Bıyl Qazaqstan 21-22 mln tonna astyq jınaıdy - AShM
Jıyn-terim aýmaǵy - 15 mln gektar
Qazaqstannyń ońtústiginde astyq jınaý jumystary bastaldy. Negizgi egin egýshi óńirler: Soltústik Qazaqstan, Qostanaı, Aqmola jáne Pavlodar oblystary jınaý jumystaryn qyrkúıek aıynyń ortasynda bastaýdy kózdep otyr.
Aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshilerdiń tabystylyǵy kóptegen faktorlarǵa baılanysty bolatyny belgili. Astyqty ońtaıly merzimde jınap alý sharttarynyń biri - dızeldi otynnyń jetkilikti mólsheriniń bolýy. Bul turǵyda, memleket jyl saıyn dıqandardyń týyndaıtyn máselesin azaıtyp, olardy janar-jaǵar maıdyń kepildendirilgen kólemimen qamtamasyz etýge tyrysady. Bıyl jıyn-terim aýyl sharýashylyǵy jumystaryn júrgizýge (shilde-qazan aralyǵynda) 394,4 myń tonna kóleminde dızeldi otyn mólsheri belgilengen.
AShM-de atap ótkendeı, bul kólem oblys ákimdikteriniń ótinimderiniń, sondaı-aq belgilengen tehnologııalyq kartalarǵa sáıkes oryndalatyn aýyl sharýashylyǵy jumystarynyń túrleri boıynsha dızeldi otyn shyǵynyn esepteý negizinde aıqyndalǵan.
Energetıka mınıstrligimen birlesip astyq jınaý naýqany kezinde dızeldi otyndy jetkizý boıynsha MÓZ-derdi oblystarǵa bólý kestesi bekitilgen. 2016 j. bastap dızeldi otyn baǵasyn memlekettik retteý joıylǵanyn eskere otyryp, Energetıka mınıstrligi aýyl sharýashylyǵy jumystary úshin munaı ónimderiniń ıelerimen kelisip naryq konıýktýrasyna baılanysty MÓZ-ben birlesip janar-jaǵar maı quıý stantsııalaryndaǵy naryq baǵasynan orta eseppen 10% kóleminde dızeldi otynnyń aı saıynǵy bekitilgen kóterme baǵasyn belgileıdi.
Energetıka mınıstrligi MÓZ-dermen aýyl sharýashylyǵy qajettilikteri úshin dızeldi otyndy ótkizý qunyn belgiledi. Bıyl shilde aıynda 112,2 myń tonna jetkizý kóleminde baǵasy 180,0 myń teńge/tonnany nemese 148 tg/lıtrdi qurady. Tamyzda jetkizý kólemi 110,6 myń tonna, MÓZ-dermen belgilengen baǵa - 181,0 myń teńge/tonna nemese 149 teńge/l.
8 tamyzdaǵy jaǵdaı boıynsha elimizdegi operatorlar 128,7 myń tonna dızeldi otynǵa tólem jasaǵan (33%), jetkizýshiler 108,8 myń tonna dızeldi otyndy tıedi (28%), onyń ishinde tamyzǵa josparda - 110,6 myń tonna, oblys operatorlary - 30,7 myń tonnaǵa tólem júrgizdi (28%), tıeldi - 14,9 myń tonna (13%, jalǵasýda).
Sóz tek agrarshylar úshin dızeldi otynnyń kepildendirilgen kólemin jetkizý týraly ǵana bolyp otyrǵanyn aıta ketken jón. Memleket tarapynan dızeldi otyn baǵasyn arzandatý úshin sýbsıdııa túrinde bıýdjetten qandaı da bir qarajat bólý qarastyrylmaǵan.
Astyq túsimi jónindegi boljamdar
Oblystar ákimdikteriniń aýyl sharýashylyǵy basqarmalarynyń boljamdy derekteriniń negizinde bıylǵy astyqtyń jalpy túsimi 21-22 mln tonna deńgeıinde bolady dep boljam jasalǵan.
Oblystardyń aýyl sharýashylyǵy basqarmalarynyń operatıvti málimetterine sáıkes, 9 tamyzdaǵy jaǵdaı boıynsha 2018 jylǵy jıyn terim jumystary Almaty, Jambyl, Qyzylorda, Túrkistan jáne Shyǵys Qazaqstan oblystarynda bastaldy. Barlyǵy atalǵan óńirler boıynsha 714,8 myń gektar nemese osy óńirlerdiń astyq jınaý alańdarynyń 37,9% jınaldy, 1380,7 myń tonna bastyryldy, ónimdilik - 19,3 ts/ga.
Eksporttyq áleýet
Jyl saıyn memleket astyqtyń rezervtik qoryn qurady. «Azyq-túlik kelisim shart korporatsııasy» UK» AQ qalyptastyrý, paıdalaný jáne saqtaý erejelerine sáıkes tıisti jyldyń 1 qańtaryndaǵy jaǵdaı boıynsha ol 500 myń tonna kóleminde astyqtyń rezervtik qoryn qalyptastyrýda. «Azyq-túlik kelisim shart korporatsııasy» UK» AQ aqparaty boıynsha, endi jınalatyn astyqty satyp alý baǵalary ázirge belgilenbegen.
Qazirgi tańda Korporatsııa 500 myń tonna kóleminde rezervtik astyq qoryn qalyptastyrdy.
Jınalǵan astyqtyń kóp bóligi eksporttalady. Máselen, ótken 2017/18 marketıngtik jyly Qazaqstannan aldyn ala baǵalaý boıynsha 9,87 mln tonna astyq pen astyq balamasyndaǵy un eksporttaldy.
Aýyl sharýashylyǵy vedomstvosynda aıtylǵandaı, Qazaqstandaǵy jyl saıynǵy dándi daqyldar óndirisi shamamen 18-20 mln tonnany quraıdy. Іshki tutynýdy jáne aýyspaly qaldyqty eskergende Qazaqstannyń eksporttyq áleýeti 8-9 mln tonna astyq pen astyq balamasyndaǵy undy quraıdy.
Sondaı-aq, Qazaqstannyń maıly daqyldardyń negizgi óndirýshileriniń biri ekenin atap ótý kerek. QR AShM aqparatyna sáıkes, bıyl maıly daqyldar 2,8 mln ga aýmaqqa (2017 jylǵy deńgeıden 375 myń ga artyq), burshaq dándiler - 446,7 myń ga alańǵa (2017 jylǵy deńgeıden 0,4 myń ga artyq) egildi.
