Baıandy bastamalar jyly – Berik Ýálımen suhbat
Bıyl elimiz úshin ózgeristerge toly jyl boldy. Memleket basshysynyń bastamasymen saıası-ekonomıkalyq reformalar júzege asyrylyp jatyr. Onyń alǵashqy nátıjeleri de joq emes. Osy oraıda, 2023 jyl tarıh betterinde qandaı oqıǵalarmen este qalady? Prezıdent qandaı mańyzdy sheshimder qabyldady, nendeı tyń bastamalar kóterdi? Osy jáne basqa da saýaldar tóńireginde Kazinform nazarlaryńyzǵa QR Prezıdentiniń keńesshisi – Baspasóz hatshysy Berik Ýálımen suhbatty usynady.
– Berik Ýálıuly, bıyl Prezıdent halyqqa arnaǵan Joldaýynda Ádiletti Qazaqstannyń ekonomıkalyq baǵdaryn aıqyndap berdi. Jalpy, Memleket basshysy qandaı máselelerge basa nazar aýdardy?
– Eń aldymen, barshańyzdy kele jatqan jańa jyl merekesimen quttyqtaımyn! Osy mereke qarsańynda jyldy qorytyndylap, bizben suhbattassaq degen oıyńyzdy quptaımyn. Shyn máninde, Ádiletti Qazaqstandy qurý jolynda mańyzdy saıası-ekonomıkalyq reformalar júzege asyrylyp jatyr. Osy oraıda bıyl Memleket basshysy qoǵamda Zań men Tártip ústemdigin ornatýǵa, ádildikke negizdelgen jańa ekonomıkalyq úlgige kóshýge, halyqtyń turmys sapasyn jaqsartýǵa, básekege qabiletti el bolýǵa, sapaly ult qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan kóptegen bastama kóterdi. Mysaly, Qasym-Jomart Kemeluly bıylǵy Joldaýynda jańa ekonomıkalyq saıasattyń negizgi baǵyt-baǵdaryn aıqyndap, Úkimet pen jergilikti atqarýshy bılikke el ekonomıkasynyń jyl saıynǵy turaqty ósimin 6-7 paıyzǵa jetkizý, 2029 jylǵa qaraı ulttyq ekonomıka kólemin eki ese ulǵaıtý, elimizdiń baılyǵy men tabysyn halqymyzdyń arasynda ádil bólý mindetterin júktedi. Elimizdiń 5-6 jyldaǵy damý traektorııasyn aıqyndaıtyn bul Joldaý mindetteriniń sátti oryndalýyna tek bılik qana emes, jalpy halyq ta, iskerlik orta da múddeli bolýǵa tıis. Osy sebepti taıaýda ǵana Prezıdent otandyq bıznes ókilderin jınap, olardyń usynys-pikirlerin tyńdady. Elimizdiń makroekonomıkalyq saıasaty, onyń ishinde jańadan ázirlenip jatqan Salyq kodeksi, ekonomıkanyń shıkizattyq emes sektorlaryn damytý jóninde mazmundy da syndarly pikir almasý boldy.
– Osy mindetterdi oryndaý úshin, aldymen, normatıvtik-quqyqtyq aktiler qabyldanýǵa tıis ekeni belgili. Bıyl Prezıdent qandaı mańyzdy Zańdarǵa, Jarlyqtarǵa qol qoıdy?
– Qasym-Jomart Kemelulynyń tapsyrmasymen birqatar mańyzdy zańdar ázirlenip, kúshine endi. Memleket basshysy bıyl jalpy 98 zańǵa, 344 Jarlyqqa, 91 Ókimge qol qoıdy. Bir qyzyq faktimen bólise keteıin. Prezıdent jyldyń alǵashqy kúni de jumysqa shyǵyp, «Aglomeratsııalardy damytý týraly» Zańǵa qol qoıǵan eken. Astana, Almaty, Shymkent, Aqtóbe sııaqty halqynyń sany 500 myńnan asatyn shaharlardyń aınalasyndaǵy eldi mekenderdi damytý úshin bul zańnyń mán-mańyzy zor.
Budan bólek, «Ulttyq qor – balalarǵa» bastamasyn iske asyratyn tıisti Zańǵa qol qoıdy. Kelesi jyldan bastap Ulttyq qordyń jyl saıynǵy ınvestıtsııalyq kirisiniń 50 paıyzy elimizdiń kámeletke tolmaǵan azamattarynyń bárine teńdeı bólinetin boldy. Prezıdenttiń tikeleı bastamasymen ázirlenip, kúshine engen normatıvtik-quqyqtyq aktilerdiń biri – «Zańsyz ıemdenilgen aktıvterdi memleketke qaıtarý týraly» Zań. Munyń bári elimizdiń baılyǵyn halyq arasynda ádil bólýge negizdelgen mańyzdy qadamdar dep aıtýǵa bolady. Sebebi qaıtarylǵan aktıvterdiń esebinen el óńirlerinde áleýmettik, ınfraqurylymdyq nysandar salynyp jatyr, ıaǵnı qarjy halyqtyń muqtajdyǵyna jumsalady. Sonymen qatar quqyq qorǵaý salasyn, sonyń ishinde prokýratýra men sot júıesin kúsheıtýge, Konstıtýtsııalyq sot organyn qurýǵa baǵyttalǵan birqatar Zań qabyldandy.
Budan bólek, Prezıdenttiń Jarlyǵymen jańadan Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi, Ónerkásip jáne qurylys mınıstrligi, Kólik mınıstrligi, Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi, Týrızm jáne sport mınıstrligi sııaqty jańa vedomstvolar qurylǵany málim. Memlekettik basqarý júıesin odan ári jetildirý jolyndaǵy bul sheshimder naqty qajettilikten týyndaǵany sózsiz. Túptep kelgende, árbir qujattyń mazmunynda memleket múddesin kózdeıtin mańyzdy sheshimder, tutas salany retteıtin zańnamalyq ózgerister jatyr.
– Bıyl Prezıdent birqatar oblysqa bardy. Álbette, oblys ákimderi Memleket basshysyna óńirlerdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damý barysyn jaqsy jaǵynan kórsetýge tyrysady. Áıtse de aımaqtarda qordalanǵan máseleler barshylyq. Máselen, jylytý maýsymy kezinde bolǵan apattar kommýnaldyq ınfraqurylymnyń ábden tozyǵy jetkenin kórsetti. Jalpy, Prezıdentke aımaqtaǵy shynaıy ahýal búrkemesiz jetkizile me?
– Durys aıtasyz, árbir ákim ózi basqaratyn oblystaǵy jetistikterdi barynsha jetkizýge tyrysatyny belgili. Áıtse de, Prezıdent elimizdiń tynys-tirshiligin udaıy baqylaýynda ustap otyr. El ishindegi shynaıy ahýalmen jaqsy tanys. Onyń ústine, Prezıdent Ákimshiliginiń qurylymdyq bólimsheleri kúndelikti qajetti aqparatty jetkizip otyrady. Memleket basshysynyń ózi de áleýmettik jelilerdi, buqaralyq aqparat quraldaryn sholyp, tıisti tapsyrmalar beredi.
Qasym-Jomart Kemeluly bıyl elimizdiń 14 óńirine jumys saparymen bardy. Sapar barysynda oblystardaǵy óndiristik, áleýmettik nysandardy aralap qana qoımaı, jergilikti turǵyndarmen, kásipkerlermen, zııaly qaýym ókilderimen júzdesti.
Ózińizge málim, Ekibastuz, Rýdnyı, Rıdder, Aqtaý qalalarynda kommýnaldyq jeliler isten shyǵyp, turǵyndar qıyn jaǵdaıǵa tap boldy. Osy jaǵdaılardyń bárin Prezıdent jiti baqylaýyna alyp, Úkimetke shuǵyl tapsyrma berdi. Tamyz aıynda Ekibastuz jylý elektr ortalyǵynda júrgizilip jatqan jóndeý jumystarymen arnaıy baryp tanysty. Jalpy, tótenshe jaǵdaılar kezinde Memleket basshysy jumys kestesin buzyp, oqıǵa ornyna shuǵyl attanyp ketedi. Máselen, Abaı oblysynda bolǵan órtke baılanysty Qasym-Jomart Kemeluly Vetnamǵa resmı saparyn keıinge shegerdi. Qaraǵandy oblysyndaǵy kómir shahtasynda bolǵan apat kezinde de oqıǵa ornynda jedel shtab otyrysyn ótkizdi. Jaqyndarynan aırylǵan otbasylarmen kezdesip, olardyń muń-muqtajyn tyńdady. Azamattarǵa qajetti kómek kórsetýge pármen berdi.
Memleket basshysynyń aımaqtarǵa jumys sapary nátıjesinde oblystardaǵy qordalanǵan máselelerge taldaý jasalady, keıin sonyń negizinde óńirdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna yqpal etetin tıisti sheshimder qabyldanady.
– Halyqtyń turmys sapasyn arttyrý máselesin Memleket basshysy udaıy nazarynda ustaıdy dep aıtyp qaldyńyz. Osy baǵytta qandaı sharalar atqaryldy? Naqty nátıje bar ma?
– Bıylǵy Prezıdent Joldaýy «Ádiletti Qazaqstannyń ekonomıkalyq baǵdary» dep atalýy kezdeısoq emes. Bul asa mańyzdy qujatta orta merzimdegi ekonomıkalyq saıasatymyz aıqyndaldy, sonyń ishinde halyqtyń turmys sapasyn jaqsartýǵa basa mán berildi. Qasym-Jomart Kemelulynyń tapsyrmasymen «Halyqtyń tabysyn arttyrýdyń 2029 jylǵa deıingi baǵdarlamasy» bekitildi. Osy baǵdarlamanyń bir baǵyty – bıýdjetten qamtamasyz etiletin uıym qyzmetkerleriniń eńbekaqysyn júıeli túrde ósirý. Máselen, memlekettik bilim berý uıymdarynda jumys isteıtin pedagogterdiń eńbekaqysy 2020 jylǵy 1 qańtardan bastap jyl saıyn 25 paıyzǵa ósip keledi. Osylaısha, bıyl pedagogterdiń laýazymdyq jalaqysy 100 paıyz kóbeıdi. Mektepke deıingi bilim berý mekemeleri pedagogteriniń de laýazymdyq jalaqysy 2023 jylǵy 1 qyrkúıekten bastap 30 paıyzǵa ósti. Joǵary oqý oryndarynyń professor-oqytýshylar quramynyń jalaqysy 2023 jyly 26 paıyzǵa artty. Stýdentterdiń stıpendııasy 2023 jylǵy 1 qyrkúıekten bastap 20 paıyzǵa, magıstranttar men doktoranttardyń stıpendııasy 15 paıyzǵa kóbeıdi.
Medıtsına qyzmetkerleriniń jalaqysy da jyl saıyn joǵarylap keledi. Atap aıtqanda, dárigerlerdiń eńbekaqysy 30 paıyzǵa, orta medıtsınalyq qyzmetkerlerdiń jalaqysy 20 paıyzǵa ósti. Sonymen qatar 2025 jylǵa deıin mádenıet jáne muraǵat uıymdary qyzmetkerleriniń jalaqysyn arttyrý josparlanyp otyr. Jalpy, bul – óte aýqymdy baǵdarlama. Aýyl halqyna 2,5% jeńildikpen nesıe alyp, kásip ashýǵa múmkindik beretin «Aýyl amanaty» baǵdarlamasy, sondaı-aq ekonomıkanyń naqty sektorlarynda jumys oryndaryn kóbeıtý, memlekettiń áleýmettik qoldaý sharalary osy keshendi qujat aıasynda júzege asyrylady.
– Elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýy úshin ınvestıtsııanyń máni zor. Osy rette Qazaqstan ekonomıkasyna tartylǵan ınvestıtsııanyń kólemi qandaı?
– Prezıdent ekonomıkamyzǵa, ásirese óńdeý ónerkásibi men shıkizattyq emes sektorlarǵa ınvestorlar tartýǵa erekshe mán beredi. Kez kelgen shetel saparynda sol memlekettiń iri bıznes ókilderimen kezdesip, Qazaqstannyń ınvestıtsııalyq áleýeti men artyqshylyqtaryn tanystyrady. Elimizde ınvestorlarǵa barynsha jaǵdaı jasalyp otyr. Taıaýda Prezıdent Jarlyǵymen Investıtsııalyq shtab quryldy. Endi atalǵan Shtab shyǵarǵan sheshimderdi ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdar, sondaı-aq kvazımemlekettik sektor sýbektileri oryndaýǵa mindetti. Demek, joǵary laýazymdy sheneýnikterdiń jumys tıimdiligi olardyń qansha ınvestıtsııa tartqanyna, ınvestıtsııalyq jobalardy nátıjeli júzege asyrǵanyna qaraı baǵalanady. Jalpy, bıylǵy І jartyjyldyqtyń qorytyndysy boıynsha shetelden 13,3 mıllıard dollar kóleminde tikeleı ınvestıtsııa tartylǵan eken. Onyń ishinde Nıderland – 3 mıllıard dollar, AQSh – 1,9 mıllıard dollar, Shveıtsarııa – 1,7 mıllıard dollar, Reseı – 1,1 mıllıard dollar; Qytaı – 748,3 mıllıon dollar; Ońtústik Koreıa – 717 mıllıon dollar; Belgııa – 585,3 mıllıon dollar; Frantsııa – 458,4 mıllıon dollar; BAÁ – 408,7 mıllıon dollar; Lıýksembýrg – 238, 5 mıllıon dollar ınvestıtsııa salǵan.
– Al otandyq kásipkerlerdi qoldaýǵa qatysty qandaı jumystar atqarylyp jatyr?
– Otandyq kásipkerlikti damytý máselesi Prezıdenttiń aıryqsha nazarynda. Sebebi, shaǵyn jáne orta bıznes – el ekonomıkasynyń negizgi tiregi. Qasym-Jomart Kemeluly memlekettiń kásipkerlerge barynsha kómek kórsetýi qajet ekenin udaıy aıtyp keledi. Kásipkerlikti damytý maqsatynda bıznesti qatań retteýden ony proaktıvti yntalandyrýǵa baǵyttalǵan jańa normatıvtik-quqyqtyq baza qalyptasty. Nátıjesinde, kásipkerlik belsendiliktiń úlesi 10 paıyzǵa artty; ákimshilik jaýapkershilikke tartylǵan bıznes ókilderiniń sany 50 paıyzǵa azaıdy; memlekettiń bıznes-protsesterge aralasý kórsetkishi tómendedi.
– Memleket basshysy keleli jıyndarda únemi mańyzdy bastamalar kóteredi. Sonyń ishinde bıyl júzege asyrylǵan bastamalardy atap ótesiz be?
– Árıne atap ótýge bolady. Qasym-Jomart Kemelulynyń bastamalary dáıekti túrde júzege asyrylyp jatqanyna ózderińiz de kýá boldyńyzdar dep oılaımyn. Aıtalyq, jaqynda Birikken Ulttar Uıymy Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń bastamasymen 2026 jyldy Halyqaralyq volonterler jyly dep jarııalady. Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha «Ulttyq qor – balalarǵa» jobasymen ushtastyrý maqsatynda bes jastan asqan jetkinshekterge arnalǵan «Keleshek» atty biryńǵaı erikti jınaqtaý júıesin engizý máselesi qolǵa alyndy. Bala kútimine járdemaqy berý merzimi 1 jyldan 1,5 jylǵa uzartyldy. «Aýyldaǵy densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý» jobasy júzege asyrylyp jatyr. Aýyldyq aýmaqtardy damytýdyń 2023-2027 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy qabyldandy.
Prezıdent halyqaralyq jıyndarda da elimizge paıdaly bastamalar kóterip júr. Baıqasańyz, Memleket basshysy elimizdiń Ortalyq Azııa aımaǵyndaǵy kóshbasshylyǵyn saqtap, Qazaqstandy senimdi tranzıttik hab retinde damytý máselesine basa mán beredi. «Bir beldeý, bir jol» bastamasy aıasynda Lıanıýngan portynda qazaq-qytaı logıstıka ortalyǵy quryldy; «Qorǵas» qurǵaq porty iske qosyldy; «Batys Eýropa – Batys Qytaı» tranzıttik magıstrali jumys istep tur; Qytaıdan Iranǵa aparatyn jańa temirjol dálizi tartyldy. Buǵan qosa, Dostyq – Moıynty, Baqty – Aıagóz, Maqtaaral – Darbaza temirjol jobalaryn júzege asyrý qolǵa alyndy. Sonymen qatar Qytaı tarapymen «Aıagóz – Tachen» temirjoly qurylysyn júrgizý týraly memorandýmǵa qol qoıyldy. Memleket basshysy usynǵan barlyq bastama el ıgiligine qyzmet etedi.
– Endi halyqaralyq qatynastar salasyna oıyssaq. Osy baǵytta atqarylǵan jumystardy túıindeı ketseńiz...
– Bıyl elimizdiń syrtqy saıasatyna qatysty jumystar óte belsendi júrgizildi. Jalpy, Prezıdenttiń qatysýymen kópjaqty jáne ekijaqty qarym-qatynastar aıasynda 268 is-shara ótti. Onyń ishinde Qasym-Jomart Kemeluly shetelderge 19 ret sapar jasady. 27 halyqaralyq forým men sammıtke qatysty. Atap aıtqanda, shet memleketterdiń prezıdentterimen 30, shetel úkimetteri basshylarymen, halyqaralyq uıymdardyń jetekshilerimen, isker toptar ókilderimen 106 kezdesý ótkizildi. Memleket basshysynyń saparlary sheńberinde 18 ekijaqty qujatqa qol qoıyldy. Sonymen qatar 27 memlekettiń elshilerinen senim gramotalaryn qabyldady. 41 eldiń basshylarymen telefon arqyly sóılesti.
Teńgerimdi jáne konstrýktıvti syrtqy saıasat elimizdiń ustanatyn basty baǵyty sanalady. Osy oraıda ulttyq múddeni qorǵaý, aımaqtyq jáne halyqaralyq qaýipsizdikti saqtaý máselesi basty nazarda boldy. Bıyl Memleket basshysy Qazaqstannyń halyqaralyq bedelin odan ári arttyrý maqsatynda mańyzdy sheshimder qabyldady. Mysaly, Soltústik Makedonııada Qazaqstan Respýblıkasynyń elshiligin, sondaı-aq Qytaıdyń Sıan, Reseıdiń Ekaterınbýrg jáne Germanııanyń Gambýrg qalalarynda Qazaqstannyń Bas konsýldyǵyn ashý týraly sheshim qabyldady.
– Keshirińiz, sózińizdi bóleıin, Memleket basshysy bıyl kóptegen elge saparmen bardy. Sol saparlardyń mán-mańyzyna toqtala ketseńiz.
– Qasym-Jomart Kemeluly bıyl Qytaıǵa memlekettik, Birikken Arab Ámirlikterine, Vetnamǵa, Germanııaǵa, Qytaıǵa resmı, Birikken Arab Ámirlikterine, Reseıge, Qyrǵyzstanǵa, Túrkııaǵa, Saýd Arabııasyna, Tájikstanǵa, AQSh-qa, Belarýske, Ázerbaıjanǵa jumys saparymen bardy. Qasym-Jomart Kemeluly Qytaıǵa memlekettik sapary barysynda Tóraǵa Sı Tszınpınmen kezdesip, mańyzdy kelissóz júrgizdi. Kezdesý barysynda eki eldiń saýda-ekonomıka, munaı-gaz, munaı hımııasy, energetıka, bilim jáne ǵylym, qarjy salalaryndaǵy jan-jaqty yntymaqtastyǵyn damytý, kólik-tranzıt áleýetin arttyrý máseleleri talqylandy. Sonymen qatar Memleket basshysy JD.com elektrondy kommertsııa alańynda Qazaqstannyń ulttyq pavılonyn saltanatty túrde ashý jáne Sıan qalasyndaǵy qurǵaq portta Qazaqstannyń logıstıka ortalyǵynyń irgetasyn qalaý rásimine qatysty.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Kemeluly 17-18 qazanda Sı Tszınpınniń shaqyrýymen «Bir beldeý, bir jol» halyqaralyq yntymaqtastyǵynyń III forýmyna qatysty. Atalǵan jıynǵa álemniń 20-dan astam eliniń prezıdentteri, 130-dan astam memlekettiń ókilderi keldi. Osy forýmda Qazaqstan Prezıdenti Tóraǵa Sı Tszınpın men Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtınnen keıin úshinshi bolyp sóz sóıledi.
Sodan keıin Prezıdent ózi bilim alǵan Beıjiń Til jáne mádenıet ýnıversıtetiniń aýmaǵynda orta ǵasyrlyq fılosof, ǵalym Ábý Nasyr Ál-Farabıge arnalǵan bıýstti saltanatty túrde ashty. Bul Qasym-Jomart Kemelulynyń Qytaıǵa saparynyń eń bir kóńil tolqytar tusy boldy. Al Memleket basshysynyń Shyńjań uıǵyr avtonomııalyq ólkesine barýyn tarıhı sapar retinde baǵalaýǵa bolady.
Memleket basshysy Birikken Arab Ámirlikterine resmı sapary barysynda BAÁ Prezıdenti sheıh Muhammed ben Zaıd Ál Nahaıanmen kelissóz júrgizip, eki el arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq jáne ınvestıtsııalyq yntymaqtastyqty damytýdyń basym baǵyttaryn talqylady. Sondaı-aq Ámirlikterdiń isker toptarynyń ókilderimen birqatar kezdesý ótkizdi. Vetnamǵa resmı saparynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Vetnam Prezıdenti Vo Van Thyongpen kelissóz júrgizdi. Taraptar eki el arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq, ınvestıtsııalyq, energetıkalyq, kólik-logıstıkalyq, agroónerkásiptik jáne mádenı-gýmanıtarlyq salalardaǵy yntymaqtastyqty damytý perspektıvalaryn talqylady. Sondaı-aq Memleket basshysy bıyl 28-29 qyrkúıek kúnderi Germanııa Federatıvtik Respýblıkasyna resmı saparmen bardy. Qasym-Jomart Toqaev Berlınde Federaldyq Kantsler Olaf Sholtspen jáne Federaldyq Prezıdent Frank-Valter Shtaınmaıermen kelissóz júrgizdi. Sonymen qatar Prezıdent Ortalyq Azııa jáne Germanııa memleketteri basshylarynyń kezdesýine qatysty. Germanııanyń iskerlik qoǵamdastyǵy ókilderimen birqatar kezdesý ótkizdi.
Taǵy bir aıta keterligi, bıyl S5+ formatynda da kóptegen kezdesý ótti. Sonyń ishinde Qasym-Jomart Toqaevtyń Amerıka Prezıdenti Djo Baıdenmen jolyqqany barshaǵa belgili. Budan bólek, Memleket basshysy 14 ret shetelge jumys saparymen bardy.
Bıyl shet memleketter basshylary elimizge 19 ret túrli deńgeıdegi saparmen keldi. Ekijaqty kezdesýler barysynda saıası, saýda-ekonomıkalyq, kólik-tranzıttik, mádenı-gýmanıtarlyq salalardaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý máseleleri talqylandy.
Qoryta aıtqanda, Memleket basshysy osy jyly shetel saparyna 33, al elimizdiń óńirlerin aralaýǵa 17 kúnin arnady. Qasym-Jomart Kemeluly shetelge jáne elimizdiń óńirlerine saparlary kezinde 152 921 shaqyrym jol júrip, 243 saǵat 46 mınýtyn ushaqta jáne tikushaqta ótkizdi. Bul Jer sharyn shamamen 4 ret aınalyp shyqqanmen teń.
– Ózińizge málim, el azamattary ózderin mazalaǵan suraqtar jergilikti deńgeıde sheshilmese, Prezıdentke shaǵymdanady. Jalpy, Memleket basshysy keri baılanysqa qanshalyqty mán beredi?
– Prezıdent Ákimshiliginde Ótinishterdi qaraýdy baqylaý bólimi jumys isteıdi. Jalpy ártúrli másele boıynsha ótinishter óte kóp keledi. Osy jyly jeke jáne zańdy tulǵalardyń 53 237 ótinishi qaraldy. Olardyń bárine ýaqytyly ári tıisti jaýap berildi. Atap aıtar bolsaq, Prezıdentke Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń tóraǵasy Mereke Qulkenov «Qazaqstannyń Halyq jazýshysy» ataǵyn qaıtarý týraly usynys jasady. Nátıjesinde bıyl Respýblıka kúni qarsańynda araǵa 24 jyl salyp, 6 jazýshyǵa «Qazaqstannyń Halyq jazýshysy» ataǵy berildi.
Túrkistanda 5 jasar búldirshin qyzdyń jáne Astana qalasynda Saltanat Núkenovanyń ólimine qatysty rezonans týdyrǵan isterdi jeke baqylaýyna alyp, quqyq organdaryna naqty tapsyrma júktedi. Іshki ister mınıstri Erjan Sádenovke, Bas prokýror Berik Asylovqa, Joǵarǵy Sot tóraǵasy Aslambek Merǵalıevke áıelder men balalarǵa qatysty zorlyq-zombylyq faktileriniń aldyn alý kerek ekenin qatań eskertti. Osy oraıda aıta keteıik, Prezıdent 8 jeltoqsanda «Adam quqyqtary men zań ústemdigi salasyndaǵy is-qımyl jospary týraly» Jarlyqqa qol qoıdy. Bul josparda genderlik teńdikti kúsheıtýge, turmystyq zorlyq-zombylyqqa qarsy kúreske, qylmystyq sot tóreligi salasynda azamattardy qorǵaýǵa, azaptaý men qatygezdiktiń aldyn alýǵa baǵyttalǵan jan-jaqty sharalar qarastyrylǵan. Prezıdent Ádiletti Qazaqstannyń irgesi sóz júzinde emes, is júzinde, ıaǵnı naqty qadamdar arqyly bekı túskenin qalaıdy ári soǵan naqty jaǵdaı jasaıdy.
Memleket basshysy Ekibastuz qalasyna jumys sapary kezinde qalalyq Ardagerler keńesiniń tóraǵasy Samat Ramazanov Prezıdentten «Shahter» saıabaǵyn jóndeý týraly ótinish jasady. Qasym-Jomart Kemeluly jergilikti ákimdikke qalany abattandyrý, odan da basqa máselelerdi sheshý jóninde tapsyrma beretinin jetkizdi. Osyndaı mysaldar kóp. Munyń bári Prezıdent aıtqan «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasynyń oryndalyp jatqanyn kórsetedi.
– Buryn Memleket basshysynyń qyzmetin www.akorda.kz saıty ǵana jarııalap kórsetetin edi. Qazirgi ýaqytta resmı Aqorda telegram-arnasy óte belsendi jumys istep jatyr. Aqparattardyń kóbi osy arna arqyly taralýda. Sondaı-aq Baspasóz qyzmetiniń áleýmettik jelilerdegi Facebook, H (Twitter), Instagram, TikTok paraqshalary arqyly da málimet beriledi. Oǵan qosa Prezıdenttiń H (Twitter), Instagram áleýmettik jelilerinde paraqshalary bar. Jalpy osy baǵyttaǵy jumystar týraly aıtyp ótseńiz.
– Árıne, Memleket basshysynyń resmı www.akorda.kz saıty basty aqparat kózi sanalady. Prezıdenttiń qyzmetin halyqqa jarııalap kórsetetin bul aqparat resýrsynda bıyl 977 materıal, sonyń ishinde Prezıdenttiń túrli is-sharalarda sóılegen sózderi men úndeýleriniń mátini jáne Qazaqstan halqyna Joldaýy jarııalandy.
Al Aqorda telegram-arnasy týraly aıtar bolsaq, zaman talaby men qazirgi aýdıtorııanyń áleýmettik jelige jappaı bet burýyn eskere otyryp, osyndaı arna ashý jóninde 2022 jyldyń 1 naýryz kúni sheshim qabyldaǵan edik. Sodan beri Aqorda telegram-arnasynda 13931, sonyń ishinde bıyl 8022 aqparat jarııalandy. Telegram arnaǵa 44 428 oqyrman jazylǵan.
Memleket basshysynyń H (Twitter) áleýmettik jelisindegi paraqshasy 2011 jyldan beri belsendi jumys istep keledi. Búginde Prezıdenttiń H paraqshasynda 391 786 oqyrman bar. Al Instagram paraqshasyna 2,6 mıllıon jazylýshy tirkelgen.
Prezıdent H (Twitter) paraqshasy arqyly elimizdegi qoǵamdyq, áleýmettik-ekonomıkalyq, saıası máselelerge nemese oqıǵalarǵa qatysty jedel ún qatady. Ýaqyt únemdeý turǵysynan mundaı jumys stıli tıimdi. Jalpy, Qasym-Jomart Kemeluly elimizdegi ózekti máselelerge, qoǵamda bolyp jatqan túrli oqıǵalarǵa qatysty bıyl 56 tvıt jarııalady. Al ınstagramda 63 jazba jaryq kórdi.
– «Prezıdent buqaralyq aqparat quraldaryna suhbatty sırek beredi» degen pikir bar. Áriptesterimiz tarapynan osyǵan qatysty syn da aıtylyp jatady. Memleket basshysynyń keńesshisi ári Baspasóz hatshysy retinde buǵan qalaı jaýap berer edińiz?
– Shynymdy aıtaıyn, mundaı pikirmen kelise almaımyn. Prezıdenttiń jumys kestesiniń qanshalyqty tyǵyz ekenin osy áńgimemizdiń barysynda keltirgen derekter men aqparattardan anyq ańǵarýǵa bolady. Qasym-Jomart Kemeluly shet memleketterdiń basshylarymen júrgizilgen kelissózder qorytyndysy boıynsha 8 brıfıng ótkizdi.
Oǵan qosa jyl basynan beri sheteldik jáne otandyq buqaralyq aqparat quraldaryna 4 ret, sonyń ishinde sońǵy eki aıda «Izvestııa» basylymyna jáne Euronews telearnasyna suhbat berdi. Memleket basshysynyń 3 maqalasy jaryq kórdi. Oraıly sátti paıdalana otyryp aıta keteıin, Qazaqstan Prezıdenti kelesi jyly qańtar aıynyń basynda respýblıkalyq basylymdardyń birine elimizdiń ishki-syrtqy saıasatyn tolyq qamtıtyn kólemdi suhbat berýdi josparlap otyr.
– Prezıdent Jańa jyldy qaıda, qalaı qarsy alady?
– Memleket basshysy óziniń týǵan kúnin de atap ótpeıtinin bilesizder. Bıyl mereıli jasy bolsa da, Qytaıda memlekettik saparmen júrdi. Al, jańa jyldy Qasym-Jomart Kemeluly da bárimiz sııaqty óziniń úıinde, dastarqan basynda áýletimen birge qarsy alady.
