Bankrot bolyp jabylǵan Petropavl áýejaıynyń qazirgi jaı-kúıi qalaı
PETROPAVL. KAZINFORM — Petropavl halyqaralyq áýejaıy aýyr kúnderdi bastan ótkerdi — qaryzǵa batty, bankrot boldy, jabyldy. Búginde jaǵdaı qalypqa kelip, jańa baǵyttar ashylyp jatyr. Senimgerlik basqarýǵa berilgen strategııalyq mańyzy bar nysannyń búgingi jaǵdaıy jaıynda áýejaı dırektorynyń orynbasary Ýálıhan Jylysbaev aıtyp berdi.
— Ýálıhan Áýeshanuly, birer kún buryn Mysyr eline áýe kemesi usha bastady. Nelikten basqa tanymal baǵyttarǵa da reıs ashpasqa, áýejaı tehnıkalyq turǵydan daıyn emes pe?
— Jańa baǵyttar ashý úshin, mysaly Túrkııaǵa nemese Qytaıǵa delik, belgili bir talaptardy oryndaý kerek. Reıs qarjylaı tıimdi bolýy shart, áýe kompanııalary aldymen osyǵan qaraıdy. Al bizdiń qalanyń óz ereksheligi bar, 200 myńdaı ǵana adam turady. Eńbekaqy mardymsyz, ıaǵnı turǵyndardyń basym bóliginiń materıaldyq jaǵdaıy tómen, jolaýshylar aǵynyn qalyptastyrý ońaı emes. Sol sebepti ázirge Sharm-esh-Sheıhten bastap otyrmyz. Bolashaqta Túrkııa baǵytyn ashýdy da qarastyramyz.
Buǵan deıin alys saparǵa shyǵatyn áýe kemelerin qabyldaý múmkin bolmady. Investordyń qarajatyna qosymsha janarmaı quıýǵa múmkindik beretin jańa keshendi iske qostyq. Barlyq charterlik reıster ádette kóktemde uıymdastyrylady. Eger áýe kompanııasy sheshim qabyldasa, biz daıynbyz. Jańa reıstiń qajettigin kórsetý úshin óz tarapymyzdan monıtorıng júrgizemiz. Birlesken kúsh-jigermen nátıjege qol jetkizýge tyrysamyz, oılaǵanymyz júzege asqan jaǵdaıda Boeing-tar Túrkııaǵa ushatyn bolady. Áýe kompanııasyna da qoıylatyn birqatar talap bar, parkin qaraıdy. Óıtkeni jyldyń basynda qolda bar ushaqtar belgili bir baǵyttarǵa bekitiledi. Jyldyń ortasynda ony ózgertý qıyn. Eger bos ushaqtar taýyp, jańa baǵytqa jiberýge nıet etip jatsa, Túrkııa elin josparlap otyrmyz.
— Al ishki reısterdi ashý josparda bar ma?
— Qazirgi ýaqytta Astana men Shymkent baǵyty sýsıdııalanady. Almaty kommertsııalyq negizge ótti. Endi «Petropavl-Aqtaý» sýbsıdııalanǵan baǵytyn ashý máselesin kóterip jatyrmyz, ótinim jiberildi. Kez kelgen sýbsıdııalyq baǵyt respýblıkalyq bıýdjetten qarjylandyrylady. Belgili bir talaptary jáne qaraý merzimi bar.
— Jańa ınvestordyń kelgenine bes jylǵa jýyq, ıaǵnı belgili bir qorytyndy shyǵaratyndaı merzim ótti.
— Buǵan deıin «Petropavl qalasynyń halyqaralyq áýejaıy» AQ boldy. Sońǵy bes jyl boıy bul kompanııa reabılıtatsııalyq-bankrottyq rásimnen ótti, biraq ol nátıje bermedi. Sebebi óte úlken kredıtorlyq qaryzy boldy, qazir bankrottyq rásimnen ótip jatyr. Osyǵan baılanysty áýejaıdy «Qyzyljar halyqaralyq áýejaıy» JShS keıin satyp alý shartymen senimgerlik basqarýǵa aldy. 2021 jyly bul ınvestor kelisimshartqa otyrmaı turyp, bir jyl boıy áýejaıdy kútip ustaýǵa qarjy quıa bastady. 2022 jyly ǵana nysan senimgerlik basqarýǵa berildi. Osy aralyqta kóptegen jumys isteldi. Ol kózge kórine bermeýi múmkin.
2022 jyldan bastap ınvestor 1,3 mlrd teńge quıdy. Onyń eń bastysy, buǵan deıin aıtqan, janar-jaǵarmaı keshenin jańǵyrtyp, qaıta qurý. Ol 2020 jyly isten shyǵyp, biz kelgen ushaqtarǵa qosymsha janarmaı quıa almadyq. Budan bólek jaryq-sıgnal júıesi halyqaralyq talapqa saı qalpyna keltirildi. Áýejaıdaǵy barlyq tehnıka 1978-80 jyly shyǵarylǵan. Olardy jóndep, jańǵyrtýǵa da qomaqty qarjy jumsaldy. Qyzmetkerlerimizdi oqytyp, biliktiligin arttyrý qajet. Avıatsııada tar beıindi mamandar, Almatydaǵy azamattyq avıatsııa akademııasynda nemese basqa arnaıy oqý ortalyqtarynda kýrstan ótedi. Máselen bir mamandy Almatyǵa on kúnge oqýǵa jiberý orta eseppen bir mln teńge shamasynda.
— Jolaýshylar nysannyń sýyqtyǵyna, reısterdiń azdyǵyna, áýejaı qyzmetkerleri eńbekaqynyń ýaqytyly tólenbeýine shaǵymdanyp keldi. Bul máseleler sheshimin tapty ma?
— Áýejaı qyzmetkerleri búginde eńbekaqysyn ýaqytynda alady. Jalaqy az, óńirdegi deńgeımen shamalas, orta eseppen 200 myń teńge alady. Bizde de maman jetispeýshiligi bar. Áýejaı ǵımaratyndaǵy temperatýrany qalypqa keltirý úshin ınvestor búkil jylytý júıesin tolyq aýystyrdy. Ol kelgen kezde nysandaǵy barlyq batareıalar qatyp jatqan edi. Aǵash jańqasymen janatyn qazandyq ornatylǵan eken. Onyń barlyǵy aýystyryldy, qazir bizdiń aıazdarǵa shydas beretin qazandyq tur, kómirmen jylytylady. Jalpy búginde bizde aıtarlyqtaı másele joq. Josparlaǵanymyzdy júzege asyryp, áýejaı shtattyq rejımde jumys istep tur. Halyqaralyq avıatsııalyq qaýipsizdik standarttaryna saı, QR avıatsııalyq qaýipsizdik baǵdarlamasy boıynsha qyzmet kórsetedi. Eger 2021 jyly bizdiń áýejaıdan nebary 14 myń adam ǵana ushsa, byltyr 126 myń jolaýshyǵa qyzmet kórsettik.
— Qazirgi ýaqytta áýejaı qarjylyq jaǵynan tabys ákele bastady ma?
— Joq, bizde qazir kiris pen shyǵysty teńdestirý mindeti tur. 2024 jyldy alar bolsaq, shyǵynymyz 440 mln teńge boldy. Onyń ishinde 54 mln teńge ǵana operatsııalyq qyzmet. Al qarjylyq zalal — 72 mln teńge. Bul aıyrmashylyqty ınvestor jaýyp otyr qazir. Áýejaı kópshyǵyndy kásiporyn, únemi qarjy quıyp otyrý qajet. Máselen jaryq-sıgnal júıesin áýeden sholý úshin ǵana 6 mln teńge jumsalady. Bul túngi ýaqytta áýe kemelerin uabyldaýǵa ruqsat alý úshin qajet. Ony jyl saıyn júzege asyramyz. Sondaı-aq mamandarymyzdy oqytýdyń da bekitilgen merzimi bar.
Bul — kommertsııadan góri áleýmettik joba. Óńirlerde ornalasqan shaǵyn áýejaılar arqyly mol tabys tabý múmkin emes. Desek te áýejaı — óńirdiń damý qarqynyn bildiretin mańyzdy strategııalyq nysan. Avıatsııalyq ınfraqurylymsyz oblystyń damýy múmkin emes.
Esterińizge salaıyq, 2021 jyly Petropavl halyqaralyq áýejaıy bankrot dep tanylyp, 109 jumysshynyń eńbekaqy qaryzy 27,3 mln teńgege jetken edi.
Keıin Petropavl áýejaıy satylymǵa shyǵaryldy.
