Balalar jáne COVID-19: Neni bilýimiz kerek
Balalar arasyndaǵy vırýstyń taralýy, emdelýi jaıly «Pedıatrııa jáne balalar hırýrgııasy ǵylymı ortalyǵy» AQ tóraıymy, QR Bas onkogematologi, medıtsına ǵylymdarynyń doktory Rıza Boranbaeva aıtyp berdi.
Mamandardyń júrgizgen baqylaýyna sáıkes, naýryz aıynan beri tirkelgen 2 myńǵa jýyq bala koronavırýs juqtyrǵan. Onyń 1 800-i jazylyp shyqty. Infektsııalyq stafıonarlarda 171 bala jatyr. Barlyq balalardyń 80 paıyzy jeńil nemese sımptomsyz aýyryp shyqqan. 20 paıyzynda aýrý ortasha jáne aýyr halde ótken. Olardyń ishinde 7 jańa týǵan náreste bar.
«Jańa týǵan nárestelerge kelsek, kóbinese KVI juqtyrǵan anasynan juqtyryp jatady. Bul vırýs jańa ınfektsııa bolǵan soń, tolyq ǵylymı zertteýler joq. Alaıda, praktıka kórsetkendeı, vırýs ishtegi balaǵa juqpaıdy. Bala ishten saý bolyp týady. Eger anasynda KVI-ge ımmýnıtet bar bolsa, balasynyń 3 aıǵa deıin ımmýnıteti bolady. Sebebi, antıdeneler anasynan beriledi. Eger anasynda ımmýnıtet bolmasa, balasy da vırýs juqtyrýy múmkin. Tek náreste shala týǵan, týa bitti aqaýy bolǵan jaǵdaıda vırýs aýyr ótýi múmkin», - dedi Rıza Boranbaeva.
Bilikti maman balalar arasynda vırýsty pnevmonııa sırek kezdesetinin aıtty.
«Balalardyń 3-4 paıyzy ǵana osy aýrýmen aýyrýy múmkin. Kóbinese klınıkalyq sımptomy bilinbeı ótedi. Balalardyń kóbin aýrýhanaǵa jatqyzýdyń qajetti joq. Balalar arasynda ólim-jitim, Allaǵa shúkir, tirkelgen joq. Al álemde birdi-ekili ondaı jaǵdaı boldy. Klınıkalyq belgisi jedel respıratorly vırýstyq ınfektsııa sııaqty ótedi. Qyzý kóterilip, tamaq aýyryp, bas aýyrýy múmkin. Sondaı-aq, balalarda dıareıa koronavırýs ınfektsııasynyń anyq belgisi bolýy yqtımal. Eresektermen salystyrǵanda balalarda kóbinese dıareıa bolady. Sondaı-aq, balalarda dám men ıis sezý joǵalýy múmkin. Biraq, ondaı jaǵdaı sırek kezdesedi. Bálkim, balalar dál osyny aıtyp jetkize almaıtyn bolǵasyn solaı bolar», - dedi Rıza Boranbaeva.
Balalarda koronavırýs nege jeńil ótetini týraly álemde áli ǵylymı negizdelgen toqtam joq.
«Bul – jańa ınfektsııa. Ol tolyq zerttelgen joq. Biraq, ǵylymı qaýymdastyq buǵan birneshe gıpoteza keltiredi. Birinshiden, balalarda KVI joǵarǵy tynys joldarynda ornalasady. Tómengi tynys joldaryna, ıaǵnı ókpege sırek túsýi múmkin. Keıbir ǵalymdardyń aıtýynsha, balalardyń jasýshalarynda arnaıy retseptor aqýyzdar az bolýy múmkin. Osy retseptorlar arqyly vırýs jasýshaǵa ene alady. Sondaı-aq, balalar aýyra qalsa, qyzýy qatty kóterilýi múmkin. Aǵza birden qorǵanys qabiletin iske qosady. Balalardyń aǵzasy vırýstardy baqylaýǵa alyp úırengen. Al eresekterde ondaı bola bermeıdi. Kóp adam ýshyqqanda baryp bilip jatady. Balalardyń aǵzasynyń qorǵanys kúshi joǵary bolady», - dedi ol.
Ǵylymı zertteýlerge sáıkes, kóbinese qosymsha aýrýy bar balalarda koronavırýs aýyr, ortasha aýyr ótýi yqtımal.
«Qazaqstan boıynsha aýyr, ortasha aýyr túrimen aýyrǵan 20 paıyz balalardyń kóbiniń bronhıaldy astma, onkologııa, qant dıabeti, aýtoımýndy aýrýlary bolǵan. Kóbinese jasóspirimderdiń aǵzasy eresek adamǵa uqsas bolǵandyqtan, jas balalarǵa qaraǵanda solar kóbinese vırýsqa urymtal keledi. Álemde bolǵan ólim jitimniń kópshiligi jasóspirimderde bolǵan», - dedi maman.
Qazaqstanda balalardy emdeýge arnalǵan bólek klınıkalyq hattama joq. Eresekter de, balalar da COVID-19 koronavırýstyq ınfektsııany emdeýdiń klınıkalyq hattamasyna sáıkes emdeledi. Búginde osy hattamaǵa túrli ǵylymı negizdemeler jasalyp jatyr. Jaqyn arada balalardy KVI emdeý men dıagnostıkalaýdyń bólik bólimi jasalady.
«Jeńil túrimen aýyrǵan balalar úıde emdeledi. Al salmaǵy tómen, aqýyz energetıkalyq jetispeýshiligi bar balalar, metabolızmde aýytqýshylyq bar balalar statsıonarda emdeledi. Balalarǵa eń qaýip tóndiretin kavasakı tektes sındrom damyp ketýi yqtımal. KVI keńinen taralǵan elderde jas balalarda mýltıjúıelik qabyný bolǵan. Orta kalıbrli arterııalar qabynǵan. Bul júrek, qan tamyrlary, ortalyq júıke júıesi, búırektiń qabynýyna ákelgen. Qan taldaýy ózgeredi. DVS sındrom damıdy. Ýytty shok bolady. Bul KVI aýyryp jatqan balalardyń 50 paıyzynda jáne aýyryp turǵan balalardyń 50 paıyzynda bolǵan. Sondyqtan, qazir balalardyń densaýlyǵyndaǵy Kavasakı sındromyn anyqtaý úshin QR DSM arnaıy buıryq shyqty. Onda Kavasakı tektes sındromdy anyqtaý, dıagnostıkalaý, emdeý boıynsha 11 is-qımyl algorıtmy jazylǵan. Óńirlik dárigerlerdi de az ýaqytta oqytyp úıretý qolǵa alynǵan.