Birqatar sheteldik saıasatker Prezıdenttiń joldaýyna qatysty pikir bildirdi
***
Gabrıella BATTAINI-DRAGONI
Eýropa Keńesi Bas hatshysynyń orynbasary
Eýropa Keńesi Bas hatshysynyń orynbasary Gabrıella Battaını-Dragonı Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń 2020 jylǵy 1 qyrkúıektegi Joldaýynda belgilengen bastamalardy, ishki saıası jáne áleýmettik reformalardy quptady.
Joǵary laýazymdy eýropalyq saıasatker «halyq únine qulaq asatyn, ádil memleket» qalyptastyrýdaǵy, atap aıtqanda eldegi zańnyń ústemdigin qamtamasyz etýge, azamattyq qoǵamnyń rólin kúsheıtýge, sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúresti odan ári jalǵastyrýǵa degen ortaq kózqarastyń mańyzdylyǵyn atap ótti.
G.Battaını-Dragonı Qazaqstannyń qabyldaǵan baǵyty jalpy Eýropa Keńesiniń rýhyna sáıkes keletinin, ásirese sot tóreligi organdary men prokýratýrany reformalaý salasyndaǵy jumystary bizdiń elmen tabysty yntymaqtasýdyń naǵyz kórinisi bolyp tabylatyndyǵyn jetkizdi.
Eýropa Keńesiniń sarapshylary – Baǵdarlamalar dırektoratynyń basshysy Verena Teılor men Syrtqy baılanystar jónindegi dırektorattyń jetekshisi Zoltan Taýbner Qazaqstannyń júrgizip jatqan reformalary, eldiń negizgi halyqaralyq-quqyqtyq normalary men standarttaryna beıildiligin kórsetetinin atap ótti. Birqatar baǵdarlamalar men jobalar boıynsha Eýropa Keńesimen yntymaqtastyqty odan ári damýyna úmit bildirdi. Qazaqstannyń ólim jazasyn tolyq joıýdy kózdeıtin azamattyq jáne saıası quqyqtar týraly Halyqaralyq paktiniń Ekinshi fakýltatıvtik hattamasyna qosylý nıetin quptady.
Qasym-Jomart Toqaevpen Jenevada halyqaralyq kún tártibiniń keń aýqymdy jemisti jumys tájirıbesin eskere otyryp, Eýropa Keńesiniń basshylyǵy Qazaqstan Prezıdentine odan ári tabys tilep, Uıymmen yntymaqtastyqtyń nyǵaıa túsetinine senim bildirdi.
* * *
Kaalle LAANET
Rııgıkogý (Parlament) Estonııa Respýblıkasynyń Depýtaty
Estonııanyń burynǵy Іshki ister mınıstri 2005-2007 jj.
Bıylǵy jyly Qazaqstan Prezıdentiniń Úndeýin barlyǵy kútkendeı boldy, óıtkeni ol pandemııadan týyndaǵan jahandyq ekonomıkalyq daǵdarysqa qalaı áreketetý kerektigi týraly suraqqa jaýap berdi.
Joldaý birqatar túbegeıli ózgeristerdi usynady. Birinshiden, memlekettik basqarý júıesin qaıta qurýǵa jáne memlekettik apparaty qaıta formattaýǵa degen umtylyspen jurtshylyqty ózine nazar aýdartty jáne bul umtylys bıýrokratııalyq qysymnyń tómendeýine ákeledi. Mundaı sheshimder árdaıym oń nátıje beredi, óıtkeni olar daǵdarys kezinde sheshim qabyldaýǵa qajetti ıkemdilik beredi. Bul strategııalyq josparlaý jáne reformalar jónindegi arnaıy uıym qurýǵa qatysty, memlekettik apparat ár qashan osyndaı saraptamalyq formatsııalardy qajet etedi.
Quqyq qorǵaý júıesin reformalaý jónindegi josparlar erekshe qyzyǵýshylyq týdyrady. Árıne, quqyq qorǵaý organdarynyń kez-kelgen damýy olardyń qyzmetiniń sapasyn jaqsartý arqyly azamattardyń múddelerin qorǵaý turǵysynan júrgizilýi qajet. Budan basqa, Qazaqstan basshylyǵy jarııalaǵan osy salany EYDU-nyń joǵary standarttaryna jaqyndatýǵa degen umtylys evolıýtsııalyq sheshim bolyp tabylady.
Sybaılas jemqorlyqqa, kıberqylmysqa, balalardyń quqyqtaryna qysym jasaýǵa qarsy kúres tıimdi quqyq qorǵaý júıesiniń mańyzdy quramdas bóligi bolyp tabylady. Osyǵan baılanysty Qazaqstannyń Bala quqyqtary týraly Konventsııanyń Fakýltatıvtik hattamasyna qosylý jónindegi josparlaryn tolyǵymen quptaýǵa bolady.
Bızneske qatysty memlekettiń baqylaý fýnktsııalaryn odan ári yryqtandyrýdy atap ótken jón. Prezıdent ınvestorlardy shamadan tys tekserý júıesinen qorǵaý úshin jaǵdaı jasaýdy tapsyrdy. Bul Qazaqstannyń ınvestıtsııalyq ahýaldy jaqsartýǵa degen umtylysyn bildiredi.
* * *
Azhar AZIZAN HARÝN
Malaızııa Parlamenti Ókilder palatysynyń Tóraǵasy
Men, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevty Qazaqstannyń uzaq merzimdi damýy úshin keń ekonomıkalyq jáne ákimshilik saıasatty tujyrymdap jarııalaǵanymen quttyqtaǵym keledi.
Saıasat, atalǵandaı, Qazaqstan halqyna úlken paıda ákeletinine jáne aldaǵy jyldary eldiń damýynyń katalızatory bolatynyna senimdimin.
* * *
Chıko RODRIGES
Brazılııa ulttyq kongresiniń senatory, Prezıdenttiń Senattaǵy ókili, «Brazılııa – Qazaqstan» parlamenttik dostyq tobynyń basshysy
Meniń oıymsha, Prezıdent eldiń aldynda turǵan búgingi jáne uzaq merzimdi perspektıvadaǵy eń ózekti problemalar men mindetterdi qozǵady. Jeke kásipkerliktiń jetekshi róli, kásipkerlerdiń jańa býyny úshin naryqtar ashý, ónimdilikti arttyrý, ekonomıkanyń tehnologııalyq úlesin arttyrý, adamı kapıtaldy damytý, bilim berýdiń jańa túrine ınvestıtsııa salý jáne ekonomıkany kógaldandyrýdy qamtamasyz etetin jańa ekonomıkalyq kýrsy erekshe qyzyǵýshylyq týdyrady.
Bizdiń elder arasynda kóptegen uqsastyqtar bar. Atap aıtqanda, bizdi shaǵyn jáne orta bıznesti damytý sharalary biriktiredi. Brazılııada, sondaı-aq Qazaqstanda da shaǵyn kásiporyndardy qoldaýǵa kóp kóńil bólinedi, olar eldegi jumys oryndarynyń jartysynan kóbin qura otyryp, JІÓ-ne shamamen 25% úlesin qosady.
Sondaı-aq, Joldaýda memlekettik apparatty reformalaýǵa nazar aýdaryldy, bul buǵan deıin Qasym-Jomart Toqaevtyń aıtqan «tyńdaýshy memleket» tujyrymdamasynyń júzege asyrylyp jatqanyn kórsetedi. Prezıdent túbegeıli reformalardy júzege asyrý úshin memlekettik apparattyń qyzmetin qaıta qaraý, memlekettik qyzmet júıesin qaıta júkteý jáne memlekettik qyzmetkerlerdiń sanyn azaıtý qajet ekenin atap aıtty. Bul ásirese Brazılııa úshin óte qyzyqty, óıtkeni qazirgi kezde federaldyq úkimet pen parlament memlekettik apparattyń ıkemdiligi men tıimdiligin arttyrýǵa múmkindik beretin, memlekettik apparattyń qysqarýyn jáne bıýdjettiń qysqarýyn qarastyratyn, ákimshilik reformalar týraly zań jobasyn qarastyrýda.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń keremet Joldaýy bizdiń ekijaqty qarym-qatynastarymyz jańa tájirıbe men bilim almasýǵa múmkindik beretindigin kórsetedi.
* * *
Basskaran NAIR
Sıngapýr ulttyq ýnıversıtetiniń janyndaǵy Lı Kýan ıÝ memlekettik saıasat mektebiniń adıýnkt-dotsenti, Sıngapýr ınvestorlarymen baılanys jónindegi kásibı assotsıatsııasynyń basqarma múshesi (IRPAS), International Friendship Enterprise tóraǵasy jáne dırektory
Nobel syılyǵynyń laýreaty, ekonomıst Pol Romer «daǵdarys – bul ysyrapshyldyq úshin óte qorqynyshty nárse» dep atap ótti. Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Joldaýynyń mańyzdylyǵy onyń pandemııa ýaqytyn ysyrap etpeıtindiginde. Ol óz sózinde memlekettik qyzmetti qaıta iske qosýǵa, básekelestikti qorǵaý jáne damytý, strategııalyq josparlaý jáne reformalar, Ulttyq Bank qurylymyndaǵy aqsha-nesıe saıasaty jónindegi Komıtet jáne reformalar jónindegi Joǵary Prezıdenttik Keńes sııaqty jańa vedomstvolar arqyly saıasatty tıimdi júrgizýdi qamtamasyz etýge baǵyttalǵan transformatsııalyq reformalar týraly jarııalady. «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy sııaqty qazirgi tabysty qurylymdar nyǵaıtylatyn bolady.
Kóptegen memlekettik qyzmetkerler qashyqtan jumys isteı alatyndyqtan, ol memlekettik qyzmetshilerdiń sanyn azaıtýǵa jáne qalǵan jumysshylardyń jalaqysyn kóbeıtýge sheshim qabyldady. Eń bastysy, ol kásipkerlik qyzmetke aralasý memleketke qarsy aýyr qylmys retinde qabyldanatyndyǵyn eskertip, kásipkerlik taptyń damýyn talap etti. Kúshti sózder.
Prezıdenttiń sóılegen sózi jahandyq pandemııaǵa qaramastan, ol oryndaýshylyq quzyrettilikke erekshe nazar aýdara otyryp, eldi birneshe baǵytta bolashaqqa daıyndaıdy.
* * *
ıÝakım DALЬ
Qazaqstan Respýblıkasynyń Geteborgtaǵy Qurmetti konsýly (Shvetsııa)
Men buryn basqa da halyqqa arnalǵan Joldaýlarmen tanystym. Biraq bul bir qatar naqty maqsattardyń mazmunymen erekshelenedi. Bul jańa ıdeıalardyń, damý strategııasynyń jáne sonymen birge olardy birlesip iske asyrýdyń qarapaıym tásiliniń úlgisi. Format boıynsha Joldaý maǵan naqty basshynyń sózin eske saldy. Ultqa alǵa umtylýǵa jáne ony dál qazir jasaýǵa shaqyrý. Bul tek shaqyrý ǵana emes, bul eldiń bıznes-jospary. Áserli. Dál men kútken nárse. Mundaı tásil nátıje berip, keńiskerlik yntymaqtastyq úshin múmkindikter ashatynyna senimdimin.
«Uzaq ýaqytqa sozylǵan munaı sýpertsıkli aıaqtalǵan sııaqty. Álemdik naryqtyń múldem jańa konıýnktýrasyna daıyn bolý kerek». Іs-áreketke naqty, ashyq shaqyrý. Úkimet jaqyn bolashaq týraly aıqyn túsinik deńgeıine jetkende, damýdyń jańa kezeńin iske asyrý úshin búkil Qazaqstannyń zııatkerlik áleýetin tartý týraly qajetti belgi jiberiledi. Bul Qazaqstan úshin mańyzdy belgi. Mundaı tásil qazirgi zamanǵy onlaın kommýnıkatsııalardy eskere otyryp, Qazaqstanda jumys kúshiniń jańa býynyn olardyń jahandyq oılaý qabiletimen jańa damytýǵa qatysýǵa yqpal etetin bolady.
* * *
Ýlıssıs RIDELЬ
«Planetarlyq Odaq» kommertsııalyq emes uıymynyń prezıdenti, Brazılııa ulttyq kongresiniń eks-senatory
Qazirgi ýaqytta álemniń jekelegen elderi ońshyl jáne solshylǵa bólinip, ózimshildik múddelerge, soǵystarǵa shoǵyrlanyp jatqanda, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev úkimettiń «halyq múddesine» qyzmet etýdiń gýmanıstik baǵdarlamasyn batyl usyndy. Onyń kózqarasyn joǵaryǵa órleý, halyqtardyń tutastaı rýhanı birigýi dep sıpattaýǵa bolady. Úndeýde azamattardyń áleýmettik ál-aýqatynyń joǵarǵy basymdyǵyna erekshe nazar aýdarylǵan. Bul, búkil álemge úlgi bolatyn ustanym.
Úkimettiń «tyńdaýshy memleket» qurýǵa qatysty ustanymy jáne qazaqstandyq qoǵamnyń máselelerin sheshý jónindegi usynystary – úlken danalyq, olar azamattarǵa memlekettik isterge aralasa alatyndyǵyn sezinýge múmkindik beredi. Ortaq maqsat qajetý úshin barlyq halyqtardyń birigýi, bılik pen azamattyq qoǵamnyń ózara áreketi; etıka, qundylyqtardy qurmetteý, izgilik – gúldengen jáne baqytty eldiń negizi.
* * *
Shahýl Hamıd Bın MOHDA ISMAIL
Malaızııalyq «Reach Energy» kompanııasynyń Bas atqarýshy dırektory
Memleket basshysynyń bıznesti jáne memlekettik saıasatty odan ári jetildirý boıynsha negizgi baǵdarlamalardy júzege asyrýǵa jáne ony Qazaqstanda júzege asyrýǵa umtylatyndyǵy óte qýantady.
Qazaqstannyń ekonomıkalyq damýynda salyq zańnamasy, memlekettik basqarý, sheshim qabyldaý protsesi, memlekettik josparlaý júıesi, memlekettik qyzmet júıesi jetildirilýinen basqa kóptegen mańyzdy baǵyttarǵa deıin aıqyn jáne kelisilgen reformalar júrip jatyr, bul eldiń ál-aýqatyna aıtarlyqtaı oń áser etedi dep sanaımyn.
Jańa shyndyqta jeke kásipkerliktiń jetekshi róli óte mańyzdy bolyp tabylady. Jeke kásiporyndar – el ekonomıkasynyń negizi. Memleket basshysynyń jeke kásipkerlikti durys damytýǵa baǵyttalǵan qadamy qazirgi álemniń baılanysqan ýaqytynda óte mańyzdy. Prezıdenttiń joldaýy «memlekettik qurylymdardyń kásipkerlik qyzmetke kez-kelgen zańsyz aralasýy, kásipkerlerdiń jumysyna kedergi jasaý memleketke qarsy eń aýyr qylmys retinde qabyldanýy kerek. Sheneýnikter olarǵa zańsyz qysym kórsetken jaǵdaıda, kásipkerler prokýratýralarmen baılanysta bolýdan tartynbaýy kerek».
* * *
Ahmad MAGAD
Sıngapýr Óńdirýshiler federatsııasynyń Vıtse-prezıdenti
Jyldam ekonomıkalyq tabysqa jetýdiń kiltteriniń biri - adam kapıtalyna ınvestıtsııalaý. Men, birinshi bólimde «Memlekettik basqarýdyń jańa úlgisine» arnalǵan josparlaýyn júzege asyrýdyń jáne baǵalaýdyń barlyq kezeńderinde jeke sektor men tutastaı qoǵamdy tutas áriptester retinde tarta otyryp, barlyq adamı resýrstardy jumyldyrýǵa tabandy túrde shaqyrý qamtylǵanyn úlken qanaǵattanýshylyqpen atap ótemin.
Pandemııamen baılanysty jaǵdaı kóptegen uıymdardyń qashyqtan jumys isteýine sebep bolǵanyna qaramastan, tsıfrlyq tehnologııalardy kóptegen aspektilerde engizýdi jedeldetý oń nátıjesine ákelgen. Bul erekshe nazar aýdarýdy jáne tez beıimdelýdi qajet etetin sala. Kúndelikti ómirde tsıfrlandyrýǵa kóshýde qoǵamnyń barlyq salasyn kótermeleý qajet. Mundaǵy maqsat-tehnologııaǵa negizdelgen tsıfrlyq ekonomıkaǵa tezirek kóshý.
Prezıdent Joldaýynda aıtylǵandaı, ShOB kásiporyndary pandemııa kezinde erekshe qıyn kezeńderdi bastan ótkerýde jáne shuǵyl kómekke muqtaj. Olardyń kópshiligi, bálkim, soqtyǵys máselelerimen kelip túsken aqsha qarajatyn, bul úkimettiń aralasýyn talap etedi. Qarastyrylýy tıis modelderdiń biri sıngapýrlyq model bolyp tabylady, onda úkimet bankterge kepildikter berip jáne olar ShOB-qa nesıe bergen kezde nesıe berý táýekelderin banktermen birlesip bóledi. Bul ShOB-ti, jumys oryndaryn saqtaýǵa jáne sonymen birge ekonomıkalyq aınalymǵa yqpal etýge múmkindik beredi.
* * *
Maksa SAI
Malaızııalyq «Azııa-Tynyq muhıty boıynsha Kingsley Strategic Institute» strategııalyq ınstıtýtynyń atqarýshy dırektory
Halyqqa arnalǵan jańa Joldaýynda Qazaqstan Prezıdenti memleketke degen senimdi arttyrý jáne memlekettik basqarý tıimdiligin arttyrý saıasatyn jalǵastyrýda. Osy turǵyda Prezıdent Q.Toqaevtyń COVID-19 pandemııasy men álemdik ekonomıkanyń retsessııasynan týyndaǵan ekonomıkalyq daǵdarysty eńserý úshin qabyldaǵan sheshýshi sharalardyń, shaǵyn jáne orta bıznesti, sondaı-aq basqa da ónerkásipterdi qoldaý boıynsha qadamdarynyń ýaqtylyǵyn atap ótý qajet.
Prezıdent Joldaýy – Qazaqstannyń jalpy damýynyń keshendi strategııasy bolatynyna jáne ol ulttyń odan ári gúldenýine alyp keletinine senimim mol.
