı árip turpatyna deıin túrli ózgeristi qajet etedi) talapqa saı minsiz bolýy kerek.

Búgin aqyl tarazysyna salyp, sabyrmen qaraıyqshy: osy talap oryndalyp jatyr ma?

Qazirgi ásire iskeri, pysyǵy bar, danq qumary bar - kóp adam qoldaǵy qarjysyn, baılyq pen bedelin paıdalanyp kitap shyǵarǵysy keledi. Jasyratyny joq, baz bireýler dúnıesin maldanyp, sapasy men saýaty tómen «kirpishterdi» basyp jarııalaýdy úrdiske aınaldyrdy. Al biraq ol kitap oqyrman talǵamyn ósire me, óshire me, básekege shydaı ma, shydamaı ma - ol jaǵyna basqa bireýler, basqa ǵasyrda bas qatyrýy kerek sekildi. Birazdan beri aıtylyp kele jatqan taǵy bir kúrdeli másele bar. Jazýǵa ıkemi barlar oblys, mekeme basshylarynan jalynyp-jalpaıyp kitabyn shyǵartyp, sodan keıin «ótkizip ber» dep taǵy da sol oryndardyń mańaıyn jaǵalap júrý ádetinen áli de aryla almaı keledi. Tipti álgideı ádispen kitabyn shyǵaryp alǵan keıbir talapkerler, tanys-tamyrlyqpen keden qyzmetkerlerine, dárigerlerge, temirjolshylarǵa áke-kókelep ótkizip ketetini de aıtylyp júr. Kózben kórgenderdiń aıtýynsha, aqyrynda álgi kitaptar keden, temir jol beketteri men aýrýhana buryshynda úıilip, josyqsyz materıalǵa aınalady eken. Bul memleket pen halyq aldynda obal emes pe?! Sonymen birge suranymy bolmasa da, oqyrmany tabylmasa da bir shyqqan kitapty qaıta-qaıta bastyrý avtordyń ózi men baspanyń bedeline nuqsan keltiretin jaıt bolýy kerek.

Jalpy, avtor tabý, kitap ázirleý, ony júıeli basyp shyǵarý, adresti oqyrmanǵa jetkizý - ult mádenıetiniń quramdas bóligine aınalýy tıis. Búginde «Bir jylda bes kitap shyǵardym» dep maqtanyp, kúpinetinder aqyn-jazýshy degen tulǵanyń parodııasy retinde uǵynylatyn kezge keldik. Qansha daryndy, alǵyr bolsa da eshbir jazýshynyń bir jylda bes, tipti úsh kitap jazýǵa adamı, rýhanı, tipti kásibı múmkindigi jetpeıtinin esten shyǵarmaıyq. Árneni úzip-julyp, ot basy, oshaq qasyndaǵy áńgimelerdi dombazdap, óziniń fızıologııalyq qajettiligin ótegenine deıin tizip jaza berse, ádebıetimizdiń áleýeti, kitabymyzdyń kepıeti qanshalyqty deńgeıde qojyramaq? Eger kitap saýatty, mańyzdy, asa qundy bolsa, oqyrman bir-birinen estip, ony izdeıdi, qalaı da oqyǵansha asyǵady. Demek, eń áýeli jaqsy jarnama da, múshelin molynan qaıyratyn jylnama da - jaqsy kitaptyń ózi.

Kitap shyǵarý isinde sóketteý kórinetin myna bir keleńsizdikti de aıtpaı ketpeýge bolmaıdy. Mysaly, qoǵamdyq mańyzy bar taqyrypty qozǵaıtyn kitapqa talǵamy tómen avtor óziniń otbasylyq sýreti, ıaǵnı baja- baldyz, abysyn-ajyn, bóle, jıen, jekjat-juraǵat, qudalarynyń sýretin engizedi (astyna uıalmaı «meniń qudam, túgenshe, t.s.s», «qudamnyń qudasy Býrabaıda», t.b. jazýlardy da qystyryp qoıady). Bul - qaı jaǵynan alyp qaraǵanda da etıkalyq normaǵa, órkenıettilikke jatpaıtyn jaǵymsyz jaıt. Buǵan qosa, sýretterdiń astyna jazylatyn mátin birese birinshi jaqtan, endi birde úshinshi jaqtan jazyla beredi. Famılııasyn, atyn jazýda birizdilik joq. Sýrettiń astyndaǵy sózder oı salýdyń ornyna, jurtshylyqty úrkitetin essiz sózdermen, orasholaq tirkestermen tizbekteletinin de baıqap júrmiz. Árıne, áýletke, shekteýli týma-týysqa arnalǵan albom, estelik, mereıtoıǵa arnalǵan quttyqtaýlar jınaǵy, memýar kitap óz aldyna, jeke basylyp shyqsa, janryna saı bolsa áńgime basqa bolar edi. Oǵan tyıym salýǵa bolmaıdy, tek ádepten ozbaı, ornymen, urpaqqa laıyq etip shyǵarǵan abzal. Buryn-sońdy tanys-bilis bolmasa da halyqtyń tanymal tulǵalaryn áldebir is-sharalarda, jekelegen toı-tomalaqta, merekelik kontsertterde kórip qalyp, olarmen janasyp sýretke túsip, keıde syrtynan resimdep, ózinshe sýret qoryn jınap, sonyń bárin kitapqa kirgizip jiberý daraqylyq qana emes, uıat tirlik der edik. Bul - eń áýeli avtorǵa, sonan soń sol kitapty shyǵarǵan baspaǵa syn bolýǵa tıis.

Búgingi qazaq qaǵazy men kitaby uıattan beti qyzaryp tur. Baspagerler qarjy-qarajat jolynda moral, etıka (ádep) degendi jınap qoıyp, kez kelgen tapsyrysty qomaǵaılanyp ala beredi. Erteńgi kúni sapasyz kitaptaǵy baspa aty sol mekemeniń máńgilik sapasyzdyq, jaýapsyzdyq qońyraýy bolatynyn eskermeıdi. Óz abyroı-bedelin, ımıdjin oılamaıdy. Aqshasyn berdi eken dep, barlyǵyn kitapqa toǵytyp sapyrylystyra berý - baspagerdiń ózin, kásibin syılamaýy, tipti mádenıetsizdigi der edik. Sonda baspalyq ólshemder, polıgrafııalyq sheshimder qaıda qaldy? Máse­len, dastarqan basynda tamaq iship otyrǵan sýretpen qatar, bireýdi aqtyq saparǵa shyǵaryp salyp jatqan fotony berý tájirıbesizdik pe, talǵamsyzdyq pa? Ne úshin, kim úshin berilip otyr? Dálirek aıtsaq, úıdegi otbasylyq albomda jınalatyn sýretterdi jalpy oqyrmanǵa usynýdyń qanshalyqty qajeti baryn avtor da, baspager de biletin ýaqyt jetti dep oılaımyz.

Kópshiliktiń kitapqa degen yntasy saıabyrsyp bara jatqanda, azdy kóbeıtedi degen yqylasty oqyrmandy osyndaı súreńsiz kitaptarmen úrkitip almaımyz ba? Olar «shyǵarylǵan kitaptardyń sıqy mynaý bolsa, jazýshylaryń anaý bolsa, basqadan ne úmit, ne qaıyr?» dep teris aınalyp ketpeı me? Endi 30-40 jyldan keıin búgingi shyǵarylyp jatqan kitap úshin ult retinde, qoǵam ókili retinde uıalmaımyz ba?

Ras, kez kelgen isten elge, ortaǵa, ózine paıda izdegeni durys shyǵar. Alaıda halqymyz «Qusty soısa da, qulandy soısa da qasapshy soısyn» demeı me? Kitap shyǵarýdyń tehnologııasy ısi murnyna barmaıtyn jekelegen «baspagerler» ult klassıkteriniń muralaryn jarııalaýdy ádetke aınaldyra bastady nemese «shyǵaramyz» dep ońdy-soldy jarnamalap júr. Sondaılardyń kesirinen erteńgi kúni Abaı men Maǵjan, Júsipbek Aımaýytov pen Muhtar Áýezov, Sábıt Muqanov pen Ǵabıt Músirepov jáne basqa da kórnekti tulǵalar murasy qate, júıesiz basylsa, álem aldynda masqaramyzdy shyǵarmaı ma? Dúnıede tekstologııa degen ǵylym salasy bar, bizde ol kesheýildep damyp otyr. Korrektory qydyryp ketken, redaktory basylymǵa kóz salmaı aqsha alatyn, «negizgi nusqany» saýatsyz, «ádi­let» pen «ábiletti», «jıhan» men «jıǵandy», «saqar» men «sahrdy» túsinbeıtin kompıýtershi basqan «klassıka» qazaq ádebıetin jáne onyń myń san oqyrmanyn qaı jarǵa qulatatynyn oılaýdyń ózi aýyr.

Negizi, klassıkalyq mura alǵysózben, túsiniktermen jarııalanýy tıis. Óıtkeni tulǵalardyń jazǵandaryna ár kezeń-dáýirdiń óz baǵasy bolýy tıis. Bul - oqyrmandy oqytatyn, talǵamyn ósiretin jol. Bizdiń qulyqsyzdaý baspagerlerimiz jańa zamandaǵy kirispe avtoryn izdemeı, «kommentarıı» degenniń ne ekenin de ańǵarmaı, danyshpan muramyzdy quıryq-jalyn kúzep shyǵaryp jatqanyn nege jasyramyz? Jalpy, klassıkany daıarlaýdy belgili ǵylymı baǵyttaǵy mekemelerge bergen durys. Mysaly, Muhtar Áýezov murasyn tek «M.Áýezov mýzeı-úıi» ázirlesin. Sonda suraýshy da, suralatyn da bolady. Abaıdy daıarlaýdy birneshe qaladaǵy Abaıtaný ortalyqtarynyń birine senip tapsyraıyq. Klassıkalyq mátin daıarlaýshylardyń eńbegin de, ónbegin de (shákirt daıarlaýyn) barynsha qoldaıyq.

Mura-kitaptyń da, búgingi kórkem shyǵarmalardyń da oqyrmanǵa jetip, memlekettiń rýhanı damýy qajetine jaraýy - asa mańyzdy is. Osy oraıda bilikti qalamgerler men ǵalymdar qaýymy álemge tanymal «Bir el - bir kitap» sharasyn ótkizip júrgenin maqtanyshpen aıtamyz. Bul shara kórnekti aqyn-jazýshynyń kitabyn respýblıka kóleminde nasıhattap, jas urpaqqa oqytýdy, tanystyrýdy kózdeıdi. Ol aktsııa QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi men Astanadaǵy Ulttyq akademııalyq kitaphana bastamasymen 2007 jyldan beri ótkizilip keledi.

El jappaı oqýǵa tıis kitap retinde birinshi Abaıdyń «Qara sózderi» tańdaldy. 2008 jyly Muhtar Áýezovtiń «Qıly zamany», 2009 jyly Maǵjan Jumabaevtyń óleńderi alǵa shyqty. «Jyl kitaby» mártebesin 2010 jyly Juban Moldaǵalıevtiń «Men - qazaqpyn!» poemasy, 2011 jyly Júsipbek Aımaýytovtyń «Aqbilek» romany, 2012 jyly Oralhan Bókeıdiń prozasy aldy. Aktsııa Otanymyzdyń barlyq kitaphanasynda ótkizildi.

Árıne, kitaptyń oqyrmany da, baǵalaýshysy da - halyq. Biraq biz kitap syny, retsenzııa degen uǵymdardan kóz jazyp qalǵandaımyz. Respýblıkalyq gazet-jýrnaldardaǵy bir tilim tanystyrý, eki-úsh sóılem annotatsııa kitap synynyń júgin kótere almaıdy. Bizdiń joǵary oqý oryndarynda professor Tursynbek Kákishev engizgen «Qazaq ádebıeti synynyń tarıhy» kýrsyn jandandyratyn, salalandyratyn ýaqyt áldeqashan týdy.

Kitapty mazmundaý nemese sypyra maqtaý - búgingi «synnyń» sıpaty. Kezindegi M.Qarataev, S.Qırabaev, A.Nurqatov, M.Bazarbaev, R.Berdibaı, t.b. tulǵalardyń synyndaı dúnıeler baspa isi úshin de, oqyrmandar úshin de aýadaı qajet. Mysaly, ókinishke qaraı, qazir qarapaıym qalamgerler túgil, ádebıetshilerdiń ózi atyn aýyzǵa sırek alatyn Muhamedjan Qarataevtyń kórkem aýdarma týraly synyn Táýelsiz Qazaqstannyń praktıkalyq til saıasatyna oraıly paıdalanýǵa bolýshy edi.

Baspa - basyp qana qarap otyratyn kseroks-mekeme emes. Búgingi baspagerlerimiz HHІ ǵasyrda ómir súrip jatqany­myzdy eshqashan umytpaýy kerek. Jaqynda HІH ǵasyrdaǵy Reseı baspagerleri ónimderi men búgingi bizdiń keıbir baspa ónimderin salystyryp, oılanyp qaldyq. Shynynda, kásipti súıý, oǵan adal bolý, shyn berilý mamannan jetilýdi, óz isine jaýapkershilikpen qaraýdy talap etedi eken. Áıtpese ol zaman men bul zamandaǵy tehnıkany, tehnologııany salystyrýǵa bola ma?

Shyǵarǵan ónimniń tutynýshyǵa ótýine, ıaǵnı oqyrmanǵa jetýine eń áýeli baspa, onyń menedjerleri múddeli bolýǵa tıis. Bul shyǵarmashylyq jumystan kem emes. ıAǵnı tıisti monıtorıng júrgizý, ónimdi óz dárejesinde nasıhattaý (aldyn ala jarnamalaý, jaryq kóretin mezgilin habarlaý, sarapshylardyń pikirleri arqyly oqyrmandardy izdeý, tabý, tanystyrý rásimin ótkizý, satylǵan danasy, túsken paıda kólemi jóninde aqparat taratý, basqa da josparly ister) júzege asyrylýy qajet.

Jalpy, mamandandyrylǵan baspalardy damytý, básekelestik ortany toltyrý arqyly alǵa basatyn iskerlerge zań da, zaman da mol múmkindik berip otyr. Ekonomıkanyń barlyq salalaryna arnalǵan kitaptarǵa, ásirese, memlekettik tildegi, bolashaqta latyn tiline kóshýdiń keshendik is-sharalaryn eskeretin san alýan ádebıetke degen suranys ta jasaq­talatyn bolady. Muny eskerý kerek.

Basyp shyǵarǵan kitaptarynyń satylǵan danasy - baspanyń basty kórsetkishi retinde reıtıngtik deńgeıin anyqtaıtyn bolady. Al memleket tarapynan berilgen qarjyny ǵana ıgerip, aspanǵa qarap otyratyn kez áldeqashan qurdymǵa ketken. Jazýshy jaqsy baspany, baspa jaqsy jazýshyny izdeıtin zaman, ıaǵnı naryq zamany keldi.

«Sýdyń da suraýy bar». Memlekettiń árbir tıyny esepteýli. Qazaqstan úkimeti memlekettik tapsyrysty sapaly, tańdaýly, básekege qabiletti kitapqa berip otyr. Oqyp otyryp qatesine júıke taýsylatyn baldyr-batpaqqa, makýlatýraǵa tapsyrys berip otyrǵan joq. Elin, Otanyn súıetin, jaýapty baspagerler muny jaqsy túsinedi dep oılaımyz.

«Óz aqshasyna shyǵaryp jatqandar ózi biledi» dep kitap, baspa ónimine nemquraıly qaraý qalyptasqan memlekettiń kez kelgen kózi ashyq azamatyna, zııaly qaýymyna jaraspaıtyn is, kir keltiretin áreket deýge bolady. Óıtkeni búgingi kitap - erteńgi el murasy, halyq qazynasy, tarıhymyzdyń aınasy.

Sondyqtan endigi jerde halyq pen tıisti mamandar qajet dep tapsa, baspa salasy mamandaryn qoǵamdyq attestat­taýdan ótkizý máselesin talqylaǵan jón shyǵar. Sondaı-aq baspa qyzmetkerlerin biliktilikti kóterý kýrsynan, respýblıkaǵa belgili baspagerlerdiń sheberlik synybynan ótkizip otyrý nemese oqytýǵa sheteldik bilikti mamandardy tartý - ýaqyt talaby. Sannan sapaǵa kóshýge, básekelestik biliktilik kóshine ilesýge baspa múddeli bolýy tıis. Osy oraıda kásibine shyn jany ashıtyn baspagerler, zııaly qaýym, saýatty, kózi ashyq jastar ınternet, baspasóz betterinde pikirtalasqa qatysýy, oılaryn ashyq aıtýy qajet dep esepteımiz. Bul - baspa jáne kitap isi salasyndaǵy kóp oralymsyzdyqty joıýdyń jáne kitap basyp shyǵarý mádenıetin júıeleýdiń bir joly bolar edi.

«Aıqyn» gazeti, 09.01.2013 j.