Balqytýshy ystyq tsehta shyńdalady
«Qazhrom» transulttyq kompanııasy» aktsıonerlik qoǵamy fılıaly - Aqtóbe ferroqorytpa zaýytynda balqytýshy bolyp jumys isteıtin Aızattyń kúni boıy negizinen ystyq peshterdiń qasynda júretinin, onyń temperatýrasy keminde 40-50 gradýs bolatynyn bildik.
- Jazdyń osyndaı ystyq kúnderiniń birinde jumysqa kirdim. Tsehtyń ishi - 40-50 gradýs ystyq. Ondaǵy temperatýrany sezingende, qalaı qınalǵanymdy sózben jetkizý múmkin emes. Ol azdaı, arnaýly kıimniń ózi óte qalyń. Anadaı qaınap turǵan jerde ústińe kıizden jasalǵan kúrte, aıaǵyńa baıpaq kıgende, janyń kózińe kórinedi. Eń qyzyǵy, bunyń barlyǵy bir aılyq synaq merzimi kezinde, zaýyttaǵy aǵalar onsha aýyr jumysqa jumsamaǵanda bolǵan jaǵdaı. Sol ýaqytta «Osy salaǵa qaıdan ǵana keldim?» - dep ókingenim ras, - dep áńgimesin bastaǵan Aızat birte-birte buǵan da úıreniskenin, ýaqyt óte kele, tsehtaǵy temperatýradan eki ese ystyq jer - suıyq metall quıatyn orynda da emin-erkin júrýge beıimdelgenin búginde kúlip eske alady.
Túrli metaldardy arnaıy qalypqa quıý, sonyń ishinde bolat sııaqty aýyr metalmen jumys isteý, olardan túsken zattardy jınaý mindetine kiretin jas balqytýshy 4 kún jumys istep, eki táýlik demalady. Jumys ýaqyty - tańǵy saǵat 8-den túski 4-ke deıin sozylady. Óziniń kásibine kóńili tolatyn Aızat jumystaǵy eń basty talap - barlyǵyn sapaly oryndaý ekenin qosty. «Metaldy eshqandaı apatty jaǵdaısyz, oıdaǵydaı shyǵarýǵa erekshe múddelimiz. Kóbine-kóp hrom shyǵaramyz. Tapsyrysqa qaraı quramy jaǵynan ártúrli metaldardy da óndiremiz. Negizinen bizdiń ónimderimiz shıkizat kúıinde rels jasaý úshin basqa zaýyttarǵa jóneltiledi. Qazaqstandy aıtpaǵanda, alys-jaqyn elderden suranystar túsip jatady», - deıdi ol.
Aızat Raıymuly - Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıtetinde metallýrg mamandyǵyn ıgergen. Joǵary oqý ornynda memlekettik grant negizinde bilim alǵan jigit bul salaǵa óz tańdaýy boıynsha kelgenin tilge tıek etti. Osylaısha, ata-anasynyń jolyn qýmaı, ózin qyzyǵynan qıyndyǵy basym salada synap kórýge bekingen ol qazirgi tańda kásibiniń násibin kórip otyr. Biliktiligin arttyryp, ózin jan-jaqtylyǵymen kórsetken áńgimelesýshimiz sonyń arqasynda eńbekaqysynyń da óskenin jasyrmady. «Bul kúnde jalaqym - 150 myń teńge» dep aǵynan jarylady ol.
Kez kelgen adam sııaqty Aızat ta qyzmette budan da bıik belesterdi baǵyndyrýdy armandaıdy. Aıtalyq, aǵa sheber, odan soń tseh basshysy bolýǵa nıetti jigit barlyǵyna da ýaqyt pen tájirıbe, sondaı-aq, sheberlik kerektigin jaqsy túsinedi. Eń bastysy, joǵary bilimdi jas maman oǵan múmkindiktiń bary týraly bylaı deıdi:
- Zaýytta 4 myńnan asa adam jumys isteıdi. Sonyń ishinde bizdiń tsehtaǵylardyń sany - 200. Shyny kerek, solardyń barlyǵynda joǵary, bolmasa arnaýly bilim joq. Álgiler jumysqa qandaı qyzmetke qabyldansa, zeınetke shyqqansha sony atqarady... Al meniń dıplomym bar. Sondyqtan aldaǵy ýaqytta qyzmettiń bıik satysyna órleýge múmkindik bar. Tek eńbek etsem bolǵany. Osyndaıda mektep kezinen bárin josparlap, oqyp-toqyǵanyma, oń jambasymnan shyǵatyn jumystyń tabylǵanyna shúkirshilik etemin. Bul da bolsa, bile bilgen adamǵa baqyt. Ár kásiptiń ózine tán qyzyǵy bolsa, metallýrgııada da bul bar.
Ótken jyly oıda joqta zaýyt ishindegi kontsertke qatysqan Aızat kóp uzamaı taǵy bir qyrynyń ashylǵanyn sóz arasynda keltirdi. Ol - kóńildi tapqyrlar klýbyndaǵy qyzyqqa toly oıyny hám ázilkeshtigi. Sondaı-aq «Qazhrom» kompanııasy uıymdastyrǵan mádenı sharalar men sporttyq jarystarda belsendilik tanytatyn ferroqorytpa balqytýshysy óziniń ujymyndaǵy qyzmettesterine, olardyń uıymshyldyǵyna dán rıza.
- Menińshe, jumystyń aýyr nemese jeńili joq. Shynymen soǵan búıregi burǵan adamǵa kez kelgen kásipti urshyqsha úıirýge bolady. Bárimiz - birdeımiz. Tek talaptansaq jetip jatyr, - deıdi Aızat.
TEHNOLOG MÓLDІR
Qubyrlar shyǵaratyn zaýyt jumysshylarynyń arasynda áıel zaty o bastan-aq az ekeni belgili. Sol sanaýly qyz-kelinshekterdiń qatarynda osy salada qyzmet etýdi bala jasynan armandaǵan Móldir Mámbetrzaeva da bar.
Aqtóbe kólik, kommýnıkatsııa jáne jańa tehnologııalar kolledjinde, artynsha Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıtetinde bilim alǵan Móldir mekteptiń 9-synybyn bitirgende, eńbek adamdaryna degen suranystyń erekshe bolatynyn túsinip, osy salamen ómirin baılanystyrýǵa bel býǵanyn aıtady. Ata-anasy da onyń bul qadamyn quptap, joǵaryda atalǵan arnaýly orta oqý ordasynyń «Shyny buıymdary jáne shyny talshyǵy óndirisi» mamandyǵyna qyzynyń qujattaryn tapsyrady. Kolledjdi oıdaǵydaı aıaqtaǵan boıjetken keıinnen joǵary oqý ornynda bilimin shyńdaıdy. Tehnolog mamandyǵyn ıgergen ol jumysqa ornalasarda da anaý aıtqandaı qıyndyq kórmegeni týraly bylaı deıdi:
- Ózim stýdent kezimde óndiristik tájirıbeden ótken Aqtóbe beımetall qubyrlar zaýyty basshylyǵy dıplom alǵanymdy estip, kóp uzamaı jumysqa shaqyrdy. Meniń mamandyǵym boıynsha kásibin dóńgeletkender osynda az bolǵandyqtan, árıne, bul usynysty qýana qabyldadym. Sóıtip, mekemege hımık-zerthanashy bolyp qyzmetke ornalastym. Bıyl osynda eńbek etip jatqanyma 5 jyl boldy.
Negizinen aýysym boıynsha jumys isteıtin Móldir keıinnen ınjener-hımık bolǵanyn, búginde sondaǵy synaq zerthanasynyń jetekshisi ekenin jetkizdi. Onyń mindetine áriptesteriniń jumys esebin qabyldap alý, shıkizat materıaldaryna baqylaý jasaý, zaýytta jasalǵan ónimderge ártúrli synaq júrgizý kiredi. Sondaı-aq, jas mamannan sóz arasynda shyǵarylǵan qubyrlardyń sapasyn udaıy qadaǵalap otyratynyn da bildik. «Tizbelep aıtqanda bári op-ońaı sııaqty bop kórinedi. Shyn máninde, olaı emes. Zerthanadaǵy ólsheý aspaptarymen, basqa da qondyrǵylarmen jumys isteýdiń ózi erekshe eptilikti, yjdaǵattylyqty jáne saýattylyqty qajet etedi», - deıdi ol.
Móldir Eldosqyzy qazirgi kúni aıtýǵa ońaı bolǵanymen, jumysqa kiriserde barlyǵyn ıgerip ketý qıyn bolǵanyn jasyrmaıdy. 3-4 aıdan soń bir qalypqa túsken ol alǵashynda zaýyttyń ózine tán jaǵymsyz ıisine úırenisip ketý qıynǵa soqqanyn jáne qosty. Áli kúnge deıin óndiris ornyna syrttan kelgender aýzyn basyp, kózin jumady eken... Móldir bolsa, ony tipten sezbeıtinin de kúlip keltirdi. «Odan bólek, qubyr shyǵarylatyn kásiporynnyń qaýipti jaqtary da joq emes. Aıtalyq, tsehqa baryp, materıaldardy ólshep, sapasyn teksergende, az-kem qobaljıtynymyz bar. Biraq, bizde qaýipsizdik sharasynyń saqtalǵanynan bolar, báriniń ádettegideı sátti shyǵatynyna degen senimimiz basym», - dep syr aqtarady tehnolog.
- Bul - jaýapkershiligi mol jumys. Ásirese synaq zerthanasynyń ishinde bir perneni durys baspaı qoısań, bolmasa bireýin ýaqytynda ajyratpasań, ol búkil ónimge zalalyn keltirýi múmkin. Jalpy, nebir qatelikter bilmestikten bastalady ǵoı, zaýytta onyń mańyzdylyǵy tipten ózgeshe.
Birde zerthanadaǵy aýa, ylǵaldylyq ólsheıtin aspaptar turǵan bólmede bir qurylǵyny abaısyzdyqtan syndyryp aldym. Bul túngi saǵat 11-de bolǵan jaǵdaı. Sondaǵy qoryqqanymdy sózben jetkizý múmkin emes. Nege deseńiz, ishtegi ár jabdyq shetelden arnaıy tapsyryspen ákelinedi, onyń kópshiligi bir-aq danadan turady. Baǵasy týraly eshteńe aıtpaı-aq qoıaıyn... Abyroı bolǵanda men syndyrǵan qurylǵynyń taǵy bireýi bar eken. Deı turǵanmen, basshylyqqa túsinikteme jazýyma týra keldi. Sol oqıǵa maǵan úlken sabaq boldy, - dep eske alady ol.
15 qondyrǵy, 50 shaqty ólshem quraldarymen jumys isteıtin Móldir ózi oqyǵan, eńbek etetin saladaǵy olqylyqtardy da aıtyp ótti. Onyń sózinshe, óndiris oryndarynda álemdik deńgeıdegi standarttaý áli de kemshin. «Kóbinese Reseıdikine qarap, boı túzeımiz. Ári kadr tapshylyǵy da bar. Sondyqtan osy sala, menińshe, qazirgi tańda aqsap tur. Áli kúnge belgili bir júıe joq. Sosyn qujattardyń qazaq tilindegi toltyrylýy da kóńil kónshitpeıdi. Qazaqsha oqyǵan men keıbir tehnıkalyq sózderdi túsinbeımin, óte kúrdeli. Memlekettik tilge aýdarylýy nashar. Osy másele meniń júregimdi aýyrtady», - deıdi áńgimelesýshimiz.
Negizgi kásibinen basqa, metrologııa salasyna qyzyǵatyn Móldir bolashaqta ol boıynsha da bilimin jetildirip, jumys isteýdi maqsat etip otyr. Onyń oıynsha, adam ár salada óziniń baǵyn synap kórýi shart.
Betti daıyndaǵan Aıbek TASQALIEV.
BІZDІŃ DEREK
Oblystyq jastar saıasaty máseleleri basqarmasy basshysynyń orynbasary Sábıt Muqanovtyń bizge keltirgen málimetine súıensek, sońǵy málimet boıynsha oblysta 14-29 jas aralyǵyndaǵy qyz-jigitterdiń sany - 228 myńnan astam. Olardyń ishinde jumysshy mamandyqtaryn ıgerip, óndiris oryndarynda eńbek etetinder - 9 myń.
