Bul kúni qarymdy qalamger, sýretker aqyn Іlııas Jansúgirov dúnıege kelgen

None
None
ASTANA. QazAqparat - 122 jyl buryn dál osy kúni qazaqtyń kórnekti jazýshysy, sýretker aqyny, qazaq ádebıetiniń negizin qalaýshylardyń biri Іlııas Jansúgirov (1894-1938) dúnıege keldi.

Ol Almaty oblysynyń Aqsý aýdanynda týǵan. Tashkenttegi eki jyldyq muǵalimdik kýrsty bitirip, óz aýylynda muǵalim bolǵan. Odan keıin az ýaqyt «Tilshi» gazetinde istep, Vernyıdaǵy Qazaq aǵartý ınstıtýtynyń meńgerýshiligine taǵaıyndaldy. Máskeýdegi Kommýnıstik jýrnalıstıka ınstıtýtyn bitirgen soń «Eńbekshi qazaq» gazetinde qyzmet atqardy. 1932-1934 jyldary - Qazaqstan Jazýshylar odaǵy uıymdastyrý komıssııasynyń tóraǵasy. 1933-1936 jyldary Qazaq KSR Ortalyq atqarý komıtetiniń múshesi boldy. 1938 jyly saıası qýǵyn-súrgin naýqanynyń qurbany boldy.

І.Jansúgirovtiń shyǵarmashylyǵy kóp qyrly, alýan syrly. Ol poezııa, proza, drama salasynda ónimdi eńbektenip, ózindik qoltańbasy aıqyn kórkem shyǵarmalardyń marjan shoǵyryn dúnıege keltirgen qarymdy da tegeýrindi qalamger. Onyń shyǵarmalaryna arqaý bolǵan taqyryp óristeri de alýan túrli. Poezııa, proza, drama salalaryndaǵy shyǵarmalaryna ózi ǵumyr keshken ortadaǵy naqtyly ómir kórinisterinen bastap, tarıhı taqyrypqa deıin arqaý bolyp otyrady. Qandaı taqyrypqa qalam terbese de el qamy, halyq taǵdyry, ulttyń bolmys qasıeti onyń shyǵarmalarynyń altyn arqaýy. Onyń qalamynan týǵan «Kúı», «Dala», «Kúıshi», «Qulager» sııaqty on beske jýyq kólemdi poema qazaq poezııasynyń injý marjany bolyp tabylady.

І.Jansúgirovtyń prozalyq shyǵarmalarynyń ishindegi kólemdisi - «Joldastar» romany. Munda qazaq saharasyndaǵy eńbek adamdarynyń turmys tirshiligin, azattyqty kóksegen arman ańsaryn, 1916 jylǵy ult-azattyq kóterilisiniń dúmpýin sýretkerlikpen ashyp kórsetedi. Qalamger ádebıet syny men aýdarma salasynda da ónimdi eńbektendi. A.Pýshkınniń kóptegen óleńderine qosa, «Evgenıı Onegın» romanyn qazaq tiline alǵash ret tolyq aýdardy. Sondaı-aq, M.Lermontovtyń, A.Gorkııdiń, N.Nekrasovtyń, V.Maıakovskııdiń kóptegen shyǵarmalaryn qazaq tiline tárjimalady.

Elimizde birneshe mektepke, kóshege, aýdanǵa, eldi-mekenge, Taldyqorǵan qalasyndaǵy Jetisý memlekettik ýnıversıtetine І.Jansúgirovtyń esimi berildi. 1994 jyly ýnıversıtettiń qarsy aldyndaǵy alańǵa aqynnyń qoladan quıylǵan eskertkishi ornatyldy. Taldyqorǵanda aqynnyń ómiri men shyǵarmalaryna arnalǵan ádebı-memorıaldyq murajaı jumys isteıdi.

Сейчас читают
telegram