BUU: Gazadaǵy búkil halyq azyq-túlik tapshylyǵyna ushyraǵan
ASTANA. KAZINFORM — Gazanyń qorshaýdaǵy sektoryndaǵy búkil halyq ótkir azyq-túlik tapshylyǵyn bastan keshirip otyr. Bul týraly BUU jarııalaǵan «2025 jylǵy jahandyq azyq-túlik qaýipsizdigi men tamaqtaný» atty baıandamada aıtylǵan, dep habarlaıdy Anadoly.
Qujatty BUU-nyń Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymy (FAO), Dúnıejúzilik azyq-túlik baǵdarlamasy (WFP), Aýyl sharýashylyǵyn damytý jónindegi halyqaralyq qor (IFAD), BUU Balalar qory (ıÝNISEF) jáne Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy (DDU) birigip daıyndaǵan.
2024 jyly álemde ashtyqqa ushyraǵandar sany – 673 mln adam
Baıandamada 2024 jyly álem halqynyń 8,2 paıyzy, ıaǵnı shamamen 673 mıllıon adam ashtyqqa ushyraǵany kórsetilgen. Salystyrý úshin: 2023 jyly bul kórsetkish 8,5 paıyzdy, al 2022 jyly – 8,7 paıyz bolǵan. 2023 jylmen salystyrǵanda ashtyqqa ushyraǵandar sany 15 mln adamǵa, al 2022 jylmen salystyrǵanda 22 mln adamǵa azaıǵan.
Jahandyq ashtyq deńgeıiniń birshama tómendegenine qaramastan, baıandamada Afrıka men Batys Azııada jaǵdaıdyń kúrdelene túskeni atap ótiledi.
Azııa men Latyn Amerıkasynda ahýal jaqsardy
Ońtústik Azııa men Latyn Amerıkasynda eleýli oń ózgerister baıqalady. Azııada tamaqtanýdyń jetkiliksizdigi 2022 jylǵy 7,9 paıyzdan 2024 jyly 6,7 paıyzǵa deıin tómendegen (323 mln adam). Al Latyn Amerıkasy men Karıb basseıni elderinde bul kórsetkish 2020 jyly 6,1 paıyz bolǵan bolsa, 2024 jyly 5,1 paıyzǵa deıin azaıǵan (shamamen 34 mln adam).
2030 jylǵa qaraı 512 mln adam sozylmaly ashtyqqa ushyraýy múmkin
Baıandamada 2030 jylǵa deıin sozylmaly ashtyqqa 512 mıllıon adam ushyraýy múmkin ekeni jazylǵan. Olardyń 60 paıyzǵa jýyǵy Afrıka qurlyǵynda ómir súredi dep boljanyp otyr.
Jahandyq deńgeıde keıbir óńirlerdegi oń ózgerister azyq-túlik daǵdarysy udaıy jalǵasyp jatqan Afrıka men Batys Azııa elderindegi ahýalmen kúrt qarama-qaıshy. Afrıkada 2024 jyly halyqtyń 20 paıyzdan astamy ashtyqqa ushyrap, bul kórsetkish 307 mln adamnan asqan. Al Batys Azııada 12,7 paıyz nemese 39 mln adam ashtyq sheginde bolǵan.
Azyq-túlik qaýipsizdigi salasyndaǵy TDM-di oryndaý múmkin bolmaı tur
2023–2024 jyldar aralyǵynda azyq-túlik qaýipsizdiginiń ortasha jáne aýyr deńgeıi jahandyq aýqymda 28,4 paıyzdan 28 paıyzǵa azaıǵanymen, bul áli de óte joǵary kórsetkish – 2,3 mlrd adam. Bul – COVID-19 pandemııasyna deıingi 2019 jylmen salystyrǵanda 335 mln adamǵa, al 2015 jylmen salystyrǵanda 683 mln adamǵa artyq.
Gaza sektory – eń aýyr jaǵdaıdaǵy óńir
2024 jyly azyq-túlik daǵdarysyna ushyraǵan 53 el men óńirde 295 mıllıon adam ótkir azyq-túlik tapshylyǵyna dýshar bolǵan.
Olardyń 35 mıllıonnan astamy azyq-túlik qaýipsizdiginiń Integratsııalanǵan fazalyq jikteý júıesi (IPC) boıynsha 4-deńgeıde – tótenshe jaǵdaı sheginde, al 2 mıllıonǵa jýyǵy 5-deńgeıde – ashtyq jaǵdaıynda ómir súrip jatyr.
Eń kóp zardap shekken bes el – Nıgerııa, Sýdan, Kongo Demokratııalyq Respýblıkasy, Bangladesh jáne Efıopııa.
Al eń joǵary úles boıynsha Palestına (Gaza sektory), Ońtústik Sýdan, Sýdan, Iemen jáne Gaıtı kósh bastap tur. Gazada halyqtyń 100 paıyzy, Ońtústik Sýdan men Sýdanda – jartysynan astamy, al Iemen men Gaıtıde – halyqtyń jartysyna jýyǵy joǵary deńgeıdegi azyq-túlik tapshylyǵyna ushyraǵan.
2024 jyly 5 el men óńirde 2 mln adam ashtyq shegine jetken (5-deńgeı IPC). Onyń jartysynan kóbi – 1 106 900 adam – Gazada turady. Bul 2023 jylǵy sońynda boljaǵan 576 myń adamnan eki esege jýyq kóp. Bul – IPC tarıhyndaǵy bir elde tirkelgen eń joǵary kórsetkish.
Qarjylandyrýdyń qysqarýy – mıllıondaǵan adamǵa kómektiń toqtaýyna ákeledi
Baıandamada halyqaralyq uıymdardyń ókilderiniń pikirleri de keltirilgen. DDU bas dırektory Tedros Adhanom Gebreıesýs sońǵy jyldary balalar arasyndaǵy boı ósýiniń tejelýi men emshekpen emizý kórsetkishteri boıynsha jetistikter bar ekenin atap ótti.
– Degenmen, azyq-túlik qaýipsizdigi men ashtyq máselesi áli de álem boıynsha mıllıondaǵan adamdy qamtyp otyr. Bul baıandama úmit beretin málimettermen qatar, olqylyqtar men nazardan tys qalǵan óńirlerdi anyqtap, qaı baǵytqa kúsh salý qajet ekenin kórsetedi, – dedi ol.
WFP atqarýshy dırektory Sındı Makkeın azyq-túlik tapshylyǵynyń deńgeıi óte joǵary bolyp turǵanyn, al oǵan bólinetin qarjy qysqaryp jatqanyn aıtty.
– Ótken jyly WFP 124 mln adamǵa azyq-túlik kómegin kórsetti. Alaıda bıyl 40 paıyzǵa qysqarǵan qarjylandyrýǵa baılanysty ondaǵan mıllıon adam osy ómirlik mańyzdy kómekten qaǵylyp otyr, – dedi ol.
Onyń aıtýynsha, azyq-túlik tapshylyǵynyń azdap azaıýy – úmit beretin jaıt, alaıda eń muqtaj jandarǵa turaqty túrde kómek kórsetilmeýi – osy jetistikterdi joqqa shyǵaryp, álemniń álsiz aımaqtarynda turaqsyzdyqty kúsheıtýi múmkin.