«Bas-basyna basqarma úlestirilip edi...» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda memlekettik ýnıversıtetiniń rektory, tehnıka ǵylymdarynyń doktory, professor Qylyshbaı Bısenovpen aradaǵy suhbat «Eldikti saqtaý - eńseli mindet» degen taqyryppen berilgen. Basylym tilshisiniń barlyq saýalyna tuşymdy jaýap beregen ǵalym: «Jıyrma jyl tarıhı ýaqyt ólshemimen alyp qaraǵanda, shynynda da óte az ýaqyt. Osynshama qysqa ýaqyttyń ishinde elimizdiń bıik belesterden kórinýine birneshe jaǵdaı áser etti dep oılaımyn. Bul rette negizgi faktorlardyń qataryna aldymen júıe qurýshy ult retinde qazaq halqynyń qaýymdasa ómir súrýge degen beıbitsúıgishtik dúnıetanymyn jatqyzýǵa bolady. Álemdik daǵdarys bastalǵannan bergi ýaqyt belesinde jahan ǵalymdary ultymyzdyń bul erekshe qasıetin toleranttylyq fenomeni retinde qarastyryp, basqalarǵa úlgi etip keledi. Endigi bir faktor osy beıbit ómirge degen qushtarlyqtan týyndaıtyn tabıǵı resýrstarǵa baı memlekettiń ınvestıtsııalyq tartymdylyǵy bolsa kerek. Ońtaıly ınvestıtsııalyq klımat qalyptastyra bilgen jáne ol úshin ishki saıası turaqtylyqty basty ulttyq qundylyq sanatynda nasıhattaı alǵan memlekettik saıasattyń nátıjesi. El ishindegi aýyzbirshilik pen túsinistik, eń bastysy, táýelsiz el bolýǵa degen halqymyzdyń yqylasy men Tuńǵysh Prezıdentimizdiń arman-tileginiń bir maqsatta bolýy bizdi osyndaı bıik belesterge jetkizdi», - deıdi.
Osy basylymnyń jazýynsha, Pavlodar oblysynyń ákimi Qanat Bozymbaevtyń qatysýymen ótken oblystyq máslıhattyń sessııasynda balalardyń quqyǵyn qorǵaý jónindegi basqarma oblystyq bilim berý basqarmasymen; qorshaǵan ortany qorǵaý jáne jer qoınaýyn paıdalaný, energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy; kásipkerlik jáne saýda; týrızm, mádenıet, muraǵattar jáne qujattama bólimderiniń birigetini, qurylys basqarmasy jolaýshylar kóligi jáne avtomobıl joldary basqarmasyna qosylatyny habarlandy. «Endi bastalǵan ońtaılandyrý júıesi oblystaǵy alda atqarylar jumystar úshin tıimdi jol. Mysaly, oblysqa dál osy qazirgi ýaqytta týrızm basqarmasy qajet pe edi?.. Biz áýeli áleýmettik salalardy - aýyldardaǵy jol, aýyzsý, densaýlyq saqtaý, mádenıet salasy, mektep, balabaqshalardy tolyq jónge keltirip, halyqtyń kóńilinen shyǵyp alaıyq ta. Aýylǵa turǵyn úıler salaıyq. Jastar aýylǵa barsyn. Lebıaji aýdanynda dárigerler túgeldeı zeınet jasyna jetip qalypty. Al, týrızm basqarmasy, tipti, ashylǵanyna bir aı ýaqyt bolmaı jatyp-aq, qyrýar qarajat jumsap halyqaralyq forým ba, kórme me ótkizip te úlgerdi. Muraǵatshy-qujattamashylar da bir basqarmanyń tizginin ustap otyr edi, endi mádenıet basqarmasyna qosylyp ońtaılandy. Buǵan deıin muraǵatshy-qujattamashylar óz basqarmalaryndaǵy muraǵat-qujattamalarǵa baılanysty týyndaǵan biraz máselelerdi Mádenıet jáne aqparat mınıstrligine jetkize almaı júrip edi, endi izdegenge suraǵan», - delingen «Bas-basyna basqarma úlestirilip edi...» degen taqyryptaǵy maqalada.
***
«Qashaǵandy» ıgerýshilerge apat kesirinen ekologııalyq zardap keltirgenderi úshin de, sondaı-aq ken ornynyń jumysyn toqtatyp qoıǵandary úshin de aıyppul salynatyn bolady. «Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, bul týraly keshe «KAZENERGY» Qaýymdastyǵy keńesiniń 15-otyrysynda Munaı jáne gaz mınıstri Uzaqbaı Qarabalın málimdedi. ««Qashaǵannyń» ıgiligin Qazaqstan ótken jyly-aq kóre bastaýǵa tıis edi. Álemdegi alyptardyń qatarynda sanalatyn osy ken ornynan 2013 jylǵy 11 qyrkúıekte munaı óndirý bastalǵan, alaıda 24 qyrkúıek kúni ıgerý toqtatyldy. Óıtkeni «Bolashaq» zaýytyna «D» aralynan shıkizat jetkizetin jerústi turbaqubyrynan gazdyń «aǵyp» ketip jatqany anyqtalǵan. Tıisti jik-japsarlar aýystyrylǵannan keıin ken óndirý qaıta jandanyp edi, biraq 9 qazanda barlyq jumystar qaıtadan qańtaryldy: gazdyń báribir jolaı bosqa shyǵyn bolyp jatqandyǵy áshkerelengen. Igerýshi kompanııanyń túsindirýinshe, buǵan sýlfıdtik qosylystardyń yqpalymen turbaqubyrdyń shytynaýy sebepshi bolypty», - dep jazady basylym. Basylymnyń jazýyna qaraǵanda, mınıstrlik alyp kenishtiń «qara altyny» men «kógildir otynynyń» bıyl-aq úlken naryqqa jol tartatyndyǵyna senimdi: ol «Qashaǵandy» 2014 jylǵy munaı óndirýdiń boljamdyq josparyna engizip qoıypty. Uzaqbaı Qarabalınniń málimetinshe, 2013 jyly Qazaqstan 81,7 mıllıon tonna munaı óndirgen eken, bul aldyńǵy jylǵydan 3,2 paıyzǵa kóp. Maqala «Qashaǵandy» ıgerýshilerge aıyppul salynady» degen taqyryppen berilgen.
«Qazaqstan - álemdegi astyq eksporttaıtyn iri elderdiń biri. Jyl saıyn bizde ortasha 20 mıllıon tonna tóńireginde bıdaı óndiriledi. Ótken jyly Memleket basshysy osynshama mol ónimdi tıimdi paıdalaný maqsatynda Biryńǵaı astyq holdıngin qurý týraly tapsyrma berdi. Ol quryldy da, biraq qatysýshylarynyń múddeleri sáıkes kelmeýine baılanysty, tolyqqandy jumys istep ketýi ekitalaı. Qarasha aıynda Biryńǵaı astyq holdıngi Qoǵamdyq keńesiniń otyrysynda onyń 11 múshesiniń 5-eýi jınalystan aıǵaı-shýmen shyǵyp ketti», - dep jazady «Aıqyn» gazeti juma kúngi sanyndaǵy «Múddeler nege toǵyspady?» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, atyn atamaýdy ótingen iri agrarlyq bıznestiń bir ókili: «Azyq-túlik kelisimshart korporatsııasy» óz qatarlaryn óte sheberlikpen «tazalap» aldy. Іs júzinde olarǵa ashyqtyq qajet emes, al Qoǵamdyq keńes tek ókiletti uıym retinde ǵana kerek. Olarǵa pikirtalastyń qajeti ne? Qazir olar «biz astyq óndirýshilermiz» deı otyryp, óte uqyptylyqpen fermerlerdi óz taraptastary etip aldy da, olardy treıderler men un óndirýshilerge qarsy qoıdy. Negizinde astyq satyp alýshy retinde olar da salystyrmaly túrde onyń arzan bolýyna múddeli. Al jınalysqa qatyspaǵany úshin oqý oryndaryndaǵydaı iri agrokásipkerlerdi qoǵamdyq keńestiń músheliginen shyǵarýdy men tipti túsinbeımin. Qoǵamdyq keńestiń quramyna tek qana tikeleı aýylsharýashylyq ónimderin óndirýshilerdi qabyldaý jóninde biraýyzdan sheshim qabyldandy», - deıdi.
