Bizdiń jumysymyzda esh qupııa joq — Prezıdent TRK bas dırektorymen suhbat
ASTANA. KAZINFORM — QR Prezıdentiniń Teleradıokesheni eki jyldan astam ýaqyt boıy qarqyndy transformatsııa satysynda boldy. Osy ýaqyt aralyǵynda qandaı ózgerister bolǵanyn Prezıdent TRK bas dırektory Raýshan Qajybaeva Tengrinews.kz tilshisine bergen suhbatynda aıtyp berdi.
— Raýshan Jańabergenqyzy, eki jyl buryn bizge bergen suhbatyńyzda Prezıdent teleradıokesheninde transformatsııa júrip jatqanyn aıtqan edińiz. Osy ýaqyt ishinde ne ózgergenin berińizshi.
— Naqty ózgeris — Teleradıokeshenniń qazaqstandyq jáne sheteldik aýdıtorııaǵa kontent óndirý men kórsetý tsıklynyń tikeleı birikken teleradıokompanııasy bolýynda. Bul Memleket basshysynyń bizdiń aldymyzǵa qoıǵan tıimdi medıakompanııa bolý mindetin sheshýge múmkindik beredi.
Búgingi tańda Teleradıokeshen quramynda telearnalar, halyqaralyq aqparat agenttigi jáne búkil otbasy úshin sapaly televızııalyq demalysty, bolyp jatqan oqıǵalardy obektıvti jarııalaýdy jáne halyqaralyq aqparat alańynda ulttyq múddeni ilgeriletýdi qamtamasyz etetin óz óndiristik bazasy bar.
Teleradıokeshen óz medıaresýrstarymen, joǵary shyǵarmashylyq jáne tehnıkalyq áleýetimen, sonyń ishinde kásibıler komandasymen Prezıdent týraly negizgi kontent fabrıkasyna aınaldy.
Biz bul keshendi strategııany kezeń-kezeńimen júzege asyrýdy jalǵastyramyz, keı-keıde ǵana áreket etip, báriniń ornyn basýǵa tyryspaımyz. Belgilengen jospardy naqty oryndaımyz.
— Bul tásil sizderdegi medıa jumysynda qandaı kórinis tapty? Mysaly Kazakh TV telearnasy qalaı jańǵyrdy?
— 2022 jyly Teleradıokeshen qurylymyna engen BAQ-tyń jaı-kúıi men damý perspektıvalaryn baǵaladyq. Sonda Kazakh TV qajettilikteri men talaby ártúrli otandyq jáne sheteldik aýdıtorııamen jumys isteý tásilderin de túbegeıli qaıta qaradyq. 2022 jyldyń 1 qyrkúıeginde arna efıri ishki jáne halyqaralyq bolyp bólindi, onyń árqaısysy jańa ataý aldy.
Máselen, halyqaralyq efır Silk Way brendimen shyqty jáne Kazakh TV habar taratý dástúrin jalǵastyrdy, Teleradıokeshen qurylymyna aýysqanda bul arnanyń 20 jyldyq tarıhy bar edi. Qazaqstandyqtarǵa arnalǵan kontent — jańa Jibek Joly telearnasynyń efırine shyǵa bastady. Sheteldik jáne otandyq kórermenge negizgi artyqshylyqtarǵa qaraı kontent usyndyq.
Bir sózben aıtqanda, qazaqstandyqtarda 10 jyldan astam ýaqyt ishinde alǵash ret jańa otbasylyq telearna paıda boldy. Balalarǵa arnalǵan mýltfılmder, fılmder men serıaldar, kontsertter, tok-shoýlar jáne árıne, aqparattyq-analıtıkalyq baǵdarlamalar — munyń bárin kórermen Jibek Joly efırinde bolatynyn biledi jáne tamashalaıdy.
Halyqaralyq efır Silk Way brendimen shyǵa bastady, bul tutas arnanyń efırlik nusqalarynyń 20 jyldan astam tarıhymen ajyramas baılanysyn kórsetedi.
— Jibek Joly telearnasy ishki naryqta tanymal, al Silk Way halyqaralyq efıri qalaı damyp keledi?
— Buǵan deıin aıtqanymdaı, arnanyń halyqaralyq efıri Silk Way ataýymen shyǵady jáne 4 qurlyqtaǵy 120-dan astam elde habar taratady. Qazir «jer ústinde» arnanyń habar taratýyn qamtamasyz etetin 200-den astam seriktesi bar jáne tutas resmı dıstrıbıýtorlar jelisi bar.
Munyń bárin biz eki jylda qalpyna keltirdik, sol ýaqytta jańa naryqtar men habar taratý jaǵdaıyn ıgerdik. 2022 jyly Kazakh TV Teleradıokeshenge aýysqanda onyń jerústi habar taratý jelisi is júzinde bolmaǵan.
Nelikten buǵan kóp kóńil bóldik? Silk Way-diń strategııalyq mindeti — aımaqtyq medıahabqa aınalý, búkil álemge habar taratatyn Ortalyq Azııanyń daýysy bolý.
Qazirdiń ózinde arna aımaqtyń bes eliniń biryńǵaı aqparattyq keńistigin qalyptastyrý boıynsha jumys istep jatyr. Buǵan kerektiń bári bizde bar: eldik jáne aımaqtyq kontent, tarmaqtalǵan taratý jelisi, ulttyq jáne halyqaralyq tilder gammasy jáne árıne óńir elderinen senimdi seriktester.
— Ortalyq Azııa elderiniń biryńǵaı aqparattyq keńistigi degen ne? Árıne, eger qupııa bolmasa?
— Bizdiń jumysymyzda esh qupııa joq jáne bolmaǵan da. Biz ashyqtyq, teńdik, senim jáne ózara qurmet qaǵıdattary negizinde ózimizdiń ortalyqazııalyq arna jobamyzdy quryp jatyrmyz.
Seriktesterimiz de bizben jumys isteýde, óıtkeni bul bárimizdiń elderimiz úshin tıimdi. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Teleradıokesheni ulttyq jáne óńirlik múddeni tıimdi ilgeriletý úshin shetelde naqty qatysýy men aýdıtorııasy bar daıyn medıa alań usynady.
Bizdiń Lifestyle janryndaǵy kontentimiz týrızm, bıznes, tarıh, mádenıet pen dástúrlerdi ilgeriletýge jáne aımaqqa ınvestıtsııa tartýǵa baǵyttalǵan. Osyǵan baılanysty telearna ataýynyń Shyǵys pen Batys halyqtary men órkenıetterin Eýrazııa júregi — Ortalyq Azııada baılanystyrǵan Uly saýda jolynyń tereń tarıhyn bildirýiniń sımvoldyq máni bar.
Qazir Túrikmenstan men Tájikstandaǵy áriptesterimiz bizben belsendi yntymaqtasýda. Silk Way álemdik efırine osy elderdiń jetekshi ulttyq habar taratýshylary daıyndaǵan jańalyqtar shyǵady, Túrikmenstan men Tájikstandy tanytatyn baǵdarlamalar efırge daıyndalýda.
Jaqyn arada jobaǵa Ózbekstan men Qyrǵyzstandaǵy áriptesterimiz qosylady dep úmittenemiz, sodan keıin biz tolyqqandy Silk Way Central Asia dep atala alamyz.
— Bir Kazakh TV ornyna eki jańa arna, eki jańa brend qurdyńyzdar. Bul arnanyń ishki pozıtsııasyna jáne jalpy naryqqa qalaı áser etti?
— Arna úshin bul — tarıhı ózgeris. Jibek Joly otandyq medıa keńistiginde óz ornyn tapty, naryqta ondaǵan jyldar boıy jumys istep kele jatqan arnalarmen básekelesedi.
Meniń oıymsha, onyń paıda bolýy naryqqa tek oń yqpalyn tıgizdi, óıtkeni biz ózimizdiń túpnusqa ónimderimizge erekshe basymdyq beremiz.
Árıne, qazirgi ýaqytta telearnalardyń reıtıngine sheteldik telehıkaıalar men fılmder úlken úles qosýda. Iá, bul kommertsııalyq turǵyda tıimdi. Biraq ózimizdiń qazaqstandyq óndiristi damytýǵa jáne zamanaýı ulttyq mádenıetti ilgeriletýge septigin tıgizbeıdi. Biz bul úrdisti ózgertýge nıettimiz. Sodan keıin básekelestik ár ýaqytta yntalandyra túspek, damýǵa, jaqsyraq jáne kóp nárse jasaýǵa, kórermen úshin kúresýge ıtermeleıdi.
Bıyl Jibek Joly efırinen alǵash ret álemniń basty sport sharasy — XXXIII jazǵy Olımpıada oıyndary kórsetildi. Arna efıri qazaqstandyqtardy sportshylarymyzdyń qatysýymen ótetin jarys kórsetilimderimen qýantty.
Teleradıokeshenniń óz kórermenine syılaǵan taǵy bir sport merekesi — Jibek Joly jáne Silk Way arnalarynan Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryn kórsetýi boldy. Sondaı-aq, bizdiń komanda DKO ashylý jáne jabylý rásimderin túsiredi.
Bizdiń jas arnamyz naryqqa qosymsha jarnamalyq qural ákeldi, jarnama berýshilerdiń nazaryn ózine aýdara aldy. Bul, sózsiz, qazaqstandyq jarnama naryǵyna jáne ondaǵy úrdisterge oń áser etedi.
— Telearnalardy damytý boıynsha aldaǵy josparyńyz qandaı?
— Biz túrli baǵytty qamtıtyn Jibek Joly/Silk Way shatyrly brendin (umbrella brand) damytyp jatyrmyz. Osy joba aıasynda 2023 jyly qyrkúıek aıynda Teleradıokeshen Silk Way Cinema telearnasyn iske qosty.
Bul halyqaralyq arna, qazaqstandyq kınematograf pen sheteldegi kreatıvti ındýstrııanyń elshisi. Onyń efıri qazaqstandyq kıno men telehıkaıalardan turady.
Qazir arna 16 elde, negizinen taıaý shetelde qoljetimdi, qazaq jáne orys tilderinde habar taratady jáne zamanaýı qazaqstandyq kıno jetistikteriniń vıtrınasy retinde jumys isteıdi.
Qazir Qazaqstanda ártúrli medıakompanııalar arasynda fılm jáne serııalyq ónimderdiń úlken toptamasy bar. Biraq olar júıelenbegen jáne óz áleýetin tolyq iske asyra almaı otyr.
Biz áriptesterimizben birlesip, Teleradıokeshen platformasynda memleket shyǵarǵan nemese onyń tapsyrysy boıynsha ár jyldary shyǵarylǵan fılm men serıaldardyń kóp bóligin biriktirdik. Qazir bizde myńdaǵan saǵattyq kontentten turatyn toptama bar, ol uzaq ýaqytqa Silk Way Cinema arnasynyń biregeı efırin qamtamasyz etedi.
— Árıne, sizderdiń qupııa agent emes ekenińizdi bilemin, áıtse de suhbatymyz óte baısaldy ótip jatyr…
— Iá, biz qupııa agent emespiz, esesine olar týraly fılmder túsirip jatyrmyz. 2023 jyly bizdiń Derekti kıno ortalyǵymyz Memlekettik kúzet qyzmetiniń — Prezıdentti jáne memlekettiń joǵary laýazymdy tulǵalaryn kúzetetin adamdardyń jumysy týraly biregeı joba túsirdi.
Bıyl «100 Sarbaz» arnaıy jobasyn ázirlep jatyrmyz. Bul realıtı-shoý bolady, onda eldegi kúsh vedomstvolarynyń eń úzdik jaýyngerleri kúsh, jyldamdyq, eptilik, tózimdilik jáne tapqyrlyqpen jarysady.
Teleradıokeshenniń avtorlyq jobalary bizdiń telearnalardan tys efırlerge de shyǵady. Olarǵa óńirlik jáne respýblıkalyq telearnalar tarapynan joǵary qyzyǵýshylyq bar, bul árıne jobalardyń ózektiligine, biregeıligine jáne oryndalý sapasyna baılanysty.
Sonymen qatar, bıyl Teleradıokeshen óziniń alǵashqy úsh serıalyn túsirdi — «111» Juz on bir», «Tamasha» jáne «Dıvan batyrdyń» jalpy uzaqtyǵy 66 serııaǵa jetedi. Kınoındýstrııa dástúri boıynsha bizdiń serıaldar qazaqstandyq qoǵamnyń negizgi múddesin, al keı jerde qazirgi bet-beınesin kórsetedi.
Bıyl Prezıdent turmystyq zorlyq-zombylyqqa jaýapkershilik pen jazany qatańdatýǵa baǵyttalǵan zańǵa qol qoıdy. Jibek Joly arnasynyń jańa maýsymyna josparlanǵan «111» Juz on bir» premeralyq serııasy qazaqstandyq qoǵam úshin osy ózekti máseleni kóteredi.
Serıaldyń bulaı atalýy da kezdeısoq emes, «111» — otbasy, áıelder jáne bala quqyqtaryn qorǵaý máselesi boıynsha keshendi kómek kórsetý qyzmetiniń baılanys nómiri.
— Kazinform agenttiginiń 100 jyldan astam tarıhy bar. Sońǵy jyldary agenttikte qandaı negizgi ózgerister boldy?
— Kazinform halyqaralyq aqparat agenttigi — el ıgiligi jáne solaı bolyp qala beredi. Kelesi jyly agenttik 105 jasqa tolady. Bir ǵasyrdan astam tarıhynda agenttik kóptegen sátterdi, sharyqtaý men quldyraýdy bastan ótkerdi. Kem degende, QazTAG brendinen qalaı aıyrylǵanyn eske alsaq, bul óte ókinishti jaǵdaı…
Degenmen, ǵasyrdan astam ýaqyt boıy Kazinform júz jyldyq dástúrlerge beriktigin saqtap, Qazaqstan men búkil álem ómirindegi oqıǵalardy aqparattyq jarııa etýde aldyńǵy qatarda keledi.
Agenttik redaktsııasy kún saıyn 5 tilde lentada jáne basqa da alańdarda myńnan astam konent shyǵarady. Buǵan Ortalyq Azııa, Kavkaz, Taıaý Shyǵys, Eýropa jáne Soltústik Amerıka sııaqty álemniń 12 elindegi menshikti tilshiler jelisi kómektesedi.
Qysqa merzimde 30 jetekshi álemdik medıamen seriktestik jelisin qalpyna keltirdik, kadrlardy kúsheıttik, jańalyqtar óndirisin ulǵaıttyq, aqparat berý sapasyn jaqsarttyq jáne saıt pen áleýmettik jelilerdiń aǵylshyn tilindegi nusqasyna basymdyq berip, redaktsııalyq saıasatty túbegeıli ózgerttik.
Kazinform agenttiginiń ambıtsııaǵa toly, biraq naqty oryndalatyn maqsaty bar — qurlyqtaǵy jetekshi aqparat agenttikteriniń biri bolý.
— Sońǵy birneshe jylda josparlanǵan istiń bári oryndaldy ma?
— Joq, bári emes, óıtkeni bizdiń josparlaý kókjıegimiz 3 jyldyq kezeńmen shektelmeıdi.
Meniń oıymsha, strategııalyq deńgeıdegi mindetterden osy 3 jylǵa josparlaǵannyń bárin oryndadyq. Jalǵyz jabylmaǵan geshtalt — bizdiń atymyzdaǵy áli bekı qoımaǵan «radıo» sózi.
Tolyqqandy TeleRADIOkeshen bola alamyz, biraq zańnamaǵa baılanysty bul jumys tez júre qoımaıdy. Bul mindetti Mádenıet jáne aqparat mınıstrligimen birlesip sheshemiz. Operatsııalyq deńgeıge kelsek, onyń sońǵy merzimi joq shyǵar. Kemeldikte shek joq emes pe?
— Ótken jyly Prezıdent TRK MNU bazasynda óziniń halyqaralyq jýrnalıstıka mektebin iske qosty, bıyl Al Jazeera kásibı trenerler komandasyn alyp keldi. Sizdiń oıyńyzsha, qazaqstandyq jýrnalısterdiń jańa býyny «eski mektepten» nesimen erekshelenedi?
— Iá, 2023 jyly Teleradıokeshen Maqsut Narikbayev University-men birlesip, Ortalyq Azııadaǵy jalǵyz halyqaralyq jýrnalıstıka mektebin iske qosty. Bul — josparlaý merzimi 3-5 jylmen shektelmeıtin jobalardyń biri.
Biz qazaqstandyq BAQ úshin qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde erkin jumys isteı alatyn joǵary dárejeli medıamamandar býynyn tárbıeleýge nıettimiz. Bul bizdiń salany jáne kreatıvti ekonomıkany alǵa jyljytatyn jýrnalıster ǵana emes, medıamamandar bolmaq.
Mekteptiń úzdik 20 stýdenti Dara prezıdenttik bastamalar qory men Teleradıokeshen bergen grant arqyly tegin oqıdy.
Al Jazeera boıynsha bolashaq seriktestik týraly ózara túsinistikke qol jetkizdik. Astanada stýdentter men sala mamandary úshin ótken trenıngter — Al Jazeera jáne Al Jazeera Media Institute-pen ózara is-qımyl baǵdarlamasynyń bir ǵana tarmaǵy, alda áli de kóptegen birlesken jobalar bar.
Qazaqstanda jýrnalıstıkanyń damýyna qatysty Teleradıokeshen ozyq halyqaralyq tájirıbeni paıdalana otyryp, óziniń transformatsııa baǵdarlamasyna shaǵyn redaktsııa negizinde konvergentti jýrnalıstıka qaǵıdattaryn engizý jobasyn qosty.
Biz klassıkalyq jýrnalıstıkanyń úzdik tustaryn jáne zamanaýı medıanyń ozyq tájirıbesin ala otyryp, BAQ jýrnalısterin bir ýaqytta korrespondent, operator, montajshy jáne mobılograf bola alatyn kópqyrly kásibılerge aınaldyramyz.
— Raýshan Jańabergenqyzy, qyzyqty suhbatyńyz úshin kóp raqmet!
