BABALAR SÓZІ: Qarash qazǵan ataýy qaıdan shyqty?

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2015 jyly Qazaq handyǵy qurylýynyń 550 jyldyǵyn ótkizý týraly bastamasyna oraı «Qazaq handyǵyna 550 jyl» atty arnaıy jobany iske qosty. Bul joba aıasynda «Babalar sózi», «Qazaq handary», «Ejelgi qalalar tarıhy», «Halyq qazynasy» qatarly jańa aıdarlar ashyldy. «Babalar sózi» aıdary negizine «Mádenı mura» baǵdarlamasy aıasynda shyqqan 100 tomdyq aýyz ádebıetiniń jyr-tolǵaýlary, qıssa-dastandar, sóz ustaǵan sheshender men bılerimizden qalǵan naqyldar, tarıhı jádigerler alyndy. «Qazaq handary» aıdarynda tarıhymyzda eline qorǵan bolǵan handardyń ómiri týraly derekter beriledi. Al «Ejelgi qalalar tarıhy» aıdaryna qazaq dalasyndaǵy órkenıettiń ordasy bolǵan kóne qalalardyń tarıhy týraly jazbalar jarııalanady. «Halyq qazynasy» aıdary boıynsha, Qazaqstandaǵy tarıhı, mádenı eskertkishter, qazaq halqynyń salt-dástúrleri, qolóner, qarý-jaraqtary týraly maǵlumattar berilmek. Joba materıaldary qazaq tilinde (qazaqsha jáne tóte jazýmen) agenttik saıtynda jarııalanady.

***

Ubaq-shubaq kósh keledi. Túıege de, jylqyǵa da, ógizge de júk artylǵan. Júk ústinde jas balalar men kempirler. Bozdaǵan bozingen men jas sábılerdiń úni aralasyp estilip, tula boıyńdy shymyrlatady. Adamdardyń júzi jabyrqaý. Jalpaq dalanyń shegi sııaqty.

«Kórer kózge qanshama keń bolsań da, peıili tar baılar seni bizge qımady-aý, sıdyrmady-aý», degen jolaýshylardyń bárindegi muń, ókinish sııaqty.

Osylaısha birneshe kún boıy ilbegen kósh áli keledi. Kólik ústindegi adamdar da qaljyraǵan. Jasy da, kárisi de aýyzdaryn shúberekpen tańyp alypty. «Áje, shóldedim!», «Apa, sý!» - dep usaq balalar shý-shý etedi. Sholǵynshylar kósh basshysyna: «Alda qudyq joq, tústik jerge deıin qaradyq», - deıdi.

Sý shyǵadaý degen jerden qudyq qazý kerek. Shóldegen jurt bir-birinen aýyz jibiterlik qasyq sý surap júr. Sabyr saqtaǵan áıelder azamattarǵa qarasa, sary ýaıymǵa salynǵandary sarnap, bezekteýde. «Áıel erge qaraıdy, er jerge qaraıdy» deıtin maqal osyndaıda eske túsedi. Kósh toqtady. Sý shyǵady dep jerden úmittenip, qazyp-qazyp túk shyǵara almaı er adamdar kináli jandaı tómen qarady.

Sol kezde jasynan er balasha kıinip, asyq atyp, at qulaǵynda oınap ósken kósh basshysynyń jalǵyz qyzy Qarash ózderi turǵan beldiń etegine túsip, nán ketpendi qulashtaı bir kóterip, júzin jerge sińire uryp jiberdi. On shaqty jigit ishten shyqqan sary topyraqty syrtqa tasyp turdy. Bir kezde «Sý shyqty» degen sóz aýyzdan-aýyzǵa taralyp, dalany jańǵyrtady. Shóldegen áıel-bala qudyqqa qaraı júgiristi... Sol zamannan bastap sol jer «Qarash qazǵan» dep atalady.