Boksqa reforma jasalmaıynsha, ádildik bolmaıdy – sarapshy
Dáýirinde jankúıerlerdiń sheksiz yqylasyna bólengen boks sportynyń keleshegi bulyńǵyr ekeni jaıly jıi aıtylady. Tipti, 2028 jyly Los-Andjeleste ótetin Olımpıada oıyndarynda boks jarysy ótkizile me – ol da belgisiz. Ázirge World Boxing men IBA uıymynyń arasynda baqtalastyq júrip jatyr. Atalǵan eki uıymǵa da múshe sanalatyn Qazaqstan qandaı pozıtsııany ustanyp otyr? Kazinform tilshisi máseleni sport sarapshysy Aıdos Rymqulmen birge talqylap kórdi.
– Qazir Qazaqstan boksy eki tańdaýdyń ortasynda turǵandaı – WB nemese IBA. Sport sarapshylarynyń arasynda bul jóninde talqy kóp. Elimiz ázirge eki uıymnyń da kóńilin qaldyrmaı keledi, degenmen naqty bir tańdaýǵa toqtalatyn kez keletini anyq. Sizdiń oıyńyzsha, qaı uıym qazaq boksyna artyqshylyq bere alady?
– Qalaı alǵanda da, IBA (burynǵy AIBA) – boks sportyndaǵy halyqaralyq alǵashqy uıym. Resmı túrde 1946 jyly qurylǵanymen, 1920 jyldan bastap bul uıymnyń alǵysharttary jasalyp, Antverpende ótken Olımpıadada boks týrnırin uıymdastyrdy.
Sodan beri uıym 1 ǵasyrǵa jýyq ýaqyt boıy úzdiksiz Olımpıada baǵdarlamasy aıasynda boks týrnırin uıymdastyryp keldi. Biraq 2019 jyly bul uıym Olımpıadada boksqa jaýapty uıym qatarynan alynyp tastaldy, aıaq asty bedelinen aıyryldy. Nege? Sebebi uıym ádiletsiz sheshimderimen jankúıerlerdiń kózine túse bastady, ashyq saıasat ustanbaýy áýesqoı boksqa kesirin tıgizdi.
Al World Boxing uıymy – jańa uıym. Jańa bolsa da ambıtsııalary úlken. 2028 jyly Los-Andjeleste ótetin Olımpıada oıyndarynda boks týrnırin ótkizýge múddeli ekenderin jasyrmaıdy. Uıymnyń Olımpıadalyq komıssııasynyń tóraǵasy retinde Gennadıı Golovkın tańdaldy. Boks áleminde abyroıy bar adamnyń taǵaıyndalýy bul uıymnyń túpki maqsatyna jetpeı qoımaıtynyn kórsetedi. Degenmen keleshegi ýaqyt enshisinde.
– Bıyl qazaqstandyq boksshylar WB jáne IBA uıymdastyrǵan jastar arasyndaǵy eki álem chempıonatyna da qatysty. Tipti, ótkizilgen kezeńderi sáıkes. Osy tusta «Qazaqstan nege bireýine turaqtamady?» degen saýal týyndaıdy. Álde tolyqqandy sheshim qabyldaýǵa kedergi faktorlar bar ma?
– Bir uıymnan ekinshi uıymǵa aýysý ońaı protsess emes. Sportshylardyń 2024 jylǵy ár jarysqa qatysatyn kestesi 2023 jyldyń aıaǵy men 2024 jyldyń basynda Sport mınıstrliginiń resmı kúntizbesine engizilip, vedomstvo tarapynan bekitiledi. Oǵan saı ár jarystyń jol shyǵyndaryna qarajat bólinedi. Negizi Qazaqstan IBA uıymdastyrǵan Býdvadaǵy týrnırge basymdyq bergeni anyq kórindi, 25 boksshymyz bardy. Al WB uıymdastyrǵan AQSh-ta ótken týrnırge qatysý tez arada qabyldanǵan sheshim sekildi. Óıtkeni elimiz bar-joǵy 4 boksshy apardy.
– IBA-nyń kúmándi sheshimderin talqylap bitpeı jatyp, byltyr ǵana qurylǵan WB uıymynyń tóreshileri de jarystarynda ádiletsiz sheshimderge baryp jatqanyn aıtyp júrsiz. Jalpy, boks sport retinde tek nátıjelerdi negizsiz burmalaýǵa aýyp ketken joq pa?
– Bokstaǵy baǵalaý júıesin túbegeıli ózgertpeıinshe, qaı uıym bolsa da ádiletti jarys ótkizedi degenge sený qıyn. Máselen, men 5-0 júıesine kóshirgendi qup kórer edim. Boksta adamı faktordyń yqpaly qatty, aǵylshyndar bir-birine jaqtassa, myna jaqta túrki elderi bir-birin qoldap jatatyny daýsyz. Sol sııaqty ártúrli topqa birlesken elderdiń tóreshileri ózine jaqyn eldiń sportshysyna búıregi burady. Sondyqtan bokstaǵy baǵalaý júıesine túbegeıli reforma jasalmaıynsha, 100 paıyz ádildik týraly aıtý ábestik bolady.
– 2028 jyly Los-Andjeleste ótetin Olımpıada oıyndarynda boks baǵdarlamasy bolmaýy múmkin. Halyqaralyq Olımpıada komıteti WB uıymyna boks týrnırin ótkizýge múmkindik beredi dep oılaısyz ba?
– Otandasymyz ári jańa uıymnyń Olımpıadalyq komıssııasynyń tóraǵasy retinde Gennadıı Golovkındi joǵary baǵalaımyn, ár qadamyn oılap basatyn sport fýnktsıoneri sanaımyn. Meniń oıymsha, eger WB-diń bolashaǵy joq bolsa, jerlesimiz uıymnyń Olımpıada komıssııasyn basqarýǵa kelispes edi. Demek, kelesi Olımpıadada boks týrnırin ótkizýge WB-dyń múmkindigi joǵary bolǵany úshin iske bilek sybana kirisip ketti. Maqsatyna jetse ıgi. Qalaı alǵanda da, jańa uıym boksshylarymyzdyń saǵyn syndyrmaı, «Qazaqstan – boks derjevasy» degen abyroıymyzdy qaıtarý jolynda kedergi jasamaıdy dep senemin.
– Áńgimeńizge raqmet!
