«Bolashaqtyń» jańa túlekteri álemdik qurylymnyń qazirgi jaǵdaıyn talǵaı bilýleri kerek ? ATF Bankiniń basqarýshy dırektory

ALMATY. Aqpannyń 26-sy. QazAqparat /Elena Ilınskaıa/ - El Prezıdenti keleshekte kadrlar rezervin daıyndaý úshin, búginnen bastap jastardy maqsatty túrde daıyndaýdyń qajettigi týraly únemi aıtyp keledi. Qazaqstandyqtardy jańa jaǵdaıda, jańa úlgige saı tárbıeleý – «ulttyq jobanyń» basty maqsaty jáne komandanyń negizgi bóligin sóz joq, bıyl 15 jyldyǵyn atap ótken «bolashaqtyqtar» quraýy tıis. Bul týraly QazAqparat tilshisine «bolashaqtyq» Shýhrat Sadyrov aıtyp berdi.

Bүginde ol ? ATF Banktiң basқarýshy dırektory, kөterme kәsipkerlik pen shaғyn jәne orta kәsipkerlik klıentteri blogyn baқylaıdy. 2007 jyly Ұlybrıtanııadaғy Krenfıld menedjment mektebin bitirip, қarjy jәne menedjment boıynsha magıstr dәrejesin alyp shyқty. Sondyқtan, elimizdiң bank salasyndaғy қalyptasқan jaғdaıdy memlekettiң daғdarysқa қarsy қabyldaғan sharalary қalaı өzgerte alady degen saýalғa ol da өz pikirin bildirdi. - Siz «Bolashaқ» halyқaralyқ bilim baғdarlamasynyң bұrynғy stıpendıaty, bүginde ? joғary sanattaғy mamansyz, aıtyңyzshy, prezıdenttik baғdarlamaғa қatysý Sizge ne berdi?- Baғdarlama maғan kөp nәrse berdi. Birinshisi ? bilim, ekinshisi ? tәjirıbe almasý, үshinshisi ? syrt eldermen baılanys, jaһandaný үrdisi jaғdaıynda kүndelikti tirshilikte baılanystyң bereri mol. Al, eң bastysy, әlemdik jүıeniң қalaı jұmys jasaıtynyn kөrdik, derbestikke jәne tұlғa retinde өsý joldaryn үırendik. Shet elge shyққan adam, jaңasha өmir sүrýdi үırenedi, oғan өz әlemin қaıtadan, jaңa joldan bastaýғa týra keledi. Adamdar shıraқtyққa үırenedi, basқasha oılaý қabileti damıdy, al damyғan memleket құrý үshin, қazaқstandyқtardyң jaңasha jetilý үlgisi қajet. Iıa, «Bolashaқ» baғdarlamasyna 15 jyl toldy. Өmir bir ornynda tұrmaıdy, ol tұraқty өzgeris үstinde bolady. Eger, bұdan birneshe jyl bұryn қoғamda zaңgerler men қarjygerlerge қajettilik қatty týyndaғan bolsa, bүginde, sөz joқ, tehnıka salasynyң қyzmetkerleri, әr salanyң ınjenerleri, bilim berý jәne densaýlyқ saқtaý salasynyң mamandaryna zәrýlik sezilip otyr. -Memleket basshysy «Bolashaқty» «serpindi joba» dep ataғan bolatyn, al is jүzinde қazaқstandyқ қoғamdastyқ baғdarlamanyң bұrynғy tүlekterimen қalaı yқpaldasýda jәne elimizdiң damýyna olar қandaı үles қosýda?-2001 jyly «Bolashaқ» baғdarlamasy tүlekteriniң қaýymdastyғy құryldy, ol bizge birigýge jәne naқty jobalardy jүzege asyraýғa kөmek kөrsetedi, al қazirgi daғdarys bizderdi belsendi is-әreketterge ıtermeleıdi. Өtken jyldyң soңyna қaraı қaýymdastyқtyң қyzmeti aıtarlyқtaı jandana tүsti.Bizdiң belgilengen baғdarlamamyz da bar ? birlesken is-қımyl baғdarlamasy, olar, biz jүzege asyrғaly otyrғan әleýmettik jәne bilim berý baғdarlamalary, sondaı-aқ, әli өz ornyn taba almaı jүrgen tүlekterimizge қoldaý jasaý. Jasyryn emes, «Bolashaқtyң» tүlekteri memlekettik құrylymdar men basқa da kompanııalarda belgili laýazymdyқ oryndarda otyr, mұnyң barlyғy da eңbekke ornalastyrý jәne tүlekterdiң jalpy bazasy boıynsha bilikti қyzmetkerdi tabý mәselelerin sheshedi. Jalpy, «Bolashaқ» baғdarlamasynyң tүlegi degen mәrtebeniң өzi, қandaı da, bir senimge jol ashady. Iıa, Қaýymdastyқ tүlekterdiң yқpaldasýyna mүmkindik ashady, degenmen әli de kөp nәrseni jasaý қajet.Biz Қaýymdastyқtyң, tүrli memlekettik baғdarlamalar men reformalardy jasaý jәne olardy jүzege asyrý kezinde konsýltatıvtik rөl atқarýғa ıkemdi үkimettik emes ұıym retinde dәrejesin kөterip, kүsheıtýimiz kerek. - Bүgingi әlemdik daғdarys jaғdaıyndaғy jaңa mindetterdi eseptegende, jaңa «bolashaқtyқtar» қandaı bolýlary kerek? «Zııatker ұlt - 2020» jobasy týraly ne aıta alasyz, қazaқstandyқtardy jaңa үlgige tәrbıeleýde bұl jaңa әri pәrmendi құral bola ma jәne Қazaқstandy adamdyқ kapıtaly bәsekeli elge aınaldyra ala ma? - Әrıne, «Bolashaқtyң» jaңa tүlekteri әlemdik құrylymnyң қazirgi jaғdaıyn jete talғaı bilýleri kerek. Al, daғdarys bolsa, әlemdik қaýymdastyқ tirshiligine өzindik өzgertýlerin ala keldi. Prezıdent aıtқandaı, bizge HHІ-shi ғasyrda jұmys isteı biletin adamdar, ishki jәne halyқaralyқ үrdisterdi tamasha taldaı alatyn kәsipқoılar, memleket mүddesin jeke basynan joғary қoıatyn otansүıgishter, mnedjmenttiң eң ozat үlgilerin engizýge daıyn basқarýshylar kerek. Қazaқstan halқynyң jartysynan astamy aýyldyқ jerlerde tұratyndyқtan «Zııatker ұlt - 2020» jobasyn jүzege asyra қoıý kүrdeli bolady, өıtkeni, Internet-tehnologııa sekildi aқparattyқ keңistikti paıdalanýғa қol jete bermeıdi. Baғdarlamaғa jәne sandyқ teledıdarғa Internet- tehnologııany engizý қajet. Әrıne, memleket қoldan kelgenniң bәrin jasaýda, degenmen, bұl baғytқa әli de bolsa kүsh salý қajet, өıtkeni, alys aýyldarda әli kүnge deıin ne bәri 3-4 telearna ғana habar taratady. Degenmen, az sharýa tyndyrylyp jatқan joқ, osydan 5 nemese 10 jyl bұrynғy kezdermen salystyrar bolsaқ, әrıne aıyrmashylyқ az emes, habar taratý formattary өzgerdi, jetildirildi. Memlekettik telearnalardan bүginde aқparattarmen қatar kөңil kөterýge arnalғan baғdarlamalardy da tamashalaýғa bolady. Bizge әıgili VVS sııaқty kompanııalardan tәjirıbe alý kerek. Olarda, kez-kelgen tұtynýshyғa arnalғan formattar jұmys isteıdi. Bәri de, anyқ shektelgen, bilim berý, balalarғa arnalғan arna, jaңalyқtar blogy, sport jәne t.b. Telejarnamalar joқ dese de bolady, өıtkeni, VVS salyқ tөleýshiler esebinen jұmys isteıdi. - Halyқ қoldanystaғy salyқtar salmaғyn aýyrsynyp jatқanda ? bұlaı ete қoıý mүmkin be?- Halyққa қosymsha salyқ salý mindet emes, қazirgi arnalar bazasynda atalғan baғytty damytýғa memlekettiң mүmkindigi jetedi dep oılaımyn. Jalpy alғanda, biz joғaryda aıtқandarymyzdyң barlyғyn da bir arnaғa shoғyrlandyryp, ony oryndaýdyң naқty josparyn jasaýymyz kerek, sondaı-aқ, қansha mektep, қandaı merzim ishinde salynýy kerek, osynyң barlyғy da anyқ jazylýy kerek, dep oılaımyn.- «100 mektep jәne 100 aýrýhana» baғdarlamasy bar jәne Almatyda bұl baғdarlama jүzege asyrylyp jatyr emes pe? - Iıa, degenmen mұnyң barlyғy da әleýmettik jobalar ғoı. Osy jaңa mekteptiң mұғalimderiniң erteң қandaı deңgeıde bilim beretinin bүgin eshkim aıta almaıdy. Oқýlyқtar mәselesi meni de қatty oılandyrady. Meniң anam қazaқ mektebinde sabaқ beredi, men oқýlyқtardyң ala-құlalyғy men kөptegen қatelikterdiң bar ekendigin jaқsy bilemin. Sondaı-aқ, mektep jasyna deıingi mekemeler mәselesin de tilge tıek etkim keledi. Bүginde, bala mektepte jaқsy oқý үshin, oғan deıingi jaқsy daıyndyқ қajet. Al, balalar baқshasy jetispeıdi. Jaқynda Almatyda 20 jyldan beri birinshi ret bala baқsha ashyldy. Mektep jasyna deıingi daıyndyқ bazasynsyz, zııatker ұlt tәrbıeleý týraly aıtýғa bolmaıdy. - Siz bankır bolғandyқtan, elimizdegi bankter salasyndaғy jaғdaı týraly, daғdarysқa қarsy sharalar týraly jәne oғan Sizdiң banktiң қatysýy týraly sұrғaym keledi?- Biz daғdarysқa қarsy «Damý» baғdarlamasyna қatysýdamyz. Bұl shaғyn jәne orta kәsipkerlikti қoldaý baғdarlamasy. Sonymen қatar, osy salaғa bank өz қarjysyn salyp otyr, dep maқtana da alamyz. Eger, memleket bir teңge berse, bank te bir teңge қosymsha қarjy salady. Bıyl bizge «Damý» қorynan 10 mlrd. teңge қarjy bөlingen bolsa, biz de osy shamadaғy soma bөlýdi belgilep otyrmyz. Biz, shaғyn jәne orta kәsipkerlikti meılinshe қarjylandyrýғa nıettenip otyrmyz. - Қazirgi қoldanystaғy nesıe stavkasy boıynsha Siz ne aıta alasyz? Қazirgi jaғdaıda shaғyn jәne orta kәsipkerlikti nesıelendirý қalaı jүrip jatyr?- Jұmys jasap jatқan klıentterge biz stavkany kөtergen joқpyz, ol bұrynғysha 13-14 %-dy saқtap қaldy. Basқa mәsele mynada ? teңgeniң devalvatsııalanýyna soқtyққan, jalaқysy joғarylatylmaғan adamdar, nesıeni tөleýde қıyndyққa tap boldy. Mұndaı jaғdaıda, klıentterimizdiң jaғdaıyn jeңildetý tetikterin қarastyryp jatyrmyz. Banktiң mindeti ? klıenttiң pәterin tartyp alý emes, biz үshin klıenttiң әleýmettik tұraқtylyғy maңyzdy.- Devalvatsııa týraly sөz қozғaldy, endeshe, ol jalpy bank salasyna қalaı әser etýde?- Bұl, қıyn saýal. Makroekonomıka tұrғysynan alyp қaraғanda, bұl, әrıne dұrys sheshim. Ol, otandyқ taýar өndirýshilerge kөmek kөrsetý mәselesinen týyndap otyr. Bұl, өte tүsinikti қadam. Eger, siz, mәselen sүt өnimin alýғa dүkenge kirseңiz, otandyқ өnimderdiң baғasynyң sheteldikterden tөmen ekendigin birden baıқaısyz. Bұl degeniңiz, jұmys oryndarynyң saқtalýy, өnim satý kөleminiң өse tүskendigi, demek, bıýdjetke de salyқ kөp tүsedi. Jalpy alғanda, shara өte jedel jәne dұrys. Mәselen, Reseıde devalvatsııa baıaý өtti, saldaryn қaraңyz, osyғan қanshama kөlemde altyn қory rezervi jұmsalyp ketti. Degenmen, reseılikterdiң bұlaısha jasaýғa mүmkindikteri boldy, өıtkeni, olardyң altyn қory rezervi bizdikinen 10 ese kөp. Jalpy alғanda, atalmysh shara jүıeni bekitip қana қoıғan joқ, sonymen қatar, bizdiң ekonomıkamyzdyң bәsekege қabilettiligi arta tүsti. -Kommertsııalyқ bankterge baқylaýdy memlekettiң өz қolyna alýy, bank jүıesiniң үzilissiz jұmys isteýin jәne onyң tөlem қabilettiligin қamtamasyz etedi degen bolatyn Prezıdent. Sizdiң oıyңyzsha, eki banktiң memleket қaramaғyna өtýi ne beredi?-Bұl қajettilikten týғan shara. Eger, birқatar bankterge der kezinde kөmek kөrsetilmegende, onda, elimizdiң jalpy қarjy jүıesi қıyndyққa kıliger edi. Jappaı kүıreý, eshkimge de, bizdi қosa aıtқanda, eshқandaı tұraқty bankke kerek emes.- Әңgimeңizge rahmet!