BABALAR SÓZІ: «Marqakól» ataýy qaıdan shyqty?

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2015 jyly Qazaq handyǵy qurylýynyń 550 jyldyǵyn ótkizý týraly bastamasyna oraı «Qazaq handyǵyna 550 jyl» atty arnaıy jobany iske qosty. Bul joba aıasynda «Babalar sózi», «Qazaq handary», «Ejelgi qalalar tarıhy», «Halyq qazynasy» qatarly jańa aıdarlar ashyldy.

«Babalar sózi» aıdary negizine «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda shyqqan 100 tomdyq aýyz ádebıetiniń jyr-tolǵaýlary, qıssa-dastandar, sóz ustaǵan sheshender men bılerimizden qalǵan naqyldar, tarıhı jádigerler alyndy. «Qazaq handary» aıdarynda tarıhymyzda eline qorǵan bolǵan handardyń ómiri týraly derekter beriledi. Al «Ejelgi qalalar tarıhy» aıdaryna qazaq dalasyndaǵy órkenıettiń ordasy bolǵan kóne qalalardyń tarıhy týraly jazbalar jarııalanady. «Halyq qazynasy» aıdary boıynsha, Qazaqstandaǵy tarıhı, mádenı eskertkishter, qazaq halqynyń salt-dástúrleri, qolóner, qarý-jaraqtary týraly maǵlumattar berilmek. Joba materıaldary qazaq tilinde (qazaqsha jáne tóte jazýmen) agenttik saıtynda jarııalanady.

***

MARQAKÓL

(І nusqa)

Erte kezde kóldiń ornynda keń jazyq dala bolypty. Bul jerde alýan túrli ásem jasyl shópter ósken eken.

Ony jaılaǵan bir baıdyń júırik aty bir ornynda tura al­maı, qatty mazasyzdanypty. Bir kezde sý atqylap shyǵady. Atqylaǵan sý shópterdi, aǵashtardy basyp, joǵary kóterilip, taý baýraıyna deıin jetedi. Aýyl kóship úlgere almaı, baıdyń bir kógen qozy-marqalary sý astynda qalyp qoıypty. Osydan baryp paıda bolǵan kól «Marqakól» dep atalypty.

MARQAKÓL

(ІІ nusqa)

Bul oqıǵa ertede bolǵan. Taýlardyń arasyndaǵy jazyqta kishkentaı ǵana taza bulaq syldyrap aǵyp jatatyn. Ákesi men uly baǵatyn qoılar osynda sý ishýge keletin. Olardyń otarynda bir kishkentaı marqa qozy bolýshy edi. Bir kúni sol qozy bulaqtan sý ishýdi oılaıdy. Kenet ony sý tarta bastaıdy. Muny kórgen bala marqany qutqarýǵa júgiredi. Biraq qansha tyrysqanymen shamasy kelmeıdi. Sodan soń kómekke ákesin shaqyrady. Olar ekeýlep tartyp júrip, aqyry qozyny qutqarady. Sol kezde bulaqtan sý atqylap ketedi de, búkil jaıylymdy basady. Sóıtip, kól paıda boldy. Sodan beri bul kól «Marqakól» atalyp ketti.