Belgili sybyzǵyshy Kálek Qumaqaıuly dúnıeden ozdy
Marqumdy jerleý rásimi erteń saǵat 10.00-de Shyǵys Qazaqstan oblysy Ulan aýdany Baıash Ótepov aýylynda ótedi.
Qazaqtyń sybyzǵy ónerin Monǵolııa qazaqtarynyń ortasynan táýelsiz Qazaqstanǵa saf kúıinde tabystaǵan aıtýly kúıshiniń qazaq ónerindegi orny týraly áıgili sybyzǵyshy, marqumnyń shákirti Talǵat Muqysh mazmundy estelik jarııalady.
«Qazaq kúı óneriniń taý tulǵasy, dúldúl sybyzǵyshy Kálek Qumaqaıuly 93 jasqa qaraǵan shaǵynda ómirden ozdy. Qazaq óneriniń sońǵy alyptarynyń biregeıi Kálek Qumaqaıulynyń áýletinde sybyzǵyshylyq dástúr jeti atadan beri úzilmeı atadan-balaǵa jalǵasyp osy zamanymyzǵa jetip otyr. Sybyzǵyshylar áýletiniń murageri ataǵy elge jaıylǵan Kálek kúıshi 1958 jyly Baıan-Ólgeı aımaqtyq mýzyka-drama teatryna shaqyrylyp qyzmetke qabyldanady. Atalmysh teatrda 40 jyldaı sybyzǵyshy bolyp qyzmet atqaryp, qazaqtyń sybyzǵy ónerin álem sahanalarynda tartyp, halyqaralyq deńgeıde nasıhattady. Ónerdegi eńbegi elenip «Mońǵolııanyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri» ataǵymen marapattalady. Ónerde osyndaı tulǵanyń shákirti bolǵanymdy, ózime úlken baqyt dep sanaımyn», - dep jazdy ol Facebook-te.
Kálek Qumaqaıuly 1930 jyly 25 mamyrda qazirgi Baıan-Ólgeı aımaǵy jerindegi Saqsaı ózeni boıynda, Táýteke qyzyl degen jerde, tanymal kúıshi Qumaqaıdyń otbasynda úshinshi bala bolyp dúnıege keledi.
Al Baıan Ólgıı aımaǵynyń Tulba aýylyndaǵy segiz jyldyq mektepti bitirgen bozbala Kálek el arasyndaǵy toı-tomalaqtarda sybyzǵy tartyp, elge keń tanyla bastaıdy. 1958 jyly janadan ashylǵan aımaqtyq mýzykalyq drama teatryna shaqyrylyp, halyq aspaptar orkestrine sybyzǵyshy bolyp ornalasqan. Osy ujymda qyzmet atqara júrip mýzykalyq bilimin jetildire túsedi. 1960 jyly Baıan Ólgıı aımaǵynyń 20, teatrdyń 10 jyldyǵyna arnalǵan óner baıqaýlarynda óner kórsetip úlken sahna tórinde halyq qoshemetine bólengen. Aımaqtyń tanymal ónerpazyna aınalǵan Kálek Monǵolııanyń on segiz aımaǵynda, 1965 jyly Týva ASSR-inde, 1967 jyly Taýly Altaıda, 1974 jyly Qyrǵyzstan, Polsha, Germanııa, Chehııa jáne Reseı sahnalarynda óner kórsetedi. 1967 jyly Taýly Altaıda zertteýshi ǵalym B.Sarybaevpen kezdesip, úntaspaǵa sybyzǵy kúılerin jazyp beredi. Elimizdiń sol kezdegi astanasy Almatyǵa kelip, mýzyka festıvalderine qatysady.
Ár jyldary «Alystaǵy arman», «Baqyt qushaǵynda», «Altyn zań», «Jaılaýda», Bozdaǵym», «Jaıma-shýaq» t.b. kúılerin shyǵarady.
1960 jyly ol Monǵolııa Mádenıet mınıstrliginiń Qurmet gramotasymen marapattalady.
Kálek Qumaqaıuly Monǵolııadaǵy birden bir kásipqoı sybyzǵyshy retinde Monǵolııanyń ulttyq halyq án-bı ansambli quramynda shetelderde óner kórsetken. 1970 jyly Máskeýde gala-kontsertke qatysyp, Qyrǵyzstan, Ázerbaıjan, Tájikstanǵa baryp óner kórsetedi. 1975 jyly Varshava, Berlın, Praga, Býdapesht, Kıev, Mınsk, Máskeý baǵyty boıynsha qalalardy aralap, qazaq sybyzǵysyn Eýropa sahnalarynda áýeletedi.
1993 jyly kúıshi áýelde Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Zaısan aýdanyna qonys aýdardy. Ómiriniń sońǵy 10 jyldan astam ýaqytyn osy oblystaǵy Ulan aýdanynyń Baıash Ótepov aýylynda ótkerdi.
2021 jyly Kálek Qumaqaıulyna «Halyq «Kúıshiler odaǵy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń sheshimimen kúıshisi» ataǵy berildi.
K.Qumaqaıulynyń Mońǵolııada «Ájen», 1999 jyly Almatyda «Óner» baspasynan «Sybyzǵy sazy» atty kúıler jınaǵy jaryq kórdi. Arnaıy shaqyrtýmen 1998 jyly Qurmanǵazynyń 175 jyldyǵyna oraı Almatyda ótken mereıtoı kontsertine, 2006 jyly «Kúı kerýen» festıvaline jáne Óskemende ótken «Máńgilik mura» Altaı-Tarbaǵataı kúı óneri festıvaline qatysqan.
