Basty maqsat — álemdik jarystarǵa joldama alý — Ermek Syrlybaev
ORAL. KAZINFORM — Voleıboldan Qazaqstan chempıonatynyń deńgeıi qandaı? Ulttyq qurama aldynda nendeı maqsat-mindetter tur? Mine, osy oraıda Kazinform tilshisi Qazaqstan voleıbol federatsııasynyń vıtse-prezıdenti Ermek Syrlybaevpen suhbattasqan edi.
— Ermek Ámirbekuly, aldymen Oralda voleıboldan erlerdiń ulttyq lıga komandalary arasynda ótken Qazaqstan birinshiliginiń fınaldyq kezeńine toqtalsańyz?
— Bıyl erler arasynda fınaldyq týrnırdi ótkizetin oryn retinde Oralda jańadan ashylǵan «Jaıyq arena» sport keshenin tańdaǵan edik. Qatelespegen ekenbiz, ásirese, chempıondyq ataq pen qola júlde úshin básekeler tartysty ótip, naǵyz voleıbol merekesine aınaldy. Jeńimpaz ben qola medal ıesin úshinshi, qosymsha kezdesýde anyqtaýǵa týra keldi. Birinshi oryn úshin «Jaıyq» pen «Aqtóbeniń» talasýy zańdylyq dep oılaımyn. Qos komanda da bir-birimen terezesi teń dárejede óner kórsetti.
— Jalpy, ulttyq lıga deńgeıin kóterý úshin ne isteý qajet dep oılaısyz?
— Ulttyq lıga deńgeıi kóterilip kele jatyr. Aldyńǵy eki-úsh jylǵa qaraǵanda, bıylǵy fınaldyń tartysty ótýi — soǵan dálel. Chempıonat barysynda jaqsy oıynshylar boı kórsetti. «Aqtóbe» klýbynyń bas bapkeri Sergeı Trıkoz jattyqtyratyn 21 jasqa deıingiler arasynda Qazaqstan quramasy óz tarıhynda alǵash ret álem chempıonatyna joldama aldy. Indonezııada ótken irikteý jarysynda Qytaı men Úndistandy utyp, tórtinshi orynǵa taban tiredik. 21 jasqa deıingiler arasynda álem chempıony Iran komandasy óte myqty, olar Halyqaralyq voleıbol federatsııasynyń sheshimimen dúnıejúzilik dodaǵa birden shyqty. Árıne, Iran, Polsha, Brazılııamen básekege túsý óte qıyn, olardyń deńgeıi joǵary. Degenmen Qytaıda bolatyn álem chempıonatynda ekinshi aınalymǵa ótýge múmkindik bar. Sheteldik mamandar Qazaqstan quramasyna nazar aýdaryp, bir topqa túsken Koreıa, Pýerto-Rıko, Kanada komandalaryn jeńe alady dep otyr. Mine, osy quramaǵa ilikken bes-alty jas voleıbolshy qazirdiń ózinde ulttyq lıgada oınap júr. Mysaly, «Aqtóbeden» Asylhan Іzbergenuly, «Jetisýdan» ekinshi baılanystyrýshy Jánibek Omar, «Býrevestnıkten» Klım Rıýhov, «Pavlodardan» Ádiljan Baltabaevty aıtýǵa bolady.
— Ulttyq lıga úzdikteri halyqaralyq jarystarǵa qatysatyn shyǵar?
— Iá, osy maýsymda óz tarıhynda alǵash ret Qazaqstan kýbogy men sýperkýbokty utyp alǵan «Aqtóbe» komandasy Japonııanyń Osaka qalasynda 11-18 mamyrda ótetin Azııa klýbtyq chempıonatynda baq synaıdy. Oǵan Japonııa, Iran, Qatar, Indonezııa, Taıland sııaqty elderden 12 komanda qatysady. Ótken jyly «Pavlodar» tórtinshi oryn alǵan edi. Bıyl sol nátıjeni jaqsartpaq pa deımiz. Jeńimpaz ben kúmis júldeger klýbtyq álem chempıonatyna joldama alady. «Aqtóbege» ekinshi orynǵa qol jetkizse deımiz. Biraq ońaı bolmaıdy. Óıtkeni jerebe qıyndaý tústi.
Al áıelder arasynda Qazaqstan chempıony atanǵan «Jetisý» komandasy 20-27 sáýirde Fılıppınde ótetin dál osyndaı dodada óner kórsetedi. Taldyqorǵandyq klýb negizinen óz oıynshylarymen barady. Tek reseılik Sılvı Ýattaranyń ornyna «Qýanyshtan» ýkraınalyq ıÝlııa Dymar qosyldy. Erlerge qaraǵanda, Azııa klýbtyq chempıonatynda básekelestik tómendeý. Sondyqtan serbııalyq maman Marko Grshıch shákirtteriniń úzdik tórttikke iligýge tolyq múmkindigi bar.
— Qazaqstan ulttyq quramalarynan qandaı nátıje kútýge bolady?
— Qazaqstan áıelder quramasy ótken jyly Azııa chellendj kýbogyna qatysyp, fınalda Vetnamnan 1:3 esebimen utylyp qaldy. Bıyl da sondaı týrnırge qatysady. Rıshat Gılıazýtdınov bastaǵan mamandarǵa birinshi orynǵa ıe bolyp, Halyqaralyq voleıbol federatsııasynyń chellendj kýbogyna joldama alý jóninde mindet qoıyp otyrmyz.
Oraldyq maman Vıktor Kozık jattyqtyratyn Qazaqstan erler quramasy ótken jyly Bahreınde ótken Azııa chempıonatynda tórtinshi oryn alǵan edi. Bıyl sondaı jarys sol Bahreınde bolady. Úzdik úshtikke iliksek, tipti jaqsy bolar edi. Sonymen qatar Pákstanda Ortalyq Azııanyń reıtıngilik týrnıri ótedi. Ortalyq Azııada erler arasynda Iran, Úndistan, Pákistanmen básekege túsý ońaıǵa túspeıdi. Al áıelder arasynda Qazaqstan Iran, Úndistanmen taıtalasa alady.
Qazaqstannyń 16 jasqa deıingi qyzdar men uldar quramasy Ortalyq Azııa men Azııa chempıonatyna qatysady. Voleıbol federatsııasynyń vıtse-prezıdenti Elena Pavlova ekeýmiz Oralǵa ulttyq lıganyń fınaldyq týrnıri aldynda erterek kelip, 2010-2011 jylǵy qyzdar arasynan 24 oıynshyny iriktedik. Bolashaǵynan úmit kúttiretin, boıy 188 santımetrge deıin jetetin jasóspirimder bar. Osylardyń arasynan komanda jasaqtalady. Maqsat — álem chempıonatyna joldama alý. Ótken jyly Qytaıda ótken týrnırde sheshýshi básekede Taılandqa 2:3 esebimen ese jiberip, joldama ýysymyzǵa túspeı qaldy. 2012-2013 jylǵy qyzdar arasynda da jaqsy ósip kele jatqan jetkinshekterimiz bar. Olarǵa tipti sheteldik mamandardyń kózi túse bastady. Bir sózben aıtqanda, Qazaqstanda voleıbol jaqsy damyp kele jatyr.
— 2008 jyly Qazaqstan áıelder quramasy Beıjiń Olımpıadasyna qatysqany belgili. Sodan beri eń basty jarysqa joldama alýdyń sáti túspeı keledi. Munyń sebebi nede dep oılaısyz?
— Men ózim sol komandanyń menedjeri retinde basy-qasynda boldym. Reseıdiń ǵylymı-zertteý ınstıtýty bar, AQSh pen Italııadan mamandar aldyryp, barlyǵy 17 adammen birlesip, 2 mln dollar demeýshilik qarjyǵa arnaıy baǵdarlama jasaldy. Tórt jylda tek eki-aq oıynshy aýysty. Demeýshiler tabylsa, Týrızm jáne sport mınıstrligi tarapynan qoldaý bolsa, aldaǵy ýaqytta da úmit joq emes, bar. Biraq Olımpıadaǵa joldama alý óte qıyn. Sebebi oǵan álemdegi eń úzdik 12 qurama ǵana qatysady. Halyqaralyq voleıbol federatsııasyna dúnıe júzindegi 268 memleket múshe bolyp kirgen. Bul jóninen fýtbol men jeńil atletıka federatsııalary da shendese almaıdy. Buryn álem chempıonatyna 24 komanda qatysyp júrse, qazir 32 quramaǵa deıin keńeıtildi. 2006-2022 jyldar arasynda Qazaqstan áıelder quramasy bes ret álem chempıonatynda óner kórsetti. Erler eki birinshilikke bardy. Eń bastysy, kózqaras durys bolyp, ózimizdiń ósip kele jatqan ul-qyzdarymyzǵa qoldaý kórsete bilsek, nátıjege túbi qol jetedi.
— Jańadan zań qabyldanyp, legıonerlerge memlekettik bıýdjet esebinen qarjy bólý toqtatylǵany belgili. Bul jóninde oıyńyz qandaı?
— Bul rette ár sport túriniń ereksheligin eskerý kerek edi. Fýtbol men hokkeı komandalarynda legıonerlerdiń kóbirek bolatyny jasyryn emes. Qazaqstannyń fýtbol klýbynda 11 sheteldik oıynshy alańǵa shyqsa, bul, árıne, durys emes. Al voleıbol klýbtaryna úsh legıonerden artyq almaımyz. Bul kerek dep esepteımin. Óıtkeni qazaqstandyq jastar sol legıonerlermen birge jattyǵyp, oınaǵannan keıin deńgeıleri ósedi, sheberlik shyńyna bet alady. Bara-bara legıonerlerdiń, tipti, kerek bolmaı qalýy da ábden múmkin. Mine, osy jaǵynan alǵanda, zań kishkene durys bolmaı, órisimizdi taryltqan sekildi.
— Qazirgi tańda qazaqstandyq klýbtardy jattyqtyratyn sheteldik mamandar da azaıdy. «Atyraý» komandasynda chempıonattyń bel ortasynda serbııalyq Deıan Výlıchevıch ketip, onyń ornyna Islam Jumabekov keldi. Mine, sol óz mamanymyz atyraýlyqtardy úzdik úshtikke iliktirdi. Bul da jetistik emes pe?
— Árıne, burynǵy lıbero oıynshy Islam Jumabekov bapker retinde qolynan is keletinin kórsetti. Degenmen áli de bilimin arttyryp, biliktiligin kóterýi kerek. Qazaqstandyq mamandardyń qatary kóbeıse, biz de qýanyshtymyz, soǵan múddelimiz.
— 2023-2024 jylǵy chempıonatta kósh bastap kele jatqan komandalar pleı-off kezeńinde shırek fınalda ózinen keıingi oryndaǵylardan jeńilip, júldeden tys qalǵan kezderi boldy. Osy maýsymda bul júıe ózgeriske ushyrap, turaqty chempıonatta birinshi jáne ekinshi oryn alǵandar jartylaı fınalǵa birden joldama aldy. Bul jóninde túrli pikirler aıtylyp jatyr. Aldaǵy maýsymda ózgeris bola ma?
— Shyny kerek, bıyl fınaldyq kezeńde 5-8 oryndar úshin oıyndar kóńilimizden shyqpady. Óıtkeni júlde bolmaǵan soń komandalarǵa ter tógý qyzyq emes. Sondyqtan bas bapkerlermen birge aqyldasa kelip, aldaǵy turaqty chempıonattan keıin úzdik shyqqan tórt komanda úshin ǵana fınaldyq týrnır uıymdastyrmaq oıymyz bar. Olar eki aınalym boıy bir-birimen oınap shyǵyp, sosyn júldeli orynǵa talasady. Turaqty chempıonatta 5-8 oryn alǵan klýbtar sol kúıi qalady. Bul ázirge joba-jospar ǵana, muny federatsııanyń atqarý komıteti túpkilikti sheshedi.
— Ulttyq lıgada áıelder arasynda 10, erlerde 9 komanda qala beredi me?
— Bul da segiz komandaǵa deıin qysqarýy múmkin. Degenmen Oral qalasynda ulttyq lıgaǵa ótken jyly ǵana qosylǵan «Gratsııa KZ» áıelder klýbyna da qarjy bólinip, qoldaý kórsetilip jatyr eken. Muny da eskerýge tyrysamyz.
— Áńgimeńizge rahmet. Qyzmetińizge tabys tileımin.
Eske sala keteıik, budan buryn bapkerdiń voleıbol deńgeıin kóterý úshin týǵan jerine oralǵany týraly aıtqanyn jazǵan bolatynbyz.
Sondaı-aq «Jaıyq» komandasy voleıboldan Qazaqstan chempıony atandy.