Balalardy koronavırýstan vaktsınanyń kómegimen qorǵaımyz - dáriger
– Lázzat Nurbapaqyzy, jasóspirimderge koronavırýsqa qarsy vaktsına salý qanshalyqty mańyzdy?
- Vaktsına salýdyń basty maqsaty – balalardy vırýstan qorǵaý. 2020 jyly olar eresekter sııaqty epıdprotseske belsendi qatysqan joq. Al qazirgi tańda balalar mektep, balabaqsha, sektsııalarǵa qaıta bara bastady, sondyqtan balalar arasynda osy ınfektsııamen aýrý kóbeıdi.
Aýyr jaǵdaılar da tirkelip otyr. Sondyqtan álemdik tájirıbeni eskere otyryp, DDSU usynýy boıynsha balalarǵa vaktsına salý josparlandy. Árıne, jańa koronavırýs ınfektsııasy balalarda kóp jaǵdaıda jeńil túrde ótedi.
Biraq balalardyń bir ereksheligi bar, ol – koronavırýs ınfektsııasymen aýyryp jazylǵannan 3-6 aptadan keıin mýltıjúıeli qabyný sındromy sııaqty asqyný paıda bolýy múmkin. Sondyqtan 12 jastan asqan balalar men jasóspirimder arasynda, sondaı-aq júkti, bala emizetin áıelder arasynda vaktsınatsııany sapaly uıymdastyrý úshin ádistemelik usynymdar bekitildi.
Bul vaktsına RNQ negizinde jasalǵan, bul da basqa da vaktsınalar sııaqty koronavırýs ınfektsııasyn aldyn alýǵa arnalǵan. Bul vaktsınanyń quramynda ımmýndyq qorǵanys týdyratyn vırýs joq, ıaǵnı ol koronavırýstyq ınfektsııany týdyrýy múmkin emes.
- Vaktsınatsııadan keıin balany qalaı baqylaıdy?
- Baqylaý asa bir erekshelikti talap etpeıdi. Kez kelgen vaktsına sııaqty allergııalyq serpilisti baqylaıdy, balanyń basqa da JRVI-men aýyryp qalmaýyn, sýyqtap qalmaýyn qadaǵalaý kerek.
- Eger balanyń ımmýnıteti tolyqqandy bolsa, vaktsınatsııa jasamasa bola ma?
- Búkil álemde koronavırýsqa qarsy antıdene deńgeıiniń standarty joq, oǵan sáıkes antıdenelerdiń qorǵanys deńgeıin anyqtaýǵa bolady. Ártúrli test óndirýshileri bar. Olardyń árqaısysynda antıdene deńgeıiniń mınımaldy jáne maksımaldy kórsetkishteri bolady. Sondyqtan anyq standart bolmaǵandyqtan antıdeneniń qorǵanys deńgeıi týraly aıtý múmkin emes. Bul baǵytta ǵalymdar jumys istep jatyr.
- Vaktsına tabıǵı ımmýnıtetti tomendetýi múmkin be?
- Vaktsına ımmýnıtetti osy ınfektsııaǵa qarsy jumys isteýge kómektesedi. Tabıǵı ımmýnıtet tómendemeıdi, soǵan qaramastan vaktsınany salǵannan keıin balalar vırýsty juqtyrmaý úshin áleýmettik araqashyqty saqtaý, betperde kııý, qol jýý sııaqty sharalardy júrgizgeni durys.
- Vaktsına alǵan bala sabaqtan bosatyla ma?
- Vaktsınaǵa eshqandaı reaktsııa baıqalmasa, sabaqtan qalýdyń qajettiligi joq dep oılaımyn.
- Eger bala qandaı da bir aýrýmen medıtsınalyq esepte tursa, vaktsına salyna ma?
- Normatıvtik-quqyqtyq aktilerge sáıkes kez kelgen vaktsınatsııadan buryn dáriger tekseredi. Qarsy kórsetilimder: allergııa nemese kez kelgen basqa vaktsınany alǵannan keıin tynys alý problemalary bolsa, qurysýlar, 12 jasqa deıingi balalar, egilýshide qannyń uıýy, jedel ınfektsııalyq aýrýlar, kez kelgen sozylmaly aýrýlardyń órshýi. Osy jaǵdaılar - vaktsınaǵa qarsy kórsetilimder. Qalaı bolǵanda da, balalar ata-anasynyń nemese zańdy qamqorshysynyń jazbasha kelisimimen vaktsınatsııalanady.
- Ata-analarǵa qandaı keńes berer edińiz?
- Meniń oıymsha, ata-analar birinshiden vaktsınanyń paıdasyn tolyq sezinip óz erkimen balalaryna vaktsına saldyrýy kerek. Odan basqa, egýge kez kelgen jaǵymsyz reaktsııa bolmaý úshin ata-analar balanyń jalpy jaǵdaıyn bilý, buryn bolǵan vaktsınalarǵa, dárilik zattarǵa, taǵamdarǵa allergııalyq reaktsııasy, basqa da jaǵdaılardy ekpe aldynda dárigerge tolyq aıtýy kerek.
- Ózińiz balalaryńyzǵa vaktsına saldyrdyńyz ba?
- Iıa, men óz balalaryma vaktsınany osydan birneshe kún buryn saldyrdym. Bári jaqsy ótti. Jáne de týystarym men tanystaryma da vaktsına saldyrýǵa keńes beremin.
– Suhbatyńyzǵa rahmet!
