Batys qyzyǵatyn klınıka ashyldy - baspasózge sholý
***
AQSh-taǵy bıiktigi jaǵynan ekinshi oryndy ıelenetin Ýıllıs-taýer atty (buryn Sırs-taýer degen atpen belgili bolǵan) Chıkago qalasyndaǵy záýlim ǵımaratty Blackstone Group LP ınvestıtsııalyq qory ofıstik nysan retinde satyp aldy, dep jazady "Egemen Qazaqstan" búgingi sanyndaǵy "Eń zəýlim ǵımarat satyldy" atty maqalasynda.
Basylymnyń jazýynsha, Ýıllıs-taýerdiń satylý baǵasy 1,3 mıllıard dollardy quraǵan eken. Bul Nıý-Iork qalasynan tys jerdegi rekordtyq baǵaǵa satylǵan alǵashqy ofıstik ǵımarat bolyp otyr. Jalpy aýmaǵy 353 myń sharshy metrdi quraıtyn zańǵar nysan 110 qabattan turady. Ǵımarattyń 103-shi qabatynda arnaýly kórý alańy ornalasqan. Qus qanaty jeter osy bıiktikten Chıkago qalasy alaqanǵa salǵandaı kórinedi eken. Bul kórý alańyn jyl saıyn 1 mıllıonnan astam týrıster tamashalaıdy. Zańǵar nysannyń burynǵy ıeleri Lloıd Goldman jáne Djozef Chetrıt degen alpaýyttar eken. Olar kezinde, ıaǵnı 2004 jyly bul ǵımaratty MetLife atty saqtandyrý mekemesinen 841 mıllıon dollarǵa satyp alypty.
Keshe Ulttyq mýzeıde «Ulttyq mýzeıge syı tartý» aktsııasyna oraı tanymal mádenıet jáne ǵylym qaıratkerleri, belgili sportshylar men kórnekti tulǵalardyń urpaqtary qatysýymen saltanatty shara ótti, dep jazady atalǵan basylym.
Avtordyń məlimetinshe, aktsııanyń ashylý rásimine Premer-Mınıstrdiń orynbasary Berdibek Saparbaev qatysyp, ıgi bastamanyń munan ári qaraı elimizdiń barlyq óńirlerinde jalǵasyn tabaryna senim bildirdi. El arasynda elenbeı kelgen tarıhı mańyzy zor qundy zattardy, iri tulǵalar tutynǵan jádigerlerdi Ulttyq mýzeıge tapsyrý rásiminde sóılegen sózinde Premer-Mınıstrdiń orynbasary Berdibek Saparbaev qazirgi tańda Qazaqstanda 280-ge tarta mýzeı barlyǵyn, olarda 4 mıllıonǵa jýyq qundy jádigerler saqtaýly turǵanyn tilge tıek ete kelip, solardyń ishinde ásirese, Elbasynyń ıdeıasymen boı kótergen Ulttyq mýzeıdiń orny biz úshin erekshe bolyp tabylatynyn aıtty. Búginde Ortalyq Azııa boıynsha eń úlken mádenıet oshaǵynyń biri bolyp esepteletin bul mýzeıde qazirdiń ózinde 600 myńǵa jýyq qundylyq saqtaýly, degen Úkimet basshysynyń orynbasary ulttyq tarıhymyzdy ulyqtaý, búgingi jetistigimizdi ári qaraı jalǵastyrý maqsatynda bıylǵy jyly Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵy, Uly Jeńistiń 70 jyldyǵy, Qazaqstan halqy Assambleıasy jyly men Konstıtýtsııanyń 20 jyldyǵyna oraı is-sharalar uıymdastyrylyp jatqanyn alǵa tartty.
Qundylyqtardy túp-túgel túgendep shyǵý taǵy múmkin emes. Olar - 1869 jyly jasalǵan Bıdiń tósbelgisi, K.Ázirbaevtyń bala kezindegi dombyrasy, óz qolymen jasaǵan syldyrmaǵy, aqyn J.Jabaev syıǵa tartqan K. Ázirbaevtyń kemer beldigi, J. Táshenovtiń kostıými, Q.Myrza Áliniń shapany, qalamsaby, kózildirigi, qoıyn dápteri, qol saǵaty, G.Ysmaıylovanyń qylqalamdary, qamzoly, sándi sómkeleri, J.Nájimedenovtiń shyǵarmalar jınaǵy, pıdjagi, galstýgi, Sh.Qaldaıaqovtyń kúlsalǵyshy, qarakól bórigi, Q.Qaısenovtiń qylyshy, J.Úshkempirovtiń altyn medaldary, O.Shıshıgınanyń kıimi, S.Sápıevtiń altyn medaldary, V.Smırnovtyń sporttyq kombınezony, E.Qarınniń jeke kollektsııasynan 100 jebe, taǵysyn taǵy alýan-alýan zattar. Árqaısysy bir-bir taǵdyr, bir-bir tarıh. Ótken kezeńniń óshpes boıaýy. Al áli syry ashylmaǵan jádigerlerdiń tylsym qupııasy tarıhtyń munan da tereń qabatyna tarta túsedi. Maqala "Ótkenin tanymyǵannyń óresi tar" degen taqyryppen berilgen.
***
«Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda "Efırdiń ulttyq kelbeti" degen taqyryppen problemalyq maqala berilip otyr. Basylymnyń jazýynsha, belgili japon synshysy Mıdzýmýra Mınae «ult bolyp qalýdaǵy basty qundylyqtyń biri - ulttyq kıim» dep atap ketken eken. 12 jasynda AQSh-qa oqýǵa ketip, sol elde uzaq jyldar turaqtap, ǵumyry men ǵylym tájirıbesindegi negizgi mıssııasy «alpaýyt elde óz ultynyń jaǵymdy ımıdjin» qalyptastyrý ekenin túsingen jazýshynyń: «Amerıka eli shyǵys jurtynyń salt-dástúr, ulttyq kıimderi men taǵamdaryna erekshe qyzyǵady. Men júrgen ortada japondardyń ulttyq meıramdary men kıimderindegi ártúrli belgilerdi surastyryp, yqylas tanytyp jatqanda, boıymdy maqtanysh sezimi kernep, erekshe qýanatynmyn. Biraq keıin elge kelip, japon jastarynyń ulttyq kıim men salt-dástúrge degen qyzyǵýshylyǵynyń tómen ekenin kórgende, sol Amerıka elindegi sózben sıpattap jetkizý múmkin emes sezimim sý sepkendeı basylǵan edi. Bizdiń eldegi ulttyq kıimge degen mahabbat tek ultqa tán meıramdar kezinde eske alynyp, telejúrgizýshilerdiń efırge shyǵar sátinde ǵana seziledi» dep zamannyń aǵymymen alysqan jastarǵa nalyp jazǵany bar.
Ras, qolda bar altynnyń qashanda qadiri bolmaıtyny anyq. Mıdzýmýranyń meńzegeni tek japon jurtynda oryn alyp otyrǵan oqıǵa emes. Qazaq halqyna tán kez kelgen ulttyq ádet-ǵuryp, salt-dástúr, ulttyq kıimderiniń bezendirilý fılosofııasyn tereń túsingen árbir qazaqtyń boıyn kernegen maqtanysh sezimi Mınaeniń sol kezde sezingen seziminen kem túspeıtini anyq.
Qazaq halqynyń ulttyq kıimderinde onyń etnıkalyq tarıhy men ekonomıkalyq, áleýmettik jáne tabıǵı ortanyń erekshelikterinen týyndaıtyn kóne dástúrleri boı kórsetedi. Desek te, bizdegi qazaqy kóılek, beshpet pen shapan, kımeshek pen sáýkele, sholpy men shashbaý jáne taǵysyn taǵylary tek ultqa tán jalǵyz mereke - Ulystyń uly kúninde eske alynyp, erekshe áspetteletini bolmasa, kádimgi kúnkóriste kózden ǵaıyp bolatyny ras. Japon jurtynda joq degende júrgizýshileri efırge kıip shyǵyp eske salsa, bizde ol da joq. Qytaı, Koreı elderinde de bul qubylys qalyptasqan eken. ıAǵnı jańalyqty júrgizetin dıktorlar men keıbir baǵdarlamalardyń júrgizýshileri kúndelikti efırge ulttyq kıimde shyǵady. Máselen, koreılik SBS arnasynan kórsetiletin baǵdarlamalardyń 50 paıyzdan astamyn koreıdiń ulttyq kıimderin kıip shyǵatyn telejýrnalıster júrgizedi. Tipti telearnaǵa konaq retinde shaqyrylatyn ánshiler men akterlerge de baǵdarlama barysynda ulttyq kıimder kıgizetin sátter bolady eken. Sonymen qatar keıbir TMD elderinde de efırge ulttyq kıimde shyǵý úrdisi jaqsy saqtalǵan. Qyrǵyzdar tipti ulttyq kıim úlgileriniń halyq arasynda tanymaldyǵyn arttyrý maqsatynda Jalal-Abad qalasynda jergilikti ákim apparatynyń sheneýnikteri men basqa da memlekettik mekeme qyzmetkerleri ár juma saıyn jumysqa ulttyq kıim kıip kelýdi ádetke aınaldyrǵan.
Al bizde qalaı?! Otandyq arnalar ulttyq kıim degende isher asyn jerge qoımasa da, sońǵy ýaqytta keıbir telejúrgizýler bul máseleniń tereńdigin túsingendeı. «Aıtýǵa ońaı» baǵdarlamasynyń júrgizýshisi Beısen Quranbek, KTK telearnasynyń jańalyqtaryn júrgizetin Janat Baqyt, Mádına Balǵabaeva syndy birqatar jýrnalıster taza ulttyq kıimde bolmasa da, ulttyq oıý-órnektermen bezendirilgen kıimdermen efırge shyǵýdy jaqsy dástúrge aınaldyryp úlgerdi. Al basqa arnalar mundaı mártebeli qubylysty tek Ulystyń Uly kúnine arnaıy jasalatyn baǵdarlamalar barysyna qaldyrǵan eken. Máselen, «Astana TV» arnasynyń telejúrgizýshileri mereke kúnderi «Áz-Naýryz» dep atalatyn 30 sekýndtyq quttyqtaý rolıkteri kezinde ulttyq kıimde efırge shyqsa, 31 arnasy baǵdarlamalar arasynda ulttyq kıim kıgen akterler men bıshi qyzdardy úsh kún boıyna kórsetedi.
Otandyq arnalardaǵy telejúrgizýshiler merekeden basqa kúnderi basyna sáýkele, ústine qazaqy kóılek pen beshpet kıip, ıakı shapan jabylyp shyqpasa da, qazaq halqynyń oıý-órnekterimen bezendirilgen zamanaýı úlgidegi kostıýmder kıim shyqsa, qandaı ásem erekshelik bolar edi. Búkil aınala birsaryndy qalypqa engen zamanda, batystyń mentalıtetimizge kelmeıtin úlgilerin meńgerip, erekshelik izdep áýrege túskenshe, ulttyq qorymyzdy baǵalap, barynsha ultqa tán qundylyqtarǵa nege syı-qurmetpen qaramasqa?! deıdi maqala avtory.
Elbasy Nursultan Nazarbaev Astanadaǵy Prezıdenttiń Іs basqarmasy Medıtsınalyq ortalyǵynyń jańa «Klınıkalyq-ońaltý kesheniniń» ashylýyna qatysty. Osy zamanaýı klınıkanyń ashylýymen birge elimizdegi medıtsınalyq týrızm de jańa kezeńge shyǵýy ǵajap emes, dep jazady "Aıqyn" búgingi sanyndaǵy "Batys qyzyǵatyn klınıka ashyldy" degen maqalasynda. Basylymnyń atap ótýinshe, keshendegi emdeý bólmelerin aralap, onyń em-dom jasaý áleýetimen jan-jaqty tanysqan Memleket basshysy onda dúnıejúzindegi eń úzdik tehnıkanyń barlyǵy derlik jıylǵandyǵyn jetkizdi. «Іsterińiz tabysty bolsyn, qutty bolsyn!» dedi aýrýhana ujymymen kezdesken N.Nazarbaev.
Qazaqstan kóshbasshysy jańa klınıkalyq keshenge búkil Qazaqstannan ǵana emes, sondaı-aq shetelden azamattar emdelýge keletindigine senimin bildirdi.
Aýrýhana ujymy óz kezeginde Elbasyǵa jumysqa jaqsy jaǵdaılar jasaǵany, zamanaýı keshen jáne ondaǵy eń ozyq tehnıkalar úshin alǵysyn bildirip, syrqattarǵa laıyqty emdeý qyzmetin kórsetýde bar bilimi men biliktilikti sarqa paıdalanýǵa ýáde berdi.
Prezıdenttiń Іs basqarmasynyń jańa «Klınıkalyq-ońaltý kesheni» Qazaqstan úshin jańa joba boıynsha jasalǵan. Munda ambýlatorııalyq-emhanalyqtan bastap, keıingi saýyqtyrý-reabılıtatsııaǵa deıingi medıtsınalyq kómek kórsetýdiń barlyq kezeńderi qarastyrylǵan.
Búkil aýrýhana «aqyldy ǵımarat» qaǵıdaty boıynsha tolyq avtomattandyrylǵan. ıAǵnı, tirshilikti qamtamasyz etýdiń negizgi júıelerin basqarý avtomatty túrde júzege asyrylady. Medıtsınalyq ortalyq eń sońǵy ınnovatsııalyq sheshimderdi paıdalanatyn jáne endirip otyratyn bolady
***
London arhıtektorlary ınnovatsııalyq dızaındy ǵımarattyń jobasyn jasap shyǵardy. Olardyń aıtýynsha jańa zəýlim ǵımarattyń kóleńkesi bolmaıdy, dep jazady "Kazahstanskaıa pravda" gazeti "V L ondone postroıat ne otbrasyvaıýşıı ten neboskreb " atty maqalasynda.
NBBJ kompanııasynyń jasaǵan dızaıny boıynsha gysanda birge jumys jasaıtyn eki munara bolady. Olardyń bireýi ekinshisiniń kóleńkesine kún səýlesin shaǵylystyryp túsirip, sol arqyly bir-biriniń kóleńkelerin joǵaltyp turatyn bolady.
Ǵımarattardyń erekshe formalaryna baılanysty olardyń shaǵylystyratn jaryqtary kúni boıy kóleńkelermen birge qozǵalyp otyrady. Osylaısha ǵımarat aınalasyndaǵy kóleńke 60% qysqarady.
