Búgin Búkálemdik balyq sharýashylyǵy kúni

ASTANA. KAZINFORM – Búgin Búkálemdik balyq sharýashylyǵy kúni. Bul kún jyl saıyn kommertsııalyq balyq aýlaý jáne balyq ónerkásibimen aınalysatyn adamdarmen birge atalyp ótedi.

Onyń basty mindeti — kásipshilik balyq sharýashylyǵynyń álem ekonomıkasyndaǵy mańyzyn anyqtap, turaqty balyq aýlaý sharýashylyǵynyń mańyzy týraly habardarlyqty arttyrý. Elimizdiń de merekelik kúntizbesinde «Balyq sharýashylyǵy qyzmetkerleri kúni» dep atalatyn ataýly data bar. Ol jyl saıyn shildeniń ekinshi jeksenbisinde atalyp ótiledi. Sol kúni balyq sharýashylyǵy qyzmetkerlerin, balyq sharýashylyǵy ǵylymynyń ǵalymdaryn, balyq ósirýshilerdi, balyq ınspektsııasy qyzmetkerlerin, kásibı balyqshylardy jáne áýesqoı balyqshylardy quttyqtaý ádetke aınalǵan.

Búgingi tańda balyq ósirýmen 502 balyq ósiretin sharýashylyq aınalysady, onyń ishinde:

• 364 kól-taýarlyq balyq sharýashylyǵy;
• 93 toǵan sharýashylyǵy;
•  27 tor qorshamada balyq ósirý sharýashylyǵy;
• 18 tuıyqtalǵan sýmen jabdyqtaý qondyrǵysy jáne basseındik sharýashylyǵy bar.

2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha ósirilgen balyqtyń jalpy kólemi 17,1 myń tonnany qurady. Negizinen balyqtyń tuqy (tuqy, dóńmańdaı, amýr), albyrt (forel), bekire tuqymdas balyqtar, afrıkalyq som, shaıan tárizdiler (asshaıandar) ósiriledi.

Qazirgi balyq sharýashylyǵy sýbektilerin sýbsıdııalaý nysanynda balyq sharýashylyǵy men jem-shóp óndirisine salynǵan ınvestıtsııalardyń — 25, azyq satyp alý kezindegi shyǵystardyń — 30, balyq ósirý-bıologııalyq negizdemeni, balyq otyrǵyzý materıaly men dárilik preparattar jáne baǵaly balyq túrleriniń jóndeý-analyq tabynyn satyp alýǵa jumsalǵan shyǵystardyń 50 paıyz qarjylyq qoldaý sharalary bar.

Osy jyldyń 31 mamyrynda Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń buıryǵymen Agroónerkásiptik keshen salasyndaǵy jobalardy kredıtteý qaǵıdalaryna AÓK salasyndaǵy jańa jobalardy qurýǵa nemese qoldanystaǵylaryn keńeıtýge baǵyttalǵan jobalardy iske asyrý kezinde bıýdjettik kredıtteýdi kózdeý bóliginde mynadaı ózgerister engizildi:

1. qýattylyǵy jylyna 25 tonnadan bastalatyn balyq jáne basqa da sý janýarlaryn ósiretin balyq ósirý sharýashylyqtary;
2. óńdeý, odan ári tereń óńdeý jáne saqtaý, óndiristik qýaty táýligine 1 tonnadan bastalatyn balyq óńdeý kásiporny.

Bul ózgerister 2024 jylǵy 22 maýsymnan bastap qoldanysqa engizildi. Sondyqtan búgingi tańda balyq sharýashylyǵy sýbektileriniń balyq sharýashylyǵy salasyndaǵy tıisti jobalardy iske asyrý maqsatynda senim bildirilgen agentter arqyly 2,5 paıyzdyq jeńildikti mólsherlememen 10 jylǵa deıin kredıtter alýǵa múmkindigi bar. Qaryzdyń eń joǵary somasy — 5 mlrd teńgege deıin.

Balyq ósirýmen aınalysatyn sýbektiler úshin Salyq kodeksine sáıkes arnaıy salyq rejımi qoldanylady. Ol boıynsha salyqtar 70 paıyzǵa tómendetildi. Balyq sharýashylyǵy salasyna ınvestıtsııalar kezinde salyq jeńildikteri men preferentsııalary bar arnaıy ekonomıkalyq aımaqtar aýmaǵynda jer ýchaskeleri beriledi.

Budan basqa, zańnamalyq deńgeıde mynadaı sharalar qabyldandy:

• balyq sharýashylyǵyn júrgizý úshin balyq sharýashylyǵy sý aıdyndaryn balyq sharýashylyǵynan aýystyrý erejesi bekitildi;
• balyq sharýashylyǵyn júrgizý úshin 49 jylǵa shart jasasýdyń naqty merzimi belgilendi;
•  damý josparlary sheńberinde balyq ósirýshilerge qoıylatyn artyq talaptar alynyp tastaldy.
• bıznes aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerde balyq ósirý sharýashylyqtaryn salý kezindegi shyǵyndardy óteýden bosatyldy;
• sý qorǵaý beldeýinde balyq ósiretin toǵandar men basseınderdi ornalastyrý boıynsha shekteýler alynyp tastaldy;
• kásiptik balyq aýlaý sýbektilerine bekitilgen sý aıdyndarynda tor sharýashylyǵyn uıymdastyrý quqyǵy berildi;
• bir toǵannyń jáne (nemese) basseınniń sý aınasy alańy 0,15 gektardan aspaıtyn balyq ósirý toǵandary men balyq ósirý basseınderin salý kezinde jobalaý-smetalyq qujattamany ázirleý jáne memlekettik saraptama qorytyndysyn alý jónindegi talaptar alynyp tastaldy.

