Bronh demikpesi: qysta aýrýdyń asqynýynan qalaı qorǵanýǵa bolady
Bronh demikpesi – tynys joldarynyń eń jıi kezdesetin aýrýy. Sozylmaly ókpe aýrýy kez kelgen jasta bolýy múmkin. Demikpeniń emi joq, biraq baqylaýǵa bolady. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetteri boıynsha álemde bronh demikpesi dıagnozy qoıylǵan 262 mıllıonǵa jýyq naýqas bar. Onyń ishinde Qazaqstan halqynyń 10%-y demikpege shaldyqqan. 11 jeltoqsan – Dúnıejúzilik bronh demikpesine qarsy kúres kúni boldy. Osy oraıda, Kazinform tilshisi Almatydaǵy QR Prezıdenti Іs basqarmasyna qarasty Ortalyq klınıkalyq aýrýhanasynyń allergolog-dárigeri Zarına Jákibaevamen suhbattasqan bolatyn.
– Bronh demikpesiniń belgileri men emi týraly kóbirek bilgimiz keledi. Negizgi belgileri qandaı?
– Bronh demikpesi – sozylmaly ókpe aýrýy. Keýdedegi bitelýmen sıpattalatyn dert. Tynys alý joldary tarylyp, isinip, dem alýdy qıyndatady jáne jóteldi qozdyrady, dem shyǵarǵanda ysqyryq jáne entigý paıda bolady. Tunshyǵý ustamasy negizinen túnde nemese tańǵy saǵat 5-6 shamasynda bolady. Sondaı-aq tynys alý qysqaryp, aýa jetispeýshiligi baıqalady. Mine, demikpeni osy belgileri arqyly ádettegi jótelden ajyratýǵa bolady.
– Ortalyq klınıkalyq aýrýhanasynyń dárigerleri demikpe aýrýyn qalaı anyqtap, emdeıdi?
– Jańa aıtylǵan belgiler naýqasta alǵash ret baıqalsa, ony densaýlyq jaǵdaıyna qaraı ajyratamyz, ıaǵnı anamnezin esepke alamyz, allergııalyq anamnezge nazar aýdaramyz. Sodan keıin aýrýdy anyqtaý úshin zerthanalyq jáne aspaptyq tekserý júrgizemiz. Spırografııalyq protsedýra júrgiziledi, farmakologııalyq synaq búginde «bronh demikpesi» dıagnozyn qoıýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar ókpege kompıýterlik tomografııa jasap, keýdeni rentgenge túsiremiz. Zerthanalyq tekserýge qannyń jalpy analızi men qaqyryqty taldaý kiredi. Zerthanalyq tekserýdiń nátıjesi boıynsha biz qandaı da bir allergenniń bar ekenine kúdiktensek, onda belgili bir allergenderge arnaıy ımmýnoglobýlın E úshin taldaý jasaımyz. Osy zertteýlerdiń barlyǵy naqty dıagnoz qoıýǵa múmkindik beredi.
Emdeýge keletin bolsaq, dál dıagnozdan keıin biz negizgi terapııany tańdaımyz. Búginde bul – dárilik ıngalıatorlar. Osyndaı dıagnoz qoıylǵan naýqastar keıin ózderiniń emhanasyna baryp tirkelýi kerek. Bronh demikpesi mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý aıasynda tegin kórsetiletin aýrýlardyń tizimine engizilgen.
– Demikpeden birjola jazylyp ketý múmkin be?
– Demikpeniń emi joq, sebebi ol – jazylmaıtyn sozylmaly aýrý, biraq ony baqylaýǵa bolady. Ol úshin allergologtiń barlyq usynystaryn oryndap, negizgi terapııalyq dári-dármekterdi únemi qabyldaý kerek.
– Demikpe aýrýy qalaı juǵady?
– Aýrýdyń paıda bolýynyń negizgi faktory – genetıkalyq beıimdilik, ıaǵnı demikpe tuqym qýalaıdy. Ata-anasynyń bireýi demikpemen aýyratyn balanyń demikpege shaldyǵý qaýpi – 30%. Al anasy men ákesi de aýyrsa yqtımaldyǵy – 70 paıyz. Aýrý kez kelgen jasta paıda bolýy múmkin.
– Demikpe qaı kezde kúsheıedi?
– Bronh demikpesimen aýyratyn adamdar úshin kúz-qys mezgili qıyn bolýy múmkin. Keıbireýler úshin aýrýdyń qozý kezeńderi kóktem men jazda. Olar ártúrli faktorlardyń áserinen týyndaýy múmkin.
– Bul aýrý jıi kezdese me?
– Bronh demikpesi - keń taralǵan aýrýlardyń biri. Dúnıejúzi boıynsha 300 mıllıonǵa jýyq adamǵa osy dıagnoz qoıylǵan. Bizdiń elde eresekterdiń 5%-da jáne balalardyń 10%-da kezdesedi, ıaǵnı balalar jıi aýyrady.
– Demikpeden qalaı qorǵanýǵa bolady? Biraz keńes berseńiz?
– Bronh demikpesiniń qaýpin azaıtý úshin keıbir erejelerdi qatań saqtaý kerek. Patsıentterge sýyqtan jáne allergııa týdyratyn nárselerden aýlaq bolýdy, temeki shegýdi toqtatýdy, dıetany saqtaýdy, úı-jaılardy taza ustaýdy jáne únemi ylǵaldy tazalaý júrgizýdi usynamyz. Sondaı-aq, mundaı dıagnozy bar naýqastarǵa dáriger taǵaıyndaǵan emdi elep, negizgi terapııany qabyldaýǵa keńes beremiz. Emdeý turaqty bolýy kerek.
– Bronh demikpesinen adam ólýi múmkin be?
– Eger sımptomdar aýyr bolsa jáne demikpemen aýyratyn adamdarǵa der kezinde kómek kórsetilmese, aýrý ólimge ákelýi múmkin. Eger dárigerdiń barlyq usynystaryn oryndasa, adam osy dıagnozben uzaq ómir súre alady.
– Raqmet!
