BABALAR SÓZІ: Qarataý ataýy qaıdan shyqty?

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2015 jyly Qazaq handyǵy qurylýynyń 550 jyldyǵyn ótkizý týraly bastamasyna oraı «Qazaq handyǵyna 550 jyl» atty arnaıy jobany iske qosty. Bul joba aıasynda «Babalar sózi», «Qazaq handary», «Ejelgi qalalar tarıhy», «Halyq qazynasy» qatarly jańa aıdarlar ashyldy. «Babalar sózi» aıdary negizine «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda shyqqan 100 tomdyq aýyz ádebıetiniń jyr-tolǵaýlary, qıssa-dastandar, sóz ustaǵan sheshender men bılerimizden qalǵan naqyldar, tarıhı jádigerler alyndy. «Qazaq handary» aıdarynda tarıhymyzda eline qorǵan bolǵan handardyń ómiri týraly derekter beriledi. Al «Ejelgi qalalar tarıhy» aıdaryna qazaq dalasyndaǵy órkenıettiń ordasy bolǵan kóne qalalardyń tarıhy týraly jazbalar jarııalanady. «Halyq qazynasy» aıdary boıynsha, Qazaqstandaǵy tarıhı, mádenı eskertkishter, qazaq halqynyń salt-dástúrleri, qolóner, qarý-jaraqtary týraly maǵlumattar berilmek. Joba materıaldary qazaq tilinde (qazaqsha jáne tóte jazýmen) agenttik saıtynda jarııalanady.

***

Baıaǵy ótken zamanda bir baı ólkeleriniń birinde bir qaýymdyq el-jurt ómir súripti. Qansha zaman ótkenin kim bilsin kúnderdiń bir kúninde jetibasty jalamaýyz sol óńirde paıda bolypty deıdi. Sonan elge qyrǵıdaı tıip kún saıyn qyryq qoı, qyryq jylqy, bir jigit, bir qyzdy jep otyrypty. Ábden zárezap bolǵan el jańaǵy jalmaýyzdan qutylýdyń jolyn izdeıdi. Japandy sharlap kele jatqan bir saýdagerler ońtústik ólkede Dáýbek degen batyrdyń bar ekendigin habardar etedi. Jetibasty jalmaýyzdy bir jeńse sol ǵana jeńedi degendi aıtady. Onyń eline jetý úshin óte uzaq júrý kerek. Shóldi, qumdy jerlerdi basyp júrý kerek. Ábden bir qaljyraǵan shaqta, alystan taý silemi kózge shaldyǵýy múmkin. Jańaǵy dáý sol taýdy mekendeıdi.

El bolyp jınalyp bir batyrdy basshy etip, qyryq jigitti qosshy etip jolǵa attandyrady. Olar arada kún júrip, aı júrip qumdy dalaǵa kezdesedi. Sharshaıdy, qaljyraıdy, sýsaı­dy. Kúnderdiń bir kúninde kókjıekke kóz tigip kele jatqan jańaǵy jigitterdiń biri:

-Qara taý, Qara taý,-dep aıqaılap jiberedi. Barlyǵy jappaı jańaǵy jaqqa nazar salsa, saǵymdanǵan taýdyń sulbasynan kózge shalynǵan sııaqty bolady. Sol saǵymdy betke alyp júrgen jolaýshylar aqyry taýǵa jetipti. Ol batyr jeti basty jalmaýyzdy óltirip elge tıyshtyq ornatady.

Sonan jańaǵy dáý mekendegen taýdy el «Qarataý» dep atap ketipti.