Dana Nurjigit: Máńgilik uǵymdardyń eń qasıettisi – elińniń Táýelsizdigi
«Osydan 29 jyl buryn táýelsizdigin jarııalaǵan Qazaqstan quzar shyńnyń shetindegi qaterli soqpaqpen júrip ótkendeı bolǵan edi. Memleket qurý jolynda ýaqyt talabyna saı reformalar júrgizilip, halyq ıgiligine jumys isteıtin ınstıtýttardyń irge tasy naryqtyq qatynastarmen qatar qalandy. Halyqaralyq deńgeıde óz orny bar Táýelsiz Qazaqstandy búginde álem Ortalyq Azııadaǵy bedeldi ári mańyzdy memleket dep biledi. Osy oraıda, Táýelsizdik kúni qarsańynda Parlament Senatynyń Halyqaralyq qatynastar, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń múshesi retinde memleketimizdiń syrtqy saıasatta júrip ótken jolyn az-kem aıta ketsem deımin», - dedi ol.
Senatordyń aıtýynsha, búgin Qazaqstan - halyqaralyq qoǵamnyń tolyq quqyly múshesi, halyqaralyq qatynastarda senimdi, jaýapty áriptes. Alaıda mundaı jetistikterge jetý úshin Egemendi Qazaqstanǵa qaırat pen naǵyz eńbek qajet boldy. 1990 jyly, Odaq quldyraǵannan keıingi kezeńde Qazaqstan memleketiniń jaǵdaıy basqa edi. Qazaqstannyń Syrtqy saıasattynyń qalyptasýy egemendik irgetasyn bekemdeýmen birge júrdi. 1990 jyly 25 qazanda Qazaq Sovettik Sotsıalıstik Respýblıkasynyń Memlekettik egemendigi týraly deklaratsııasy qabyldanyp, Qazaqstan memleketi alǵashqy ret halyqaralyq quqyq sýbektisi bolyp aıqyndaldy. Bul tarıhı qujatta «Qazaq SSR-iniń halyqaralyq qatynastardyń derbes sýbektisi bolýǵa, syrtqy saıasatty óz múddelerine saı belgileýge, dıplomatııalyq jáne konsýldyq ókildikter almasýǵa, halyqaralyq uıymdardyń, onyń ishinde Birikken Ulttar Uıymynyń jáne onyń mamandandyrylǵan mekemeleriniń qyzmetine qatysýǵa pravosy bar» dep belgilengen. Al, 1991 jylǵy 16 jeltoqsan kúni «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik táýelsizdigi týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq zańy qabyldandy.
«Jas memleketti úlken ózgerister men ǵalamat múkindikter kútip turdy. Osy jolda Tuńǵysh Prezıdent – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev Táýelsiz Qazaqstandy halyqaralyq arenada demokratııalyq, zaıyrly, quqyqtyq jáne áleýmettik memleket retinde jarııa etti. Saıası kartadaǵy Táýelsiz Qazaqstannyń Kostıtýtsııasynyń alǵashqy babynda jazylǵandaı, biz úshin eń qymbat qazyna – adam ómiri. Osy sózdiń aıshyqty dáleli dep Táýelsiz Qazaqstannyń alǵashqy saıası sheshimin aıtýǵa bolady. Prezıdent Jarlyǵymmen jer betindegi eń úlken ıadrolyq synaq alańdarynyń biri – Semeı polıgony jabyldy. Osylaısha, Qazaqstan beıbit joldy tańdap, gýmanıstik prıntsıpterdi ustanatyn memleket ekenin álemge pash etti. Biz dúnıejúzilik qaýymdastyqqa ıntegratsııalyq damý, beıbit demokratııalyq joldy tańdaǵan táýelsiz memleket ekenimizdi ár bir saıası qadamymyzben dáleldep otyrdyq. Búgingi jaǵdaıda Qazaqstannyń halyqaralyq dıplomatııadaǵy osynaý turaqtylyǵy biz úshin quny ólsheýsiz kapıtal deýge bolady», - dedi Dana Nurjigit.
Senatordyń aıtýynsha, pandemııa qursaýynda qalyp otyrǵan adamzat ómiri, turmysy, sanasy, dúnıetanymy úlken ózgeristerge ushyrady. Bul ózgerister halyqaralyq qatynastarda da seziledi. Vırtýaldy keńistikte ótip jatqan halyqaralyq kezdesýler buǵan deıin jyldar boıy qalyptasqan saıası-ekonomıkalyq seriktiktiń sapasyn aıqandaı túskendeı. Pandemııaǵa deıingi ómirde resmı, beıresmı jaǵdaıda kózbe-kóz kezdesip, ashyq dıalog júrgizip, seriktes retinde moınyna alǵan mindettemelerin buljytpaı oryndap, sertinde turǵan kóshbasshynyń adamı, kásibı abyroı bedeli búginde ár bir memleket úshin óte mańyzdy faktor bolyp otyr.
«Bul jaǵynan kelgende memleketimizdiń tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev ta, búgingi Prezıdentimiz Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev ta dúnıejúzilik arenada moıyndalǵan tulǵalar. Memleket múddesin qorǵaýda Qazaqstan kóshbasshylary saıası seriktesteriniń pozıtsııasyn túsine otyryp, únemi adamgershilik qaǵıdattarynan aınymaýǵa, bitimgershilik pen tatýlyq, ózara tıimdi sheshimder qabyldaýǵa shaqyratyn tarap retinde tanyldy. Vırtýaldy ómir men pragmatızm, jasandy ıntellekt zamanynda adamdy sýyq mashınaǵa aınaldyrýdan saqtaıtyn dál osyndaı ustanymdar. Jahandaný úderisin tejep, álemdi buryn sońdy bolmaǵan daǵdarysqa usharatqan pandemııa bir jaǵynan kesirin tıgizse, ekinshi jaǵynan tarıh tulparyn qamshylap adamzattyń tehnologııalyq damý jyldamdyǵyn údete tústi. Búginde barlyq memleketter álemdik daǵdarystan shyǵýdyń jolyn izdeýde. Bul rette ár memleket barlyq ishki-syrtqy resýrstaryn jan-jaqty paıdalanyp, problemanyń ózin paıdaǵa aınaldyrýǵa tyrysyp jatyr. Osy turǵydan alǵanda tranzıt pen ashyq teńizge tikeleı shyǵa almaı turǵan 90-shy jyldardyń basyndaǵy Qazaqstandy taǵy bir kózge elestetsek; bizdiń aldymyzda álemge tanylyp, aıaqtan tik turyp Táýelsizdikke laıyq el ekenimizdi dáleldeýdiń synaqqa toly aýyr joly jatyr edi. Biz sol qıyndyqtyń bárin eńserdik qoı. Álemge tanyldyq, álem bizdi beıbitshil ári baýyrmal memleket retinde moıyndady», - dedi ol.
Onyń atap ótýinshe, búginde Qazaqstanda 68 den astam elshilikter men halyqaralyq uıymdardyń ókildikteri tirkelgen. Qazaqstan Respýblıkasy 100-den astam memlekette óziniń dıplomatııalyq ókildikterin ashyp, 70-ten astam halyqaralyq uıymdardyń tolyq quqyly múshesi bolyp otyr. Sonymen birge, 40-tan astam kópjaqty sharttarǵa jáne 700-den astam eki jaqty sharttarǵa qol qoıǵan.
«Álemniń ekonomıkalyq júıesinde Qazaqstannyń ózindik orny bar dep tolyq aıta alamyz. Halyqaralyq dıplomatııadaǵy aýyz toltyryp aıta alatyn jetistikterimiz, táýelsiz Qazaqstannyń postkrızıstik kezeńdegi zamanaýı damýymyzdyń kepili. Qazaqta «kóppen kórgen uly toı» degen sóz bar. Álem bolyp bastan ótkerip jatqan qıyndyqta neniń ótkinshi, neniń máńgilik ekenin anyq túsinetin, shynnyń júzindeı ótkir aqıqatqa kóz jetkizip otyrmyz: máńgilik uǵymdardyń shyńynda turǵan eń bıigi, eń qasıettisi – elińniń Táýelsizdigi. Búgin mereke dep atalatyn osynaý tarıhı kún, Abyz-Ábish aǵamyzdyń sózimen aıtqanda, «ulyńnyń qanymen, qyzyńnyń arymen» kelgen kún ekenin bir sát te esten shyǵarmaıyq! Táýelsizdik tuǵyry nyq, hám bıik bolǵaı!«,- dedi Dana Nurjigit.
