Batys Qazaqstanda 200-den astam jas esirtki qylmysyna barǵan
ORAL. KAZINFORM — Batys Qazaqstan oblysynda esirtki qylmysymen kúres qalaı júrgizilip jatyr? Mine, osy oraıda Kazinform tilshisi BQO polıtsııa departamenti esirtki qylmysyna qarsy is-qımyl basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, polıtsııa polkovnıgi Ánýar Halelovke birneshe saýal qoıǵan edi.
— Ánýar Asylbekuly, aldymen Batys Qazaqstan oblysyndaǵy esirtki qylmysy jóninde ne aıtar edińiz? Onyń qandaı túrleri kóbirek taralyp otyr?
— Oblysta jyl basynan beri esirtkige qatysty 226 quqyqbuzýshylyq anyqtalsa, sonyń 44-i satý deregi bolyp otyr. Sondaı-aq polıtsııa qyzmetkerleriniń jedel de júıeli is-qımyly nátıjesinde 233 kg 312 gramm esirtki zattary zańsyz aınalymnan alynyp, tárkilendi.
Qazirgi tańda marıhýana men sıntetıkalyq esirtkiniń jıi ushyrasatynyn aıtýǵa bolady. Sol sekildi júrgizilip jatqan kúres sharalaryna qaramastan, esirtki zattaryn zańsyz ósirý men saqtaý da tyıylmaı otyr.
— Esirtki tasymaldaý men taratýdyń joldary qandaı?
— Bıyl basqa óńirlerden esirtki zattaryn tasymaldaýdyń eki arnasyna tosqaýyl qoıyldy. Atap aıtqanda, Aqtóbeden Oralǵa jáne Qyzylordadan bizdiń oblys ortalyǵyna esirtki jetkizýshilerdiń joly kesildi. Qazirgideı aqparattyq tehnologııa damyǵan ýaqytta esirtki taratýshylar men satýshylardyń óz ádis-tásilderin ózgertip, zamanǵa beıimdelip jatqany túsinikti. Olar, mysaly, áleýmettik jelini jıi paıdalanady.
Naqtyraq toqtalsaq, Telegram jelisi arqyly esirtki zattaryn taratýmen aınalysqan 3 ınternet-dúken joıyldy. Bıylǵy 27 mamyrda oblys aýmaǵynda esirtki zattaryn taratýmen aınalysqan, 6 qatysýshydan quralǵan uıymdasqan qylmystyq top ustaldy. Sonyń nátıjesinde eki, 22 shildede taǵy bir ınternet-dúkenniń qyzmeti toqtatyldy. Munyń da uıymdastyrýshysy men barlyq qatysýshylary qolǵa túsip, tergeý amaldary júrgizilip jatyr.
Oral qalasy aýmaǵynda esirtki ósimdikterin ósirý boıynsha 8 zerthana anyqtalyp, kúdiktiler quryqtaldy. Esirtki qylmysymen kúresip qana qoımaı, onyń aldyn alýdyń mańyzy zor ekendigin jaqsy túsinemiz. Osy baǵytta esirtkige qarsy 860 úgit-nasıhat is-sharasy ótkizildi. Sonymen qatar túngi klýbtar men oıyn-saýyq oryndarynda 18 reıdtik is-shara uıymdastyryldy. Jyl basynan beri esirtki jáne onyń jarnamasyn taratý boıynsha 1 322 esirtki saıtynyń buǵattalǵanyn da aıta ketken jón.
— Esirtki tutynýshylar negizinen jastar ma, nashaqorlar sany men ólim-jitim jaıyna toqtala ketseńiz?
— Ókinishke qaraı, jastar da esirtki quryǵyna az ilinip jatqan joq. Jyl basynan beri esirtkige qatysty quqyqbuzýshylyqqa barǵan 201 jas adam ustaldy. Sonyń ishinde 21-i — jasyryn esirtki salýshy, 12-si sıntetıkalyq esirtki taratqany úshin tutyldy. Bulardyń arasynda kámeletke tolmaǵan 1 jasóspirim de bar. Nashaqorlar sanyna kelsek, onyń naqty esebi jáne sonyń saldarynan qanshasy ólim-jitimge ushyraıtynyn bildiretin ashyq statıstıka joq.
— Esirtkini zańsyz ósirýmen aınalysatyn turǵyndardyń jazasyz qalmaıtyny túsinikti. Buǵan ne aıtar edińiz?
— Árıne, eshkim de jazasyz qalmaıdy. Aıtalyq, úıinde nemese aýlasynda zańsyz esirtki ósirýdiń 20 deregi tirkeldi. Bıylǵy 31 shildede bir jergilikti turǵyn ustaldy. Onyń úıiniń aýlasyn tintý barysynda aýmaǵy 450 sharshy metr, sýarý júıesimen jabdyqtalǵan jasyryn jylyjaı tabyldy. Nátıjesinde 135 kılogramm qarasora tárkilendi. Qazirgi kezde osy derek boıynsha QR Qylmystyq kodeksiniń 300-baby 3-bóligine sáıkes tergeý aıaqtalyp, is sotqa joldandy. Sol sekildi 12 qyrkúıekte ınternet-dúken arqyly esirtki zattaryn satqan eki boıjetken qolǵa tústi. Olardan 2 kılogramnan astam sıntetıkalyq esirtki zattary (mefedron men «tuz») tárkilendi.
Demek, budan esirtkini jasyryn ósirýden bastap saqtaý, jeńil qoljetimdi tásilder arqyly satýǵa deıingi qylmys túrlerin kórýge bolady. Mundaı qylmysqa barǵandar óz ómirlerin talqandap qana qoımaı, basqalarǵa ajal ýyn taratady. Sondyqtan munyń jolyn kesý, aldyn alý jalpy qoǵam úshin de asa mańyzdy.
Eske sala keteıik, budan buryn Oralda esirtki zattaryn zańsyz ótkizýmen aınalysqan eki turǵynnyń 7 jylǵa sottalǵanyn jazǵan bolatynbyz.