Býrabaı tabıǵı parki aýmaǵynda jabaıy janýarlarǵa sanaq júrgizilip jatyr
KÓKShETAÝ. KAZINFORM – «Býrabaı» memlekettik ulttyq tabıǵı parki aýmaǵyndaǵy jabaıy ań men qustardyń popýlıatsııasyn anyqtaý boıynsha sanaq júrgizilip jatyr.
«Býrabaı» MUTP baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, park aýmaǵyndaǵy jabaıy janýarlardy esepke alý olardy basqarý men qorǵaýdyń mańyzdy aspektisi bolyp tabylady.
«Esepke alýdyń negizgi aspektileriniń biri-janýarlardy tabıǵı ortada júıeli túrde baqylaý. Jyl saıyn «Býrabaı» MUTP qoryqshylary men ınspektorlary janýarlar men qustardyń sanyn, kóshi-qonyn jáne minez-qulqyn tirkeı otyryp, turaqty baqylaýlar júrgizedi. Olar derekterdi jınaý úshin izderdi, dybystardy jáne basqa tabıǵı kórsetkishterdi paıdalanady. Jumysta biz fototuzaqtardyń sýretterin de qoldanamyz. Kameralar ózdiginen iske qosylady jáne jyl boıy jumys isteıdi. Fototuzaqtar aǵashtarǵa, tastarǵa, janýarlardyń jolyna ornatylady. Tirkelgen derekterdiń kómegimen ańnyń túri, kúni jáne orny anyqtalady. Fototuzaqtardy qoldaný osy ýchaskede janýarlar túrleriniń bolýyn (nemese bolmaýyn) anyqtaýǵa múmkindik beredi»,- deıdi ańshy ınjener ıÝrıı Zelınskıı.
Janýarlardy esepke alý olardyń ulttyq park aýmaǵy (mekendeý oryndary men aýmaǵy) boıynsha taralýy, sanyn anyqtaýǵa múmkindik beredi.
«Janýarlardyń túrin esepke alý absolıýtti sannyń esebine jáne salystyrmaly sannyń esebine bólinedi. ıAǵnı, esepke alý arqyly belgili bir aýmaqtaǵy janýarlardyń belgili bir túriniń naqty sany jáne dınamıkasy anyqtalady», - deıdi ıÝrıı Zelınskıı.
Sútqorektilerdiń 48 túriniń ishinen orman sýsary QR Qyzyl kitabyna engizilgen ulttyq park faýnasynyń jalǵyz ókili bolyp tabylady. Orman sýsary (Martes martes Linnaeus, 1758) - sýsary tuqymdasyna jatatyn sútqorektilerdiń bir túri (Mustelidae). Janýarlardyń sırek kezdesetin jáne quryp ketý qaýpi tóngen túrlerine jatady.
«Orman sýsaryn esepke alý ormandaǵy qar tyǵyzdalǵan kezde júzege asyrylady. Aqpan aıynyń sońy – naýryzdyń birinshi jartysynda bul janýarlar ininen shyǵyp, belsendilik tanytady. 2023 jyly 73 orman sýsary esepke alyndy, – dep qosty ıÝrıı Zelınskıı.
Aıtýynsha, qustardyń eki túri boıynsha esep júrgiziledi, bul búrkit jáne aq quıryqty búrkit. Ulttyq park boıynsha joıylyp ketý qaýpi tóngen túrlerdiń ornıtofaýnasy eseptik derekterge sáıkes uıa salatyn ýchaskelerdi tirkeý ádisimen marshrýttyq esepke alý, aǵymdaǵy esepke alý negizinde júrgiziledi.
Búrkit (Aquila chrysaetos Linnaeus, 1758) – búrkit tuqymdasynyń eń iri ókili QR Qyzyl kitabyna engizilgen. Ulttyq park aýmaǵynda eseptik derekter boıynsha 2023 jyly 35, 2021 jáne 2022 jyly 21 búrkit tirkeldi. Osydan aq qustyń bul túriniń sany artyp kele jatqanyn baıqaýǵa bolady.
Jabaıy janýarlardy esepke alý bıoalýantúrlilikti saqtaýda jáne ekojúıelerdi basqarýda sheshýshi ról atqarady. Bul protsess popýlıatsııa dınamıkasyn baqylaýǵa, janýarlar men olardyń tirshilik etý ortasyna tónetin qaýipterdi anyqtaýǵa jáne tıimdi qorǵaý sharalaryn ázirleýge múmkindik beredi.
Aıta ketsek, budan buryn Býrabaı haıýanattar baǵynda 30 túrli janýar men qus meken etetin jazǵan edik.
