Beauty ındýstrııa: Qyzdar «sulýlyqqa» qansha aqsha jumsaıdy
ASTANA. KAZINFORM — 8 naýryz – Halyqaralyq áıelder kúni qarsańynda syılyq izdeý dástúrge aınalatyny bar. Mereke qarsańynda opa-dalap pen áshekeı buıymnyń baǵasy artyp, suranys kólemi ulǵaıatynyn bilemiz. Osy oraıda Kazinform tilshisi Qazaqstandaǵy kosmetıka naryǵynyń jaı-kúıin baǵamdap, sala áleýetin saraptaýǵa tyrysty.
20 myń teńge – toqsandyq shyǵyn nemese Alfa-urpaq kóp boıanady
Sulýlyqqa umtylý – burynnan bar úrdis. Alaıda umtylystyń shyǵyny kóbeıgendeı. Qyz-kelinshekterdiń opa-dalap satyp alýǵa jumsaıtyn qarjysy jyldan-jylǵa ulǵaıyp keledi. Ulttyq statıstıka bıýrosynyń málimetine súıensek, jalpy qazaqstandyq arýlar jeke bas gıgıenasyna arnalǵan taýarlardy alýǵa toqsan saıyn 20 myń teńgege deıin jumsaıdy eken – ótken jylǵy kórsetkishten 5,6 paıyz joǵary. Ásirese, Mańǵystaý, Atyraý oblystary men Shymkent qalasy turǵyndarynyń shyǵyny basym.
Jyl ishinde sulýlyq salondarynyń da baǵasy artqan. Saladaǵy kásipkerler ótken jyldyń 9 aıynda 49,2 mlrd teńge tabys taýypty. Tabystyń deni Almaty (11 mlrd teńge), Astana (8,4 mlrd teńge) qalalary men Qaraǵandy (6,6 mlrd teńge), Pavlodar (4,2 mlrd teńge), Qostanaı (3,8 mlrd teńge) oblystaryndaǵy salondar úlesinde.
Beauty ındýstrııa mamany Aıjan Kýdıkenova kosmetıka men sulýlyq salondaryna suranystyń artýynyń áleýmettik astary bar dep sanaıdy. Aıtýynsha, buryn opa-dalap jaǵýǵa jastary 18-den asqan qyzdar qyzyqsa, qazir kámeletke tolmaǵan balalar da boıanýǵa qumar.
– Kosmetıkaǵa qyzyǵýshylardyń jasy 17-den 11-ge tómendedi. Harvard Business Review zertteýinde alfa-urpaqtyń (2010 jyldan keıin dúnıege kelgender) opa-dalapty paıdalanýy jıilegeni aıtylǵan. Ótken jyly olar 5,39 trln dollarǵa boıandy. Bul – kez kelgen býynnyń satyp alý áleýetinen joǵary, – dedi ol.
Sondaı-aq bet-álpet kútimine áleýmettik jelidegi trendter yqpal etken kórinedi. Medıa keńistiktegi kontentte kosmetıka men sulýlyq urany beleń alyp tur. Túrli-tústi shash, qyzyl-jasyl erin sánde. Muny ekobelsendiler men marketologter tıimdi paıdalanyp, kosmetıkalarǵa «tabıǵı ári taza ónim» degen aıdar taǵyp keledi.
– Beauty ındýstrııada gıbrıdti ónimderdiń pozıtsııasy joǵarylap keledi. Skincare men makeup elementterin biriktirý arqyly jańa ónim shyǵarý trendke aınaldy. Utymdy tusy, boıanýǵa ketetin ýaqyt, kosmetıka sany azaıady. Munyń barlyǵy satylym deńgeıin arttyrǵan sekildi. Sondaı-aq ekobelsendilerdiń sany artqandyqtan, opa-dalaptyń qurylymy kún sanap ózgerdi. Qazir boıaý qaptamasyn, qajetsiz flakondy laqtyryp tastaý qısynsyz dep qabyldanatyn boldy, – dep tarqatty Aıjan Kýdıkenova.
Maman naryqtaǵy ónim túri áli artatynyn joqqa shyǵarmady. Biregeı, ıaǵnı adamnyń teri ereksheligine oraılastyrylǵan kosmetıkalar qoldanystaǵy segmentti tolyqtyrmaq.
Orta tap, «halal kosmetıka»: naryqta ne baıqalady?
Jýyrda Jarsking kompanııasy Ortalyq Azııadaǵy kosmetıka naryǵy týraly zertteý jarııalady. Onda bizge de nazar aýdarǵan. Túıgenimiz, otandastarymyz kórshi elderge qaraǵanda opa-dalapty kóp satyp alady eken. Demografııalyq eseppen alsaq, jan basy kóp Ózbekstan bul sanatta alda bolýy kerek edi. Nelikten Qazaqstan kósh basynda? Jarsking sebepti úsh baǵyttan tapqandaı: elektrondy saýda, ekonomıkalyq ósim, eldegi orta taptyń órkendeýi.
Ekonomıkalyq ósim men elektrondy saýda týraly birer sóz. Rasynda, pandemııadan keıin elektrondy saýda keń tarady. Derttiń beti qaıtqannan keıin kórshiler qaıta dástúrli saýda jolyna tússe, Qazaqstanda qolma-qol aqshasyz tólem men onlaın-dúkenderdiń dáýiri júrgenin baıqaımyz. Mysaly, 2020 jyldan bastap elektrondy saýda kólemi 5 ese ósti. Al qańtardaǵy Úkimet otyrysynda Saýda jáne ıntegratsııa mınıstri Arman Shaqqalıev 2024 jyly qazaqstandyqtardyń onlaın saýdaǵa jumsaǵan qarjysyn 3,2 trln teńgege jobalady. Internet-dúkenderdegi kóp satylǵan taýardyń ishinde kosmetıka da bar. Sarapshylar buǵan bólshek fınteh salasynyń jetilýi jáne halyqtyń ınternetpen qamtylý kólemi yqpal etti degen oıda.
Mańyzdy derek – úshinshi sebep – orta tap. Áleýmettanýda baı men kedeıdiń arasyndaǵy topty shartty túrde orta tap dep ataıdy. Jiktik bólinis pen alaýyzdyqtyń aldyn alý úshin BAQ-ta sırek qoldanylǵanymen, ekonomıkada bul uǵym jıi aıtylady. Sebebi, el damýy orta taptyń áleýetine tikeleı baılanysty. Este bolsa, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń ótken jylǵy Joldaýynda orta tapty damytý máselesi qalys qalǵan joq. Prezıdent «ekonomıka ósken saıyn áleýmettik teńsizdik azaıyp, orta tap kúsheıe túsýi kerek» ekenin ashyq aıtqan bolatyn. Demek, Jarsking kompanııasy kosmetıka naryǵynda satyp alý áleýetin orta taptyń kúsheıýimen baılanystyrsa, ilgerileý baıqala bastady degen sóz.
Qazaqstan naryǵynda kezekti erekshelikti «halal kosmetıkadan» izdegen jón. Keıingi jyldary dinı ustanymǵa berik azamattardyń qatary kóbeıdi. Olar túrli saladaǵy tutyný taýarlarynyń sharıǵı úkimge sáıkes kelýine nazar aýdarady. Bul kosmetıka naryǵyna da áser etip, opa-dalap óndirýshileri «Halal» sertıfıkatyn enshileýge kóshken.
Kosmetolog Aqsúırik Baqytqyzynyń sózinshe, atalǵan sertıfıkat marketıngtik qadamǵa jaqyn. Arnaıy belgini enshilegen kásipker básekelesterge qaraǵanda satylym deńgeıin kóterýge múmkindik alady, tutynýshy sany ulǵaıady.
– Kosmetıka dúkenderi kóbeıdi, báseke joǵary. Tutynýshynyń basym deni, árıne, qyz-kelinshekter. Keıingi kezde dinı ustanymdardy berik tutynýshylar opa-dalaptyń quramyna qaraıdy. Shoshqa maıy, karmın qosylǵan ónimdi satyp alýdan bas tartyp jatady. Sondyqtan kásipkerler taýarlaryn teksertip, arnaıy kompanııalardan «halal» sertıfıkatyn alady. Bul - tutynýshy tartýdyń bir amaly desek bolatyndaı, – dedi kosmetolog.
Búginde ishki naryqta «halal» sertıfıkatyn alý quny 25 myńnan bastalady. Kóbine 1 jylǵa jaramdy. Kásipker belgilengen kezeńde qaıta tekseris jasatýy qajet. Sońǵy zertteýlerge súıensek, kosmetıka naryǵynyń 2,7 paıyzy «Halal» sertıfıkatyn alyp úlgeripti, 46,4 paıyzy otandyq óndirýshilerdiń úlesinde.
Aıta keteıik, Data Insight júrgizgen saýalnama boıynsha, kosmetıkany qazaqstandyqtardyń 25 paıyzy áleýmettik jelidegi jarnamaǵa súıenip, 58 paıyzy ózgelerdiń keńesimen alatynyn aıtqan.
Importqa baılanǵan baǵyt
Qazaqstandaǵy opa-dalap naryǵy ımportqa táýeldi. Ulttyq statıstıka bıýrosynyń málimetine sensek, ótken jyly parfıýmerııa men kosmetıkanyń otandyq óndirisi 13 paıyzǵa jýyq kemigen. Saladaǵy kásipkerler 3,8 myń tonna ónim óndirse, ózge elden ákelingen taýar 49,3 myń tonnaǵa jetken. Demek, otandyq óndiris naryqty qamtamasyz etýge qaýqarsyz.
Sulýlyq ónerkásip qaýymdastyǵynyń prezıdenti Tursyn Mahmudjannyń aıtýynsha, memleket kosmetıka óndirisin damytýǵa qulyqsyz bolyp otyr.
– Importqa táýeldimiz. Memleket kosmetıka taýarlary men turmystyq hımııa salasyn bólek klaster retinde damyta almaı otyr. Bul – jaqsy nyshan emes. Batys elderin qarasaq, salaǵa jeńildik jasap, qaýymdastyqtar arqyly túrli jobany iske asyryp jatyr. Bizde qaýymdastyqtarmen birlese jumys isteý, salyq jeńildikterin qarastyrý, sýbsıdııa ázirleý atymen joq. Qoǵam talqysyna túsken qosymsha qun salyǵy onsyz da máz emes baǵyttyń taǵdyryna balta shabatyndaı. Salany damytqymyz kelse, osy máselelerdi sheshken jón, – dep qynjyldy ol.
Qaýymdastyq bergen málimette naryqta TMD, Eýropa, Ońtústik-Shyǵys Azııa aımaǵynan ákelingen kosmetıka kóp. Qytaı, Frantsııa, Ispanııa, Úndistan, BAÁ, AQSh, Reseı de eldegi opa-dalaptan paıda taýyp otyr. Mysaly, turmystyq hımııa untaǵy men tis pastasy túgeldeı shetelden jetkiziledi.
Jasyratyny joq, otandyq óndiristiń naryqtaǵy úlesi aýyz toltyryp aıtarlyqtaı emes. Parfıýmerııa men kosmetıkanyń – 7,2 paıyzy, shashqa arnalǵan sýsabyn men boıaýdyń – 2,7 paıyzy, jýǵysh zattardyń – 9,4 paıyzy ǵana Qazaqstanda shyǵarylady. Oń ózgeris tek sabyn men qyrynýǵa arnalǵan quraldarda – 24,9 jáne 39,2 paıyz.
Alaıda óndiris kúıredi deýge áli erte. Qoldaý kóbeımese de óndiris toqtaǵan joq. Ótken jyldyń úsh toqsanynda 17,3 mlrd teńgege parfıýmerııa, kosmetıka, hımııalyq taýarlar shyǵarylypty. Aımaqtyq bólinisi boıynsha aıtsaq:
- Qostanaı oblysy – 4,7 mlrd teńge,
- Almaty oblysy – 1,2 mlrd teńge,
- Astana qalasy – 3 mlrd teńge,
- Shymkent qalasy – 2,7 mlrd teńge,
- Almaty qalasy – 2,6 mlrd teńge bolatyn ónim shyǵarǵan.
Aıta ketsek, qazir ekiniń biri plastıkalyq operatsııa jasatýǵa beıim. Ásirese, bul qadamǵa únemi sulý bolyp qalǵysy keletin qyz-kelinshekter barady. Onyń adam densaýlyǵyna zııany bar ma, qandaı jaǵdaıda jasaýǵa bolmaıdy? Osy jáne ózge suraqtarǵa plastıkalyq hırýrg Gúlmıra Qoblandına jaýap bergen edi.