Berik Ýálı: Kún tártibinde – ashyqtyq jáne qoǵammen keri baılanys
***
– Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Qazaqstan Prezıdenti qyzmetine kiriskenine 4 aıdan asty. Jalpy, ózińiz de bilesiz, aqparattyq keńistikte qalyptasqan dəstúr boıynsha, úsh aıdyń ishinde atqarylǵan sharalardyń qorytyndysy jasalatyn edi. Alaıda, jańa Prezıdenttiń 100 kúndik jumysy jóninde kóp resmı aqparat jarııalanbady. Munyń qandaı da bir sebebi boldy ma? Əlde Prezıdenttiń ózi aıtpaqshy, sózden góri naqty iske den qoıdy ma?
– Eń aldymen, təýelsiz Qazaqstannyń tarıhynda ekinshi prezıdenttiń saılanýy – elimiz úshin úlken tarıhı kezeń. Ózderińiz de kýə boldyńyzdar, barsha halyqtyń aldynda ant bergennen keıin Qasym-Jomart Kemeluly Memleket basshysy retinde birden jumysqa bilek sybana kirisip ketti. Mine, sol ýaqyttan beri kóptegen mańyzdy is-sharalar atqaryldy. Halyqaralyq kezdesýler ótti, óńirlerdi aralady, shetelderge saparlady, kelissózder júrgizdi. Prezıdent qyzmetiniń 100 kúndigine qatysty resmı BAQ-ta maqalalar jarııalanyp, telearnalarda sıýjetter berilip jatty. Biraq dəl osy 100 kúndik qarsańynda Arysta kúlli Qazaqstan jurtshylyǵyn alańdatqan tótenshe oqıǵa boldy. Ol Arystaǵy aǵaıynnyń ǵana emes, búkil qazaqtyń qabyrǵasyn qaıystyrǵan óte qıyn jaǵdaı edi. Prezıdent jergilikti bılikke, quzyrly organdarǵa shuǵyl tapsyrmalar berdi. Keshkisin, jumys kúniniń sońyna qaraı Arysqa ushyp bardy. Endi ol kezdegi ahýaldy ózderińiz de jaqsy bilesizder, BAQ-tan kórdińizder. Mine, osyndaı kúrdeli ýaqytta «men 100 kúnde ne bitirdim» dep emes, dəl sol sət te kómekke zərý, biraýyz demeý kútken el diń janynan tabylýy mańyzdyraq boldy. Arys halqy sol kúni Prezıdenttiń tikeleı qamqorlyǵyn sezindi dep oılaımyn. Jalpy, Memleket basshysynyń naýryz aıynan beri atqarǵan jumysy halyqtyń kóz aldynda. Osy ýaqyt aralyǵynda Qazaqstan Prezıdenti 14 oblysqa jumys saparymen bardy, 4 memlekette boldy, 2 iri halyqaralyq saıası uıymnyń jumysyna qatysty. Onyń arasynda, ózderińiz bilesizder, saılaý naýqany ótti. Saılaýdyń ertesi kúni Qasym-Jomart Kemeluly baspasóz məslıhatyn ótkizdi. Oǵan jalpy, 66 BAQ-tan 107 jýrnalıst qatysty, onyń 22-si – Qazaqstanda tirkelgen sheteldik tilshiler. Sol press-konferentsııada 3 tilde 30-dan astam suraqqa jan-jaqty jaýap berdi. ıAǵnı, Prezıdent barlyq jaǵynan, meılinshe ashyq boldy. Aldaǵy ýaqytta da solaı bolaryna senimdimin.
– Jalpy, Memleket basshysy osy baspasóz məslıhatynan bólek tórt aıda BAQ-qa qansha suhbat berdi?
– Prezıdent Qasym-Jomart Kemeluly tórt aıda sheteldik jəne otandyq BAQ-qa 10 suhbat berdi. Olardyń qatarynda Memleket basshysynyń laýazymyna kirise salysymen ózderińizge, ıaǵnı «Egemen Qazaqstan» jəne «Aıqyn» respýblıkalyq gazetterine bergen suhbaty, reseılik «Kommersant», «Rossııskaıa gazeta» basylymdary, «Rossııa» telearnasy, Ózbekstannyń «ÝzA» ulttyq aqparattyq agenttigi, amerıkalyq White House Chronicle telehabary, Wall Street Journal gazeti, ızraıldik Israel Hayom basylymy, Euronews telearnasy, Bloomberg agenttigi jəne belgili reseılik jýrnalıst Alekseı Pıvovarovqa bergen suhbattary bar. Sońǵysy 21 shildede «31 kanal» arnasynan fılm retinde kórsetildi.
– Prezıdenttiń óz jumysyn óńirlerdi aralaýdan, jurtshylyqpen júzdesýden bastaǵanyn aıttyńyz. Berik Ýəlıuly, barsha jýrnalıster qaýymy osy saparlar jóninde alǵashqy aqparatty sizdiń əleýmettik jelidegi paraqshańyzdan alyp otyrdy. Ər aqparatty Memleket basshysymen kelisip otyrasyz ba, əlde shuǵyl habar taratý úshin ózińiz de sheshim qabyldaı beresiz be?
– Iə, jańa aıtqanymdaı Prezıdent 100 kúnde emes, tipti alǵashqy eki aıdyń ishinde óńirlerdi aralap shyqty. Barǵan jeriniń bərinde jurtshylyqpen kezdesti. Qarapaıym eńbek adamdary, kəsipkerler, bıýdjet qyzmetkerleri, jastar, bəri de óz óńiriniń damýyna az bolsa da qolǵabys jasaǵysy keledi. Osyndaı mańyzdy kezdesýler kezinde keıde Memleket bas shysynyń bizge nusqaý, tapsyrma berýge ne mese biz taratqaly otyrǵan aqparatqa kóz júgirtip shyǵýǵa qoly tıe bermeıdi. Ondaı jaǵdaıda, ərıne Prezıdent Əkimshiligi Basshysynyń nemese birinshi orynbasarynyń kelisimin alyp jatamyz. Jaýapkershilikti óz moınyma alýǵa týra kele tin sətter de bolady. Qazirgi eń jedel aqparat taratý quraly – əleýmettik jeliler. Sondyqtan kóp jaǵdaıda aqparatty əleý mettik jeli arqyly taratýǵa tyrysamyz. Memleket basshysy atap kórsetken túıtkildi məselelerdiń shashaýy shyqpaı, burmalanbaı, elge shuǵyl jetýin qam tamasyz etemiz, qadaǵalaımyz. Mysaly, tótenshe jaǵdaı bolǵan Arys qalasyna baratynyn Prezıdent eki kesh tiń arasynda aıtty. Shamamen túngi saǵat 22:00-ge taıaý Arysqa jettik. Prezı dent birden arystyqtar ornalasqan kó mek kórsetý shtabyna atbasyn tiredi. Halyqpen kezdesti, pikirlesti. Osy sətti biz diń qyraǵy kameralarymyz da qalt jiber meı, túsirip jatty. Óte jyldam əre ket etý kerek boldy. Məselen, eki-úsh ny sannyń arasy 15-20 mınýttaı ǵana. Osy ýaqyt aralyǵynda túsirip alǵan beınematerıaldy ortalyqqa jiberip úlgermeısiń. Onyń ústine qaýipsizdik úshin Arysta elektr energııasy sóndirilgen, ınternet óte əlsiz boldy. Osyndaı kezde bar jaýapkershilikti moınyma ala otyryp, ózimniń uıaly telefonyma túsirgen beınematerıaldardy əleýmettik jelige əreń júktep, habar taratýyma týra keldi. Óıtkeni tek biz diń əriptesterimiz – jýrnalıster ǵana emes, kúlli jurt Arysqa qarap alańdap otyrǵan bolatyn. Barlyq saıttar, telearnalar meniń sol materıalymdy bólisip, shartarapqa taratyp jatty. Prezıdenttiń Arystaǵy oqıǵa ornynda bolǵan sətinen jəne Shymkenttegi aýrýhanada zardap shekkendermen kezdesýinen túsirgen foto-beıne jazbalarymdy sol sətte ǵana 3 myńnan astam adam əleýmettik jelide bólisti. Muny ne úshin aıtyp otyrmyn? Keıde osyndaı shapshań sheshim qabyldaýǵa týra keledi. Bul jalpy el úshin kerek. Olaı jasamasaq, jaǵdaı kúrdelene túsetin edi. Óıtkeni əleýmettik jelilerde ərkim jaǵdaıdy san-saqqa júgirtip jatty. Al bundaı jaǵdaıda əbjil qımyldaý kerek, biraq eshqandaı qatelikke jol berilmeıdi. ıAǵnı, operatıvtilik jaýapkershilikten bosatpaıdy. Bəri qolmen qoıǵandaı, kózben kórgendeı anyq, naq bolýy kerek.
– Memleket basshysy alǵashqy saparyn Túrkistannan bastady. Qoja Ahmet ıAsaýı kesenesine, odan keıin kıeli Mańǵystaýǵa, Beket atanyń basyna zııarat etti. Jalpy, elimiz kıeli jerlerge kende emes. Prezıdent sol jerlerdiń bərin aralap, babalar rýhyna taǵzym jasady. Shyny kerek, buǵan deıin Qasym-Jomart Kemeluly kóbine syrtqy saıasatta, dıplomatııalyq mıssııamen shetelderde júrgendikten, jurtshylyq jalpy jaqsy qabyldaǵanymen, ol kisiden dəl osyndaı qazaqılyq kútpep edi...
– Iə, aıtpaq oıyńyzdy túsindim. Qazaq – ata-babasynyń rýhyn qasterlegen halyq. Memleket basshysy óziniń alǵashqy saparyn Túrkistannan bastaǵanyn naǵyz túrkilik uǵymnan týyndaǵan dúnıetanym dep aıtýǵa bolady. Bul Qasym-Jomart Ke melulynyń shetelde kóp júrgenimen, ata-baba dəstúrin berik ustanatynyn jəne ulttyq rýhy myqty ekenin kórsetedi. Sony men qatar Qazaqstannyń syrtqy saıasa tynyń salmaǵyn qara nardaı kótergen Qasym-Jomart Toqaevtyń qazaqy qalpynan esh aınymaǵanyn, babalar salǵan saltqa berik ekenin bildiredi. Memleket basshysy retinde jaýapker shiligi asa zor mindetti kıeli jerlerge kelip, babalar rýhyna taǵzym etýden bastaǵany – izgiliktiń belgisi. Osyǵan baılanysty Prezıdenttiń «Túrkistannyń jańǵyrýy jəne jańarýy damý jolymyzdyń durystyǵyn kórsetedi» degenin de bilesizder. Kıeli jerleri men dana tulǵalaryn erek she qadirleı bilgen qazaq halqynda «Me dınede – Muhammed, Túrkistanda – Qoja Ahmet, Mańǵystaýda – pir Beket» degen ulaǵatty sóz bar. ShQO sapary barysynda Jıdebaıǵa arnaıy atbasyn buryp, Abaı atamyzdyń basyna bardy, Almatyda Raıymbek babaǵa zııarat etti. Sondyqtan Memleket basshysynyń elimizdiń qasıetti jerlerine zııarat jasap, aıtýly tulǵalaryna Quran baǵyshtap, halqynyń amandyǵy men jurtynyń tynyshtyǵyn tilegeni – óskeleń urpaqqa úlgi. «Óli razy bolmaı, tiri baıymaıdy» degen dana halqymyz. Sondyqtan Prezıdent asa úlken laýazymdy qyzmetke kiriser aldynda osylaısha babalar rýhyna taǵzym etip, olardan rýhanı kúsh-qýat alǵan bolar. Bul ədeptiń dəstúrge aınalýy túrkilik tegimiz ben qazaqy qanymyzdyń myqtylyǵyn aıshyqtaı túsedi. Oraıy kelgende aıta keteıin, Memleket basshysy ótken Ramazan aıynda da musylman qaýymymen birge bolyp, meshitke baryp, Quran oqytyp turdy. ıAǵnı, qazaqylyq – Qasym-Jomart Kemelulynyń qanynda bar qasıet.
– Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń halyqaralyq bedeli zor. Tuńǵysh Prezı dentimizdi kúlli əlem qaýymdastyǵy biledi, qurmetteıdi. Qasym-Jomart Toqaev qyzmetine kirisken sətten beri birneshe memleketke saparmen bardy. Jalpy, Qazaqstannyń jańa Prezıdentin sheteldikter, onyń ishinde əlemdik saıa satqa yqpaly bar saıasatkerler qalaı qabyldady?
– Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasymyz – əlem qaýymdastyǵyna syıly, óte bedeldi saıasatker tulǵa. Egemen eli mizdiń dúnıe júzine tanymal bolýy, ózge eldermen terezesi teń memleketke aınalýy Elbasynyń eńbegi ekeni sózsiz. Elbasymen qatar elimizdiń syrtqy saıasatyn qalyptastyrý, əlemniń órkenıetti elderimen terezesi teń bolýy jolynda búgingi Prezıdentimiz Qasym-Jomart Kemelulynyń da sińirgen eńbegin eshkim joqqa shyǵarmas. Əlemdik qaýymdastyqqa da óte tanymal jəne yqpaldy saıası tulǵa. Son dyqtan jańa Prezıdentimizdi əriptes teri, basqa memleketterdiń basshylary úlken qurmetpen qabyldady dep aıta alamyn. Osy az ǵana ýaqyttyń ishinde, Memleket basshysy Reseı Federatsııasyna resmı saparmen, Ózbekstan Respýblıkasyna memlekettik saparmen, sondaı-aq Shanhaı ynty maqtastyq uıymy jəne Azııadaǵy ózara yqpaldastyq jəne senim sharalary jónindegi Keńestiń sammıterine qatysý úshin qyrǵyz eline, odan əri Təjikstanǵa bardy. Qaı elde bolmasyn, óte jyly qabyldap, Prezıdentimizge úlken qurmet kórsetip jatty. Bul – birinshiden, ərıne, El basynyń osyǵan deıingi salǵan sara joly, bedeli, ekinshiden, Qasym-Jomart Kemelulynyń əlemdegi eń iri, yqpaldy halyqaralyq saıası uıym – BUU-nyń Bas hatshylyǵynda joǵary laýazymda bolýy, Jenevadaǵy bólimshesin basqarýy – munyń bəri onyń jeke basynyń saıasatker retindegi abyroıyn, bedelin kórsetse kerek. Odan keıin Nur-Sultan qalasynda Astana ekonomıkalyq forýmy, Eýra zııalyq ekonomıkalyq odaqtyń mereıtoılyq sammıti, jaqynda ǵana Prezıdent janyndaǵy she teldik ınvestorlar keńesiniń jıyny ótti. Osy jıyndar qarsańynda sheteldik de legatsııamen jeke quramda, keıin keńeıtilgen quramda kezdesýler ótip jatty. Sonda baıqaǵanym, ər eldiń delegatsııa syn qabyldaǵanda əýeli qazaqsha sóılep, barlyq memlekettik rəsimderdi tolyq saqtap otyrdy. Keıin olarmen aýdarmashysyz-aq, solardyń tilinde erkin əńgimeleskenine kýə boldym. Mysaly, Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń bes til biletinin eldiń bəri biledi. Biraq bir kúnde bes tilde sóılegenin eshkim kórmegen shyǵar. Biz sony kórdik. Astana ekonomıkalyq forýmyna arnaıy kelgen Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Memlekettik keńesi Premeriniń orynbasary Han Chjenmen qazaqsha bastap, sózin qytaısha jalǵastyrdy. Odan keıin buryn Frantsııanyń ekonomıka jəne qarjy mınıstri bolǵan, búginde Halyqaralyq valıýta qorynyń basqarýshy dırektory Krıstın Lagardpen frantsýzsha tildesti. Sondaı-aq forýmǵa qatysýshy sheteldik jetekshi sarapshylarmen ótken basqosýda aǵylshyn tilinde, al Armenııanyń prezıdenti Armen Sarkısıanmen jəne Reseı Sberbankiniń basqarma tóraǵasy German Grefpen oryssha sóılesti. Aqyry oraıy kelgende aıta keteıin, Bishkektegi ShYU sammıtinen keıingi qonaq asy kezinde Qytaı men Úndistan memleket basshylarynyń ortasynda otyryp, birimen qytaısha, ekinshisimen aǵylshynsha əńgimelesip otyrdy. Al ózge eldiń basshylary aýdarmashy arqyly sóılesip otyrǵanyn kórdik. Qazaqtyń «jeti jurttyń tilin bil, jeti túrli ilim bil» deıtin danalyǵy osy bolsa kerek. Osy mańyzdy halyqaralyq alańdardyń barlyǵy – memleketimizdiń jəne el Prezıdentiniń dúnıe júziniń saıası elıtasynda alatyn ornyn kórsetedi dep oılaımyn. Sheteldik əriptesteri, jalpy sheteldik sary tisti saıasatkerler qalaı qabyldady degenge kelsek... Mysaly, saılaý nətıjesinen keıin Prezıdenttiń atyna 134 eldiń memleket jəne úkimet basshylarynan, 26 iri halyqaralyq uıymnyń jetekshilerinen quttyqtaý jedelhattar kelip tústi. Olardyń arasynda Vladımır Pýtın, Donald Tramp, Sı Tszınpın, Emmanýel Makron, Angela Mer kel, Tereza Meı, Rejep Taııp Erdoǵan, Antonıý Gýterrısh, Donald Týsk, Pan Gı Mýn jəne basqa da kóptegen iri saıasatkerler bar. Odan bólek, Qasym-Jomart Kemelulyn jeke tanıtyn əlemdik tulǵa lar da óz quttyqtaýlaryn joldap jatty. Olardyń bəri de Qazaqstanmen yntymaqtastyqty odan əri jalǵastyryp, dostyq baılanystardy tereńdetýge nıetti ekendikterin jetkizdi. ıAǵnı, Qasym-Jomart Kemelulynyń əlemdik saıasattaǵy, halyqaralyq qaýymdastyqtaǵy bedeliniń ózi, elimizdiń damýyna, elge ınvestıtsııa tartýda, sheteldik alpaýyt kompanııalarmen seriktesip jumys isteýde kóp yqpalyn tıgizetinine senimdimin.
– Elder men olardyń prezıdentteri arasyndaǵy ózara yntymaqtastyq, dostyq qatynastar óz aldyna. Al baspasóz hatshylary qanshalyqty bel sen di baılanys ornatqan? Siz osy ýaqyt aralyǵynda qaı elderdegi əriptesterińizben qandaı qarym-qatynastar ornatyp jatyrsyz?
– Jalpy, halyqaralyq qatynastardyń ózi dıplomatııalyq baılanystardan bólek, jeke adamı qarym-qatynastarǵa tikeleı baılanysty. Buǵan Elbasy Nursultan Əbishulynyń dostyq qarym-qatynastarǵa súıene otyryp, kezindegi Reseıdiń prezıdenti B.Eltsınmen, QHR jəne Ózbekstan basshylarymen shekara məselesin yń-shyńsyz sheshýi, sondaı-aq AQSh-tyń burynǵy prezıdentteri Dj.Býsh, B.Klıntonmen jaqsy baılanystarynyń arqasynda Qazaqstanǵa AQSh ınvestıtsııasynyń kelýi sekildi mysaldardy kóptep keltirýge bolady. Sol sııaqty Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń da kóptegen elder basshylarymen jəne halyqaralyq uıymdar jetekshilerimen, jekelegen bedel di saıasatkerlerimen jeke tanystyǵy, dostyǵy bir tóbe. Osy sońǵy saparlar barysynda Reseı prezıdentiniń baspasóz hatshysy, prezıdent əkimshiligi jetekshisiniń orynbasary Dmıtrıı Peskovpen, Ózbekstan prezıdenti əkimshiligi jetekshisiniń birinshi orynbasary, baspasóz hatshysynyń mindetin atqarýshy Azız Magrýpovpen, Belarýs prezıdentiniń baspasóz hatshysy Natalıa Eısmontpen, Qyrǵyzstan prezıdentiniń baspasóz hatshysy Tolǵonaı Stamalıevamen, Təjikstan prezıdentiniń baspasóz hatshysy Abdýfattoh Sharıfzodamen jaqyn tanysyp, aralasyp kettik. Bir-birimizge habarlasyp, merekelerde quttyqtap turamyz. Baspasóz hatshylary arasyndaǵy jaqsy qarym-qatynas, eń aldymen, bizdiń jumysymyzdyń tıimdiligin, sapasyn art tyrady. Sondyqtan əriptestermen tyǵyz qarym-qatynas ornatýdyń mańyzy zor. Mysaly, Prezıdenttiń Ózbekstanǵa memlekettik sapary kezinde Qazaqstannyń Ózbekstandaǵy jylynyń ashylý saltanatyn əriptesim Azız Magrýpovpen kelisip, 2 saǵattyń ishinde is-sharany bizdiń elimizde de kórsetýge múmkindik týǵyzdyq. Sol sııaqty, buryn eki el basshylarynyń Məskeýde ótip jatqan kezdesýlerinen tikeleı translıatsııa jasaý bolmaǵan eken. Ərıne, tilshiler tikeleı baılanysqa shyǵyp, reportajdar berip jatady. Alaıda, Prezıdentterdiń 1 saǵatqa jýyq baspasózge arnalǵan məlimdemelerin tikeleı kórsetý jolǵa qoıylmapty. Biz sol baspasóz məslıhatyn respýblıkalyq «Habar 24» arnasynan tolyq translıatsııa jasaýǵa múmkindik aldyq. Sodan keıin Qyrǵyzstannan ShYU-nyń, Təjikstannan AÓSShK-niń sammıtterinen tikeleı qosylyp, alqaly jıyndardyń jumysyn halyqqa kórsettik. Biz budan utpasaq, utylǵan joqpyz. Munyń bəri, eń birinshi kezekte prezıdentterdiń baspasóz hatshylarynyń aýyzbirligi, túsinistigi dep oılaımyn.
– Memleket basshysy óz qyzmetine kirisken kúnnen bastap baspasóz qyzmetiniń əleýmettik jelilerdegi belsendiligi aıtarlyqtaı artty. Jeli qoldaný shylar kóptegen məlimetterdi jedel oqý múmkindigine ıe boldy. Bul úrdis nemen baılanysty?
– Durys aıttyńyz, Prezıdenttiń baspasóz qyzmeti búginde barlyq tanymal əleýmettik jeli platformalarynda bar. Birinshiden, bul – qazirgi ýaqyttyń talaby. Munymen sanaspaýǵa bolmaıdy. Ekinshiden, Memleket basshysy 2011 jyldan beri Tvıtter əleýmettik jelisiniń belsendi qoldanýshysy. BUU Bas hatshysynyń orynbasary, Jenevadaǵy bólimsheniń Bas dırektory qyzmetinde júrip, «vırtýaldy jeliniń» múmkindikterin keń paıdalanǵan. Búginde Memleket basshysynyń tvıtinde 130 myńǵa jýyq oqyrmany bar. Qazir Prezıdent Tvıtterdegi paraqsha synan elimizdegi qoǵamdyq, əleýmettik, ekonomıkalyq, saıası məselelerge nemese oqıǵalarǵa qatysty pikirin jazyp, usynystary men tapsyrmalaryn berip otyr. 280 tańbaly qysqa əri nusqa jazbanyń yqpaly óte zor. Sebebi qazirgi zaman uzaqsonar baıandamalardy emes, meılinshe yqshamdylyqty talap etedi. Sondaı-aq mundaı jumys stıliniń basty utymdy tusy – ýaqyt únemdeıtini. Prezıdent úshin bul – óte mańyzdy faktor. Sebebi berilgen tapsyrmanyń dereý nazarǵa alynyp, qajetti sheshimin tabýy – basty maqsat. Eger salystyrmaly túrde aıtatyn bolsaq, əlemdegi Tvıtter jelisin eń belsendi paıdalanatyn saıasatker Donald Tramp eken. Onyń ózi tvıtin tek aǵylshyn tilinde jazady. Al Qasym-Jomart Kemeluly qazaq, aǵylshyn jəne orys tilderinde, ıaǵnı 3 tilde jazady. Bizdiń Prezıdenttiń osy artyqshylyǵyn keshegi fılminde reseılik jýrnalıst A.Pıvovarov ta atap ótti. Prezıdent óziniń saılaýaldy baǵdarlamasynda, keıin ótkizip júrgen jıyndarda da memlekettik organdardyń barlyq deńgeıdegi birinshi basshylary əleýmettik jelilerge tirkelip, sol arqyly jumysty jedeldetýdi, tıimdiligin arttyrýdy tapsyryp keledi. Budan bólek, səýir aıynda Qasym-Jomart Kemelulynyń Instagramm jelisinde resmı akkaýnty ashyldy. Qazir onda jarty mıllıonnan astam oqyrmany bar. Bular – Memleket basshysynyń jeke akkaýnttaryna qatysty. Sondaı-aq resmı Aqorda saıtynan bólek, baspasóz qyzmetiniń Feısbýktegi, Tvıtterdegi jəne Instagramdaǵy akkaýnttary jedel túrde sońǵy jańalyqtardy taratyp otyr. Bulardyń taǵy bir jaqsy jaǵy – aqparatty jedel taratyp qana qoımaısyz, birden keri baılanys ornaıdy. ıAǵnı, oqyrmandar óz pikirin bildirip qana qoımaı, saýal joldap, usynystaryn jaza alady.
– Berik Ýəlıuly, keri baılanys demekshi, osydan biraz buryn akorda.kz resmı saıtynda Prezıdenttiń vırtýaldy qabyldaýy ashyldy. Sol vırtýaldy baılanysqa shyǵyp, hat jazyp, habarlasyp jatqandar bar ma? Jalpy, onyń tıimdiligi qandaı?
– Iə, bıyl 22 səýirde www.akorda.kz saıtynda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń vırtýaldy qabyldaýy ashyldy. Onyń negizgi maqsaty – azamattardyń jeke nemese túrli qoǵamdyq məselelerge qatysty ótinishterin qaraý, Aqordanyń qoǵammen tikeleı dıalog ornatýyna jol ashý, el ishinde bolyp jatqan oqıǵalardy baqylap otyrý jəne jedel sharalar qabyldaý. Vırtýaldy qabyldaý ashylǵaly, nebəri osy 3 aıdyń ishinde 1500-ge jýyq hat kelip túsipti. Onyń jartysynan kóbi qaralyp, tıisti jaýaptar berildi. Al onyń tıimdiligi týraly aıtar bolsaq, esińizde bolsa, maýsym aıynyń sońynda Prezıdent tabysy az, əleýmettik turmysy tómen toptaǵy azamattardyń osy ýaqytqa deıin alǵan tutyný nesıeleri men olardyń ústemelerin keshirý týraly Jarlyqqa qol qoıdy. Bul sanatqa kóp balaly otbasylar, múgedek balalary bar otbasylar, jalǵyz asyraýshysynan aıyrylǵan otbasylar, ataýly əleýmettik kómek alatyndar, jetim balalar kiredi. Olar – túrli sebeptermen qıyn jaǵdaıǵa tap bolyp, óz attaryna alǵan kredıttik mindettemelerin oryndaı almaı qalǵandar. Al bul problema qaıdan shyqty? Jańaǵy aıtyp otyrǵan Prezıdenttiń vırtýaldy qabyldaýyna eń kóp jazylǵan məsele osy kredıt problemasy eken. Sondyqtan Memleket basshysy əlgindeı ótinishterdiń barlyǵyn jınaqtap, osyndaı sheshim qabyldady. Kúni keshe ǵana ótken Úkimettiń keńeıtilgen jıynynda Prezıdent munyń bir rettik aktsııa ekenin, qaıta jalǵasyn tappaıtynyn eskertti. Mine, vırtýaldy qabyldaýdyń tıimdiliginiń naqty mysaly osy bolsa kerek. Prezıdenttiń vırtýaldy qabyldaýyna kelip túsetin ərbir ótinish mindetti túrde qaralady, onyń bərin birdeı Memleket basshysynyń qaraýy múmkin emes, ol kisiniń basqa da sharýalary jetip jatyr. Biraq ər hatty Prezıdent Əkimshiliginiń qyzmetkerleri, quzyrly organdar qaraıdy. Olarǵa jaýap jazylýy, sheshim qabyldanýy – Prezıdenttiń jeke baqylaýynda.
– Qazaqstan tarıhyndaǵy ekinshi Prezıdenttiń alǵashqy baspasóz hatshysy bolý – tarıhı oqıǵa. Jaýapkershilik júgi de jeńil emes ekeni túsinikti. Jalpy, Prezıdenttiń baspasóz hatshysy qandaı bolýy tıis?
– Iə, Memleket basshysynyń baspasóz hatshysy bolý – men úshin, shyn məninde, tarıhı oqıǵa. Qasym-Jomart Kemeluly jaýapkershiligi asa zor osy mindetti maǵan senip tapsyrdy. Prezıdenttiń senimin aqtaý úshin jəne elge, memleketke qaltqysyz qyzmet etý úshin, jýrnalıst əriptesterimniń de kóńilin qaldyrmaı, meılinshe ashyq bolýǵa tyrysyp, bar kúsh-jigerimdi salyp jumys istep jatyrmyn. Baspasóz qyzmeti – Qazaqstan Prezıden tiniń atqaryp jatqan qyzmetiniń aınasy. Memleket basshysynyń aqparat keńistigindegi negizgi senimdi ókili bolǵandyqtan, baspasóz hatshysynyń jaýapkershiligi óte joǵary. Qatelesýge jol joq. Sondyqtan baspasóz hatshysy osyndaı talaptarǵa saı bolýǵa umtylýy tıis.
– Suhbat barysynda Qasym-Jomart Kemelulynyń 5 til biletinin aıtyp óttińiz. Prezıdent kóp jerde qazaqsha sóılep júr, degenmen bylaıǵy jurt ol kisini orystildi dep oılaıdy. Memleket basshysy qazaqtildi BAQ-ty oqı ma?
– Ərıne «Egemen Qazaqstan», «Aıqyn», «Astana aqshamy» gazetterin kúndelikti oqıdy. Olardan basqa «Ana tili», «Túrkistan», «Qazaq ədebıeti», «Jas qazaq», «Almaty aqshamy» sekildi aptalyqtardy qarap, baqylap otyrady. Eger jaqsy maqalalar, suhbattar shyqsa, asyqpaı oqyp, astyn syzyp, tipti keıbirine qatysty buryshtama soǵyp jatady. Merzimdi basylymdarǵa shyqqan synı nemese problemalyq maqalalardy oqyp, quzyrly organdarǵa arnaıy tapsyrmalar beretin kezderi de bolady. Qoǵamdaǵy mańyzdy məselelerdi kóteretin telehabarlardy kórip, əleýmettik jeli arqyly óziniń pikirin bildirip otyratynyn ózderińiz de jaqsy bilesizder. Məselen, ózim júrgizgen «1-stýdııa» saıası tok-shoýyna qatysty kezinde QasymJomart Kemeluly tvıt jazyp, jyly lebizin bildirdi. Bul ujym úshin úlken qýanysh bolǵan edi. Sol sııaqty ulttyq arnadaǵy «Dara jol» baǵdarlamasyna da yqylasyn bildirip, shyǵarmashylyq ujymǵa jəne jýrnalıst Dana Nurjigitke alǵysyn bildirgen bolatyn. «Tańsholpan» baǵdarlamasynyń da turaqty kórermeni. «Shalqar» radıosyn únemi tyńdap otyrady. «Naǵyz qazaqqa jaqyn əńgimeler aıtylady» dep pikir bildirgeni esimde. ıAǵnı, qazaq gazetterin oqıdy, telejobalardy qaraıdy, qazaq radıohabarlaryn tyńdaıdy.
– Əńgimeńizge rahmet.
Áńgimelesken Serik Ábdibek, «Egemen Qazaqstan»
