Búgingi kúnniń basty máselesi - daǵdarysqa qarsy qarajattardy tıimdi paıdalaný - akademık S.Satybaldın
Ol Ұlttyқ қordy құrýdyң bastamashysy Memleket basshysy bolғanyn eske saldy. Sol jyldarda әrtүrli pikirler kөp boldy, ҚR Parlamentiniң depýtattary, ғalymdar, Үkimet mүsheleri, partııalardyң jәne қoғamdyқ ұıymdardyң өkilderi өz oılaryn bildirdi. Alaıda Prezıdent eldiң bolashaқ ұrpaғy үshin қarajat қoryn jasaқtaý қajettigi týraly өz degenine kөndirdi. Biraқ ta қazirgi әlemdik қarjylyқ jәne ekonomıkalyқ daғdarys өziniң aýқymy jaғynan kүshti bolғany sonshalyқ, әlemniң eң kүshti memleketteriniң өzin shaıқaltty. Osyndaı jaғdaıda Қazaқstan Үkimeti Ұlttyқ қordyң «қaқpaғyn» ashýғa sheshim қabyldady. Daғdarysқa қarsy sharalarғa 10 mlrd. AҚSh dollary bөlindi.
«Mұndaı mүmkindikter bizdiң elde ғana boldy, biz halyқaralyқ nesıeler men sheteldik ınvestıtsııalarғa ıek artқan joқpyz. Ұlttyқ қordan қarajat bөlý dұrys әri pәrmendi қadam boldy», - dep atap kөrsetti ekonomıst. Alғashқy әlemdik daғdarys 1875 jyly bastalғan bolatyn. Bұl ekonomıkalyқ құbylyspen kүrestegi halyқaralyқ tәjirıbeniң ishindegi eң ұtymdysy, Elbasy bastamasymen қolғa alynғan «Jol kartasy» boldy. Bұl - jaқsy ıdeıa. Memleket әleýmettik nysandar құrylysyna қarajat salýda. Bұl sharalar bir sәttik tıimdilik beretin emes, ұzaқmerzimdi ınvestıtsııalar», - dep atap өtti ғalym.
«Jұrtshylyқ bұl týraly bilýi tıis. Bұl қarajattar baғyttalғan ekonomıkanyң barlyқ salalarynyң өkilderi bөlingen қarjylar қaıda jәne қalaı jұmsalғany týraly BAҚ-tarda jarııaly tүrde esep berýi tıis», - dep sanaıdy S.Satybaldın. Onyң aıtýynsha, 2007 jyly әlemdik azyқ-tүlik daғdarysy bastalғanda bizdiң memleket 4 mlrd. AҚSh dollaryn bөldi. Biraқ ta ol қarjy қalaı tıimdi paıdalanylғany týraly қoғam habardar bolғan joқ.
«Biz memlekettik қarajattyң jұmsalýyna baқylaýdy kүsheıtýimiz қajet. «Nұr Otan» HDP құrylymynda partııalyқ baқylaý organdary құryldy, mұndaı құrylym ҚR Parlamentiniң Mәjilisindegi partııa fraktsııasy janynda da jұmys isteıdi. Bұl partııa mүsheleriniң jaқsy bastamasy. Degenmen olar bұrynғydan da pәrmendi jұmys jasaýlary tıis. Jұmystyң tıimdiligin bұrynғydan da arttyrý үshin olardyң өkildigin keңeıtý қajet», - dep atap өtti ғalym.
Akademıktiң pikirinshe, daғdarys jaғdaıynda Үkimet ishki resýrstardy neғұrlym belsendi paıdalanýғa tıis. Aғymdaғy jyldyң birinshi toқsanynda 105 mlrd. teңge kөlemindegi bıýdjettik қarajat ıgerilmeı қaldy, mұndaı jolsyzdyқtarғa toқtaý salý қajet. «Bıýdjettik tәrtipti arttyrý jәne memlekettik sheneýnikter tarapynan jaýapkershilikti arttyrý jөninde kөp aıtylyp jүr. Үkimet bұl baғyttaғy jұmysty kүsheıtip, bұl қarajattardyң der kezinde ıgerilýine baқylaýdy қataıta tүsýi tıis», dep sanaıdy ҚR ҰҒA akademıgi.
ҚazAқparat anyқtamasy: S.Satybaldın - tanymal қazaқstandyқ ғalym, ekonomıst, ekonomıka ғylymdarynyң doktory, professor, akademık. Soңғy 15 jylda jaryқ kөrgen қazirgi zamanғy әlemdik jәne қazaқstandyқ ekonomıka jөnindegi kөptegen monografııalar men kitaptardyң avtory. Olardyң arasynda «Azııanyң aıdaһarlary men jolbarystary», «Azııalyқ daғdarys: sebepteri men sabaқtary» monografııalary bar. 1996 jyly «Eýrazııa» Halyқaralyқ ekonomıkalyқ akademııasynyң tolyқ mүshesi bolyp saılandy. AҚSh-tyң, Ұlybrıtanııanyң, Pәkistannyң joғary oқý oryndary men ғylymı ortalyқtarynda ғylymı taғlymdamadan өtti. Onyң jұmystary AҚSh-ta, Қytaıda, Japonııada, Anglııada jarııalandy. S.Satybaldın қarjylyқ jәne basқarýshylyқ esep problemalarynyң teorııasy men praktıkasy negizderin jasaýshy jәne avtory. Akademıktiң ғylymı jetekshiligimen 52 kandıdattyқ jәne 10 doktorlyқ dıssertatsııa қorғaldy.
