Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory salymshylardyń eń jıi qoıatyn 10 saýalyna jaýap beredi
1. Zeınetaqy jınaqtarynyń saqtalýyna kepildikter bar ma?
«Qazaqstan Respýblıkasynda zeınetaqymen qamsyzdandyrý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń 5-babyna sáıkes memleket alýshylarǵa biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy mindetti zeınetaqy jarnalarynyń, mindetti kásiptik zeınetaqy jarnalarynyń alýshynyń zeınetaqy tólemderine quqyqty ıemdený kezindegi ınflıatsııa deńgeıin eskere otyryp, is júzinde engizilgen mindetti zeınetaqy jarnalary, mindetti kásiptik zeınetaqy jarnalary mólsherinde saqtalýyna kepildik beredi.
2. Zeınetaqy jınaqtarynyń jaǵdaıy týraly aqparatty salymshylar qalaı ala alady?
Zeınetaqy jınaqtarynyń jaǵdaıy týraly aqparat alýdyń arnalary birnesheý. Salymshy ózi úshin eń yńǵaılysyn tańdaı alady:
- Salymshynyń BJZQ ózi kelýi (Qazaqstan boıynsha BJZQ 236 ofıs);
- jeke zeınetaqy shotyn ashý týraly ótinishte nemese jeke kelisimde kórsetilgen salymshynyń elektrondyq mekenjaıyna habarlamany jiberý;
- www.enpf.kz saıtynda «Internet-úzindi kóshirme» bólimi arqyly Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynyń kez kelgen ofısinde tirkeletin logın men parol bolsa, nemese elektrondyq tsıfrlik qoltańbasy (ETsQ) bolsa. «Internet qyzmetteri arqyly jeke ózi ótinish jasaǵan kezde» habarlandyrý tásilin tańdap jáne logın men parol bolsa, Android, iOS (iPhone, iPad) jáne Windows Phone operatsııalyq júıelerinde jumys isteıtin smartfondar men planshetter úshin BJZQ mamandary ázirlegen ENPF mobıldi qosymshasyn paıdalansa bolady.
- egov.kz. elektrondyq úkimet portaly arqyly. Qyzmet www.egov.kz portalynda «Azamattar» sanatynda - «Áleýmettik qamsyzdandyrý» aıdary - «Zeınetaqymen qamsyzdandyrý» bólimi. Qyzmetti paıdalaný úshin ETsQ jáne elektrondyq úkimet portalynda tirkelý qajet.
- poshta arqyly, zeınetaqymen qamsyzdandyrý týraly shartta nemese ótinishte
kórsetilgen mekenjaı boıynsha.
3. Tegi, mekenjaıy jáne t.b. ózgergen jaǵdaıda salymshynyń áreketi?
Salymshynyń (alýshynyń) tegi, aty, ákesiniń aty, týǵan kúniniń ózgergeni týraly BJZQ avtomatty túrde Zeınetaqy tóleý jónindegi memlekettik ortalyqtan (ZTMO) aqparat alady. Aqparat berý boıynsha qordyń mindettemelerin oryndaýǵa áser etetin qandaı da bir ózgerister (mekenjaı, elektrondyq mekenjaıdyń ózgerýi jáne t.b.) bolǵan jaǵdaıda salymshylar belgilengen tártipte bul týraly BJZQ habarlaýǵa mindetti.
Qor barlyq salymshylaryn ózderiniń Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy derekterin tekserýdi ótinedi jáne jınaqtary týraly aqparat alýdyń eń yńǵaıly, zamanaýı, tıimdi jáne jedel tásilin tańdaýdy usynady.
4. Zeınetaqy jınaqtaryn jyljymaıtyn múlikti satyp alýǵa, shet elde emdelý aqysyn, nemereleriniń oqýyn tóleýge paıdalanýǵa bolady ma?
Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynan zeınetaqy tólemderi Zańmen kózdelgen belgili bir jaǵdaılar týyndaǵanda, sonymen qosa zeınet jasyna jetken kezde ǵana alynady.
Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy zeınetaqy jınaqtary esebinen kredıtin jabý, jyljymaıtyn múlik satyp alý, emdelý aqysyn tóleý múmkindigi qoldanystaǵy zańnamada kózdelmegen.
5. Zeınetaqy jarnalaryn erikti túrde aýdarýǵa bolady ma?
Árıne, bolady. Zeınetaqy mólsherin óz betinshe kóbeıtý úshin, siz Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorymen erikti zeınetaqy jarnalary esebinen zeınetaqymen qamsyzdandyrý týraly shartqa otyra alasyz.
Erikti zeınetaqy jarnalarynyń mólsherlemesi, olardy tóleý tártibi, sondaı-aq zeınetaqy tólemderiniń tártibi osy shart taraptarynyń kelisimi boıynsha belgilenedi.
6. Mindetti kásiptik zeınetaqy jarnalary degenimiz ne?
Mindetti kásiptik jarnalary - 2014 jylǵy 1 qańtardan bastap eńbek jaǵdaılary qaýipti jáne zııandy jumystarmen aınalysatyn qyzmetkerlerdiń paıdasy úshin jumys berýshi aýdaratyn jarnalar. Jarnalardyń mólsheri eńbekaqy qorynyń 5% quraıdy. Kásipter tizbesi Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimetimen bekitilgen. Tizbeni jasaǵan kezde QR EHÁQM eńbekti qorǵaý jónindegi Respýblıkalyq ǴZI zertteýleriniń nátıjeleri paıdalanyldy.
Jumys nátıjeleri boıynsha eńbek jaǵdaılary zııandy (erekshe zııandy) kásipter tizbesine qosý úshin kórsetkishter men krıterııler aıqyndalǵan:
- zııandy óndiristik faktorlardyń bolýy;
- eńbek jaǵdaılary zııandy (asa zııandy) jumystarda 80% kem emes;
- óndiris ereksheligine baılanysty (óndiris obektilerin attestattaýdyń nátıjeleri boıynsha) zııandy eńbek jaǵdaılarynyń saqtalýy (zııandylyqtyń 3 klasynan tómen emes). 7. 2018 jyldyń 1 shildesinen bastap bazalyq zeınetaqy qalaı esepteledi?
2015 jylǵy 2 tamyzda Elbasy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine zeınetaqymen qamsyzdandyrý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy. Bul Zańǵa sáıkes, Qazaqstan Respýblıkasynyń 2015 jylǵy 28 qazandaǵy № 369-V Zańyna sáıkes túzetýlerdi eskere otyryp 2018 jyldyń 1 shildeden bastap zeınetaqy júıesine qatysý ótiline qaraı zeınet jasyna jetken kezde memlekettik bazalyq zeınetaqy tólemin taǵaıyndaý tártibin ózgertý kózdelgen. Osylaısha, bazalyq zeınetaqy zeınetaqy júıesine qatysý ótili 10 jyl jáne odan az bolǵan ne bolmaǵan kezde tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly zańda belgilengen eń tómen kúnkóris deńgeıi shamasynyń 50 paıyzy mólsherinde, zeınetaqy júıesine qatysý ótili on jyldan artyq árbir tolyq jyl úshin onyń mólsheri 2 paıyzǵa arttyryla otyryp, biraq tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly zańda belgilengen eń tómen kúnkóris deńgeıi shamasynyń 100 paıyzynan aspaıtyn mólsherde beriledi.
8. Shartty-jınaqtaýshy quramdaýysh degenimiz ne? 2018 jylǵy 1 qańtardan bastap qoldanystaǵy jınaqtaýshy zeınetaqy júıesine ózgerister engiziledi - shartty-jınaqtaýshy quramdaýysh nemese jumys berýshiniń mindetti zeınetaqy jarnalary (JMZJ) engiziledi.
Ol úshin Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynda árbir qyzmetkerge shartty zeınetaqy shottary ashylatyn bolady, onyń atyna jumys berýshi óz qarajaty esebinen qyzmetkerdiń aı saıynǵy tabysynan 5% mólsherinde JMZJ aýdaratyn bolady. Jańa JMZJ basty artyqshylyǵy jumys berýshi zeınetkerdiń paıdasyna aýdaryp otyrǵan osy jarnalardan zeınetker onyń shartty zeınetaqy shotyndaǵy qarajat taýsylsa da, osy quramdaýyshtan zeınetaqyny ómir boıy alatyn bolady (JMZJ jıyntyǵynda kúntizbelik 60 aıdan kem emes aýdarǵan jaǵdaıda).
9. Zeınetaqy jınaqtary qalaı muraǵa qalady?
Mindetti, mindetti kásiptik jáne erikti zeınetaqy jarnalary esebinen biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynda zeınetaqy jınaqtary bar adam qaıtys bolǵan jaǵdaıda, olar Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda belgilengen tártippen muraǵa qaldyrylady
Jumys berýshiniń mindetti zeınetaqy jarnalary azamattardyń menshigi bolyp tabylmaıdy jáne tıisinshe muraǵa qaldyrylmaıdy, sebebi olar jumys berýshilermen tólenetin bolady. Biraq, esterińizge qaıta salamyz, zeınetker onyń shartty zeınetaqy shotyndaǵy qarajat taýsylsa da, bul quramdaýyshtan zeınetaqyny ómir boıy alatyn bolady (JMZJ jıyntyǵynda kúntizbelik 60 aıdan kem emes aýdarǵan jaǵdaıda).
10. Jańa zeınetaqy zańnamasy qabyldanǵannan keıin bolashaq zeınetaqy qandaı quramdaýyshtardan turatyn bolady?
1998 jyldyń 1 qańtaryna deıin 6 aıdan kem emes jumys ótili bar tulǵalar jınaqtaýshy jáne shartty-jınaqtaýshy júıelerden (budan ári - ShJJ) tólenetin tólemdermen qatar bazalyq jáne ortaq zeınetaqyny alatyn bolady.
Osylaısha, zeınetaqy mynalardyń esebinen qalyptasady:
1) bıýdjet qarajatynan:
- 1998 jyldyń 1 qańtaryna deıin kúntizbelik alty aıdan kem emes ótili bar bolǵan kezde eńbek zeınetaqysy;
- mólsheri eńbek ótili men jınaqtaýshy zeınetaqy júıesine qatysýyna baılanysty bolatyn bazalyq zeınetaqy;
2) jınaqtaýshy zeınetaqydan:
- qyzmetkerdiń aı saıynǵy tabysynan 10% mindetti zeınetaqy jarnalary (1998 jyldan bastap óz eńbekaqymyzdan aı saıyn 10% aýdaratyn, biz jınaıtyn soma),
- qyzmetkerdiń aı saıynǵy tabysynan 5% mindetti kásiptik zeınetaqy jarnalary (2014 jyldyń 1 qańtarynan bastap jumys berýshi óz qarajaty esebinen eńbek jaǵdaılary zııandy (asa zııandy) jumystarda eńbek etetin qyzmetkerlerdiń paıdasyna aýdaratyn soma);
- jáne jańa, 2018 jyldan bastap engiziletin jumys berýshi qyzmetkerlerdiń barlyǵy úshin qyzmetkerlerdiń shartty zeınetaqy shottaryna tóleıtin 5% mindetti zeınetaqy jarnalary (olardyń eńbek jaǵdaılaryna baılanyssyz). Bul shottardan tólemder - JMKJ jıyntyǵynda kúntizbelik 60 aıdan kem emes bolǵan jaǵdaıda 2023 jyldan bastap aýdarylady.
Call-tsentr 8 800 080 1177 (Qazaqstan boıynsha qońyraý shalý tegin)