Qazaqstan munaıyn Ázerbaıjan arqyly tasymaldaý kólemi 3 mln tonnaǵa jetti
ASTANA. KAZINFORM – Aqtaý portynan úshinshi mln tonna munaı tıelgen «Aqtaý» tankeriniń reıske attanýy mańyzdy oqıǵaǵa aınaldy. Júk 13 mamyr kúni Ázerbaıjandaǵy Sangachal termınalyna sátti jetip, Qazaqstannyń energetıkalyq salasy úshin kólik dáliziniń mańyzdylyǵyn qýattaı tústi, dep habarlaıdy Kazinform agenttiginiń menshikti tilshisi.
kijaqty yntymaqtastyqtyń mańyzdy qadamy
Qazaqstannyń «Teńiz» ken ornynan munaıdyń alǵashqy partııasy 2023 jyldyń naýryzynda Bakýge jetkizilgen bolatyn. Sonan soń elimