COVID-19: Álem elderi shekteý sharalaryn kúsheıtti
AQSh KVI juqtyrǵandar boıynsha birinshi orynda
Ótken aptanyń sońyna qaraı Amerıka Qurama Shtattarynda koronavırýsty juqtyrǵan 100 myńnan asa adam anyqtaldy. Bul – pandemııa bastalǵaly álem boıynsha eń joǵary kórsetkish. Ásirese Soltústik Karolına, Mıchıgan, Ogaıo, Pensılvanııa jáne Vıskonsın shtattarynda jaǵdaı óte kúrdeli. Aýrýhanalarda oryn jetpeı jatyr. Jalpy qazan aıynda naýqastar sany eki ese artqan. Aıta keter jaıt, AQSh koronavırýs juqtyrǵan adamdar sany boıynsha álemde birinshi orynda tur. Іndet bastalǵaly bul aýrýǵa 9 mıllıonnan astam AQSh turǵyny shaldyqqan. Bul – eldegi búkil halyqtyń shashamen 3 protsenti. 230 myńdaı adam osy dertten qaıtys bolǵan.
Belgııada saýda oryndary jabyldy
Koronavırýs indeti órship turǵan Belgııada karantın sharalary kúsheıtildi. Elde shashtarazdar men azyq-túlik satatyn dúkenderden basqa barlyq saýda oryndary jabyldy. Kompanııalar múmkindiginshe kóp qyzmetkerlerin qashyqtan jumys isteý tártibine aýystyrýǵa tıis. Oqýshylardyń kúzgi demalysy qarasha aıynyń ortasyna deıin uzartyldy. Kóshede tórt adamnan artyq jınalýǵa tyıym salyndy. Jańa shekteýler búgin, ıaǵnı 2 qarashada kúshine enip, bir jarym aıǵa deıin jalǵasady. Sońǵy eki aptada Belgııada kún saıyn ortasha eseppen 1600 adam koronavırýsty juqtyrady eken. Bul Frantsııamen salystyrǵanda eki ese kóp. Jalpy Belgııa dertti juqtyrý jáne ólim-jitim kórsetkishi boıynsha Eýropada aldyńǵy orynda tur.
Italııada indet qaıta kúsheıdi
Kóktemde koronavırýstan qasiret tartqan memlekettiń biri – Italııa ekenin jurt jaqsy biledi. El ishi endi es jııa bastaǵanda indet qaıta kúsheıdi. Senbi kúni munda 30 myńnan asa naýqas anyqtalǵan. Bul týraly osy eldiń densaýlyq saqtaý mınıstrligi habarlady. Soǵan oraı shekteý sharalary kúsheıtilip, barlyq kınoteatr, teatr, basseın men sport zaldar ýaqytsha jabyldy. Qoǵamdyq tamaqtaný oryndarynyń jumys ýaqyty qysqardy.
Frantsııa men Germanııada lokdaýn engizildi
Frantsııada lokdaýn bastaldy. Qatań shekteý sharalary 1 jeltoqsanǵa deıin jalǵasady. Jergilikti bılik ár eki apta saıyn óńirdegi epıdemıologııalyq ahýalǵa baǵa berip lokdaýn merzimin sozý ne jeńildetý týraly sheshim shyǵaryp otyrmaq. Alaıda mamandar karantın 12 aptaǵa deıin sozylady dep boljap otyr. Osy jolǵy shekteý sharalary kóktemdegideı qatań emes. Eldegi ónerkásip jumysy tolyq toqtamaıdy. Al meıramhana, teatr men kınoteatr jáne sport zaldar ýaqytsha jabylady. Buqaralyq is-sharalardyń ótkizilýine de tyıym salyndy. Úılený toıyna 6 adamnan, al jerleý rásimine 30 adamnan artyq jınalmaý kerek. Sońǵy bir kúnde Frantsııada 46 myńǵa jýyq adam indetke shaldyǵyp, 230-dan astam naýqas koronavırýstan kóz jumǵan.
Germanııada da epıdemıologııalyq ahýal nasharlap barady. Sońǵy 10 kúnde jansaqtaý bólimindegi naýqastar sany eki ese artqan. Bılik buǵan deıin túrli sanıtarlyq talaptardy kúsheıtip, erejeler engizdi, jańa lokdaýn boldyrmaý úshin qoldan kelgenniń bárin istedi. Alaıda bul asa tıimdi bolmaǵan sııaqty. Sol sebepti búginnen bastap Germanııada bir aıǵa lokdaýn jarııalanady. Búkil el boıynsha kınoteatrlar, qyzmet kórsetý salasynyń kásiporyndary, fıtnes ortalyqtar men basseınder jabylady. Meıramhanalar men barlarda tamaqty ózimen birge alyp ketý qyzmeti ǵana jumys isteıdi. 10 adamnan artyq jınalýǵa ruqsat joq. Kantsler men federaldyq jerlerdiń bıligi 2 aptadan keıin osy máselege qatysty qaıtadan bas qospaq. Sol kezde epıdemıologııalyq ahýalǵa qarap lokdaýndy saqtaý ne jeńildetý sheshimi qabyldanady. Germanııa kantsleri Angela Merkeldiń aıtýynsha, jaǵdaı óte kúrdeli. Vırýs úlken jyldamdyqpen tarap barady. Máselen, kórsetkishter ótken aptadaǵy sandarmen salystyrǵanda, eki ese kóp.
Bolgarııada oqýshylar men stýdentter onlaın oqýǵa kóshti
Eýropanyń taǵy bir eli – Bolgarııada koronavırýsqa qarsy shekteý sharalary kúsheıtildi. Endi eki apta boıy barlar men túngi klýbtar jumys istemeıdi. Al meıramhanalarda ár ústel basynda tek alty adamnyń otyrýyna ruqsat etilgen. Oqýshylar men stýdentter onlaın oqýǵa kóshti. Bolgarııada maska taǵý rejımi ótken aptada engizilgen bolatyn.
Balqan elderinde aýrýhanada oryn joq
Koronavırýs indeti Balqan túbegindegi elderge qıyn tıip jatyr. Infektsııaǵa shaldyqqan naýqastardyń kóptigi sonsha aýrýhanalarda olardy qabyldaıtyn oryn joq. Osyǵan baılanysty Serbııa bıligi Belgradtaǵy áskerı keshende myń oryndyq emhana turǵyzbaq. Soltústik Makedonııada da jaǵdaı múshkil. Sońǵy 3 aptada táýliktik kórsetkish 4 esege artqan. Osyǵan baılanysty el bıligi turǵyndarǵa qoǵamdyq oryndarda maska taǵýdy mindetti. Nebári 4 mıllıon halqy bar Horvatııada vırýs juqtyrýdyń táýliktik kórsetkishi 3 myńǵa taıaǵan. Sońǵy 24 saǵatta elde 2 myń 700-den astam adam ınfektsııaǵa shaldyǵyp, 20-sy kóz jumypty. Mamandardyń aıtýynsha, aldaǵy aptalarda jaǵdaı odan beter ýshyǵyp, vırýs juqtyrǵandar sany kúnine 4 myńnan tirkelýi múmkin. Al Slovenııada koronavırýstyń keńinen etek jaıýyna baılanysty elde qaıtadan karantın jarııalandy.
Ispanııada koronavırýstyń jańa túri anyqtaldy
Ǵalymdar Ispanııada koronavırýstyń mýtatsııalanǵan jańa túrin anyqtapty. Bul týraly Bazel ýnıversıtetiniń professory, zertteý avtory Emma Hodkroft málim etti. Bazel ýnıversıteti, Tsıýrıh polıtehnıkalyq ýnıversıteti men SeqCOVID-Spain konsortsıýmynyń zertteýshileri Eýropada sońǵy tórt aıda tirkelgen koronavırýs shtamdaryn teksergen. Zertteýge alynǵan alǵashqy úlgi - shilde aıynda Eýropa elderinde shekteý sharalary engizilgen kezdegi vırýs. Alynǵan málimetterdiń nátıjesinde SARS-CoV-2-niń Ispanııada mýtatsııalanǵan túri anyqtaldy. 20A.EU1 degen ataý berilgen mýtatsııa jaz mezgilinde Ispanııanyń soltústik shyǵysyndaǵy aýyl sharýashylyǵy jumysshylarynyń arasynda taraı bastaǵan. Hodkrofttyń aıtýynsha, búginde vırýstyń taraýy mýtatsııaǵa baılanysty ekeni dáleldengen joq. Sondyqtan 20A.EU1 koronavırýsqa qarsy vaktsınany ázirleýge kedergi keltirmeıdi. Aıtpaqshy, Ispanııada tótenshe jaǵdaı rejımi 9 mamyrǵa deıin uzartyldy. Parlamenttiń tómengi palatasynyń otyrysynda qujatty 194 depýtat qoldap, 53-i qarsy shyqsa, 99 sheneýnik daýys berýden qalys qalǵan. Premer-mınıstr Pedro Sanches eldegi epıdemıologııalyq ahýal ońalsa, tótenshe jaǵdaı rejımi alty aıǵa deıin sozylmaýy da múmkin ekenin alǵa tartady. Aıta keteıik, Ispanııa búginde koronavırýsqa shaldyqqan naýqastardyń sany boıynsha álem elderiniń arasynda altynshy orynda tur.
Álimhan Qanatuly.
