«Brazılııada oqyǵan balalar darynsyz ba?» - baspasózge sholý
***
Táýelsizdikpen túıdeı qurdas, egemendigimizdiń eleń-alańynda negizi qalanǵan Almatydaǵy akademık B.Jarbosynov atyndaǵy ýrologııa ǵylymı ortalyǵy bıyl óziniń 25 jyldyǵyn atap ótpek. Qazirgi tańda atalmysh emdeý mekemesin ınnovatsııalyq medıtsınalyq tehnologııalarmen jabdyqtalǵan, álemniń jetekshi ýrologııalyq mekemelerimen terezesi teńesken dep aıtýǵa bola ma? 25 jylda 30 ǵylym doktoryn, 95 ǵylym kandıdatyn daıarlap shyǵarǵan ınstıtýt endigi jerde dúnıejúzilik dárejege kóterildi me? Bul jóninde tolyq bilýi úshin «Egemen Qazaqstan» gazeti búgingi sanynda «Akademık B.O.Jarbosynov atyndaǵy ýrologııa ǵylymı ortalyǵy» AQ prezıdenti, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Myrzakárim Alshynbaevpen bolǵan suhbatta usynyp otyr.
«Búginde biz dúnıe júziniń jetekshi ortalyqtarymen qoıan-qoltyq jumys isteımiz. Mańdaıaldy medıtsına mekemelerimen tyǵyz baılanys ornatylǵan jáne soǵan saı mamandarymyz tájirıbe baıytyp otyrady. Bul arada mysal retinde, tek bizdiń ınstıtýtta ǵana qolǵa alynǵan, buryn eshbir jerde bolmaǵan «Erler densaýlyǵy» jobasyn aıtqym keledi. Bul baǵdarlama álemdik brendke aınaldy. Basqa memleketterdegi áriptesterimiz balamasy joq osy bastamaǵa úlken qyzyǵýshylyq tanytty. Ózimizdiń bazamyzda Dúnıejúzilik kongress ótkizýge qol jetkizdik. Bul jıynǵa 24 memlekettiń professor, ýrolog-dárigerleri qatysty.
Sol sııaqty, TMD memleketteri jas ǵalymdarynyń qatysýymen konferentsııalar ótkizip kelemiz. Jyl saıyn bizde Qazaqstan ýrologtary Odaǵy ýroandrologııanyń kókeıkesti máselelerine arnalǵan ǵylymı pleným uıymdastyrylyp, oǵan Reseı, Ýkraına, Belarýs, Qyrǵyzstannyń jetekshi dárigerlerin, jalpy aıtqanda 11 memlekettiń ókilderin shaqyrdyq»,-deıdi Myrzakárim Alshynbaev. Medıtsınanyń osy salasyndaǵy jetistikter jaıynda tolyq bilgilerińiz kelse, basylymdaǵy «Erler densaýlyǵy» atty baǵdarlamamyz álemdik brendke aınaldy» degen suhbatty oqyp shyǵyńyz.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, az ýaqyt buryn Úkimet saǵatynda depýtat Nurtaı Sábılıanov Qazaqstan Respýblıkasynyń Mádenıet jáne sport mınıstri Arystanbek Muhamedıulyna «Ole Brazıl» akademııasynda oqyǵan jas fýtbolshylar týraly saýal qoıdy.
- 2009 jyldan beri Brazılııadaǵy fýtbol akademııasyna balalar jiberilip jatyr. Bıyl da belgili mólsherde qarajat jumsaldy. Biraq biz osy balalardyń eshqandaı jetistigin kórmedik qoı. Nege nátıje joq? Múmkin, jumysty basqasha uıymdastyrý qajet shyǵar, - dedi depýtat.
- Biz fýtbol uıymdaryna úlken qarjy jumsap jatyrmyz, biraq nátıje joq, - dedi A.Muhamedıuly. - Árıne, Brazılııadaǵy sport mektepteri jaqsy damyǵan, álem chempıondary sol jerlerden shyǵyp jatyr. Biraq bizdiń úmitimiz aqtalǵan joq. Qazir osy jumysty taldaý-zertteý sharalary atqarylyp jatyr.Bul jaıynda «Brazılııada oqyǵan balalar darynsyz ba?» degen kólemdi maqaladan tolyq oqı alasyzdar.
Osy basylymda «Túıe balýandar túgendelýde» atty materıal jarııalandy. Respýblıkamyzdyń keıbir óńirlerinde «Qazaqstan Barysy» týrnırine qatysatyn balýandar anyqtaldy. Ótken aptanyń sońynda Qaraǵandy, Taraz jáne Taldyqorǵan qalalarynda uıymdastyrylǵan irikteý týrnırleri óz máresine jetti.
Qaraǵandydaǵy jarysta Asyl Barmenovtiń tegeýrinine eshkim shydaı alǵan joq. Byltyrǵy jyly «Qazaqstan Barysy» týrnırinde kúmis medaldi qanjyǵasyna baılaǵan tanymal balýan bıylǵy básekede sol kórsetkishin jaqsartýdy maqsat tutyp otyr. Fınaldy Asyl Bekzat Ahmetbekovti utty. Al Tarazdaǵy tartysta Aıtbek Aıbol men Dáýlethan Jaqypovtyń baq juldyzdary jansa, Taldyqorǵandaǵy týrnırde Ulan Rysqul men Aleksandr Kasachevtiń mereıi ústem boldy.
Aldaǵy kúnderi taǵy birqatar aımaqtardaǵy irikteý saıystary aıaqtalady. Sol jarystarda birinshi jáne ekinshi oryndy ıelengen balýandar 3 shilde kúni Astanada Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti - Ult Kóshbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń júldesi úshin ótetin «Qazaqstan Barysy» týrnırinde kúsh synasý qurmetine ıe bolady.
***
«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda «Asharshylyqtyń aýyr zardaby» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Jýyrda el Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna oraı Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti muraǵatynyń uıymdastyrýymen «Qazaqstandaǵy 1930 jyldardaǵy asharshylyq: qujattar men derekter» atty dóńgelek ústel ótti. Jıyndaǵy betashar sózinde Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti muraǵatynyń dırektory, tehnıka ǵylymynyń doktory, professor B.Japarov sol bir asharshylyq jyldaryna baılanysty muraǵat qorlaryndaǵy derekterdiń aıtary mol, tek solardy taldaý, tarazylaý - kezek kúttirmes mindet ekendigin alǵa tartty.
Borıs Álikenuly mundaı derekterdiń áli kúnge deıin naqtylanbaı, bir júıege túspeýiniń saldarynan bolyp otyrǵandyǵyn jetkizdi. Rejısser, stsenarıst Erkin Raqyshev túsirgen «Asharshylyq» derekti fılmi, avtordyń fılmdi jasaý barysyndaǵy asharshylyq oqıǵalaryna qatysty derekter haqyndaǵy áńgimesi de ortaq áńgimeni tolyqtyra túskendeı boldy.
Tarıh ǵylymynyń doktory, professor Talas Omarbekov baıandamasynda táýelsizdigimizdiń alǵashqy jyldarynda asharshylyq oqıǵalaryn zertteý jónindegi Parlamenttik komıssııanyń quramynda akademık ǵalym M.Qozybaev, jazýshy, qoǵam qaıratkeri Sh.Murtazamen birge jumys istegenin tilge tıek etti. Sonda asharshylyqtan 2 mıllıon halyq qyrylǵandyǵyn jarııa etkendikterin aıta kelip, bul oraıda birqatar máselelerge toqtaldy. Uly Otan soǵysynyń ardageri, Ulttyq Ǵylym akademııasynyń akademıgi Saǵyndyq Kenjebaev Qaraǵandydaǵy asharshylyq jyldar oqıǵasyna kýáger bolǵandyǵyn eske ala otyryp, óz zertteýlerinde asharshylyq jyldary Qazaqstandy basqarǵan Goloşekınniń bir ret te aýylda bolmaǵandyǵyn, sóıte turyp, qazaq aýylynyń jaǵdaıyn jaqsy biletin T.Rysqulov, S.Sádýaqasov syndy qaıratkerlerdiń sózderine qulaq aspaǵandyǵyna birqatar dálelder keltirdi.
Tarıh ǵylymynyń kandıdaty Qaıdar Aldajumanov muraǵattardaǵy qujattarda elimizde asharshylyq bolǵany aıtylǵanmen, kisi shyǵyny týraly málimet keltirilmegendigine, kóp rette shyndyqtyń jasyrylǵandyǵyna kóz jetkizgendigin aıtty.