Balyq sharýashylyǵyn odan ári damytý maqsatynda 2024 jylǵy 6 sáýirdegi bıznesti júrgizý máseleleri jónindegi zań jobasy sheńberinde qoldanystaǵy Zańdar men kodeksterge túzetýler engizildi:

• balyq sharýashylyǵy sýbektilerine kredıt berý kezinde syıaqy mólsherlemelerin sýbsıdııalaýdy engizý;
• akvaósirýdi memlekettik yntalandyrý sharalary sheńberinde qarsy mindettemeler tetigin kózdeý;
• balyq sharýashylyǵy salasynda ınvestıtsııalyq jobalar bolǵan kezde sý aıdyndaryn konkýrs ótkizbeı bekitý;
• sý qorǵaý aımaqtary men beldeýleriniń shekaralaryn aıqyndamaı, sondaı-aq olardy sharýashylyqqa paıdalaný rejımin belgilemeı balyq ósirý sharýashylyqtaryn ornalastyrý jáne olarǵa qyzmet kórsetý úshin sý obektisiniń jaǵalaý syzyǵynan bes júz metr sheginde ornalasqan jer ýchaskelerin berý;
• bekitilip berilgen balyq sharýashylyǵy sý aıdynyna jáne (nemese) ýchaskesine balyq sharýashylyǵyn kúrdeli qurylyssyz júrgizý úshin irgeles jatqan jer ýchaskelerinde olarǵa qyzmet kórsetý boıynsha kommýnıkatsııalar salýdy qosa alǵanda, balyq ósirý obektilerin ornalastyrý úshin jeke jáne zańdy tulǵalarǵa memlekettik menshiktegi jáne jer paıdalanýǵa berilmegen jer ýchaskelerine saýda-sattyqty (aýktsıondardy) ótkizbeı quqyqtar berý;
• balyq ósirýdi (akvaósirýdi) júrgizý úshin memleket menshigindegi jerlerdi rezervke qoıý;
• aýyl sharýashylyǵy óndirisin, sharýa nemese fermer qojalyǵyn júrgizý úshin jeke jáne zańdy tulǵalarǵa berilgen jer ýchaskelerinde akvaósirýdi júrgizýge baılanysty obektiler salýǵa jol berý;
• sharýa nemese fermer qojalyǵyn jáne akvaósirý qosa alǵanda, aýyl sharýashylyǵy óndirisin júrgizý úshin berilgen jer ýchaskelerinde aýyl sharýashylyǵyn júrgizýge baılanysty obektiler salynǵan kezde jáne sharýashylyq júrgizýshi sýbektiniń uıymdyq-quqyqtyq nysany ózgergen kezde mundaı jer ýchaskeleriniń nysanaly maqsatyn ózgertý talap etilmeıdi.

Zańdy iske asyrý aıasynda zańǵa táýeldi quqyqtyq aktilerdiń tıisti jobalary ázirlendi. Olar belgilengen tártippen qabyldanady.

Budan basqa, «Akvaósirý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy zańynyń jobasy aıasynda akvaósirý sýbektilerine sý berý jónindegi qyzmetterdiń qunyn sýbsıdııalaýdy engizý, akvaósirýdiń damýyn monıtorıngteýdiń aqparattyq júıesin qurý jáne engizý, eńbek ónimdiligin óteýsiz negizde arttyrýdy yntalandyrý úshin akvaósirý salasyndaǵy ınvestıtsııalyq jobalardy ǵylymı súıemeldeý tetigin engizý jónindegi normalar kózdelgen.

Atalǵan zań jobasy kúni keshe Májilistiń jalpy otyrysynda birinshi oqylymda talqyǵa tústi. Sol kezde Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Amanǵalı Berdalın salany yntalandyrýdyń memlekettik sharalaryn ataǵan bolatyn.

«Memlekettik qoldaýdyń qosymsha sharalary engizilýde. Bul — sýbsıdııalaý, jeńildetilgen kredıt berý jáne ǵylymı súıemeldeý. Balyq ósirý úshin sý berý jónindegi qyzmetterdiń qunyn sýbsıdııalaýdyń jańa túri kózdeledi. Sýbsıdııalaý agroónerkásiptik keshendi sýbsıdııalaýdyń memlekettik aqparattyq júıesi arqyly júrgiziletin bolady. Memlekettik qoldaý sharalary tıimdi bolý úshin bıznes sýbektileriniń qarsy mindettemelerin engizý josparlanyp otyr», — dedi ol.

Sondaı-aq, ol sý aıdyndaryn balyq ósirýshilerge berýdiń jańa tártibi qalaı iske asatynyn da túsindirdi.

«Zań jobasynda sý aıdyndaryn konkýrstyq negizde jáne konkýrs rásimderin ótkizbeı berý tártibi kózdelgen. Sý aıdyndaryn aýktsıondyq saýda-sattyq tásilimen elektrondyq portal arqyly konkýrstyq negizde júrgizý usynylady. Bul rette, tor qorshamada balyq ósirý sharýashylyqtaryn qurý jónindegi ınvestıtsııalyq jobalar úshin, eger ınvestıtsııa somasy keminde 150 myń AEK bolsa, halyqaralyq jáne respýblıkalyq mańyzy bar sý aıdyndaryn konkýrs ótkizbeı berý usynylady. Búginde bul soma shamamen 550 mln teńgeni bolady. Investorlar úshin negizgi sharttar — bıznes-jospardyń bolýy jáne qarjynyń bolýyn rastaý, al mindettemeler — óndiristik qýattardy salý, ósirý kólemin ulǵaıtý», — dedi Amanǵalı Berdalın.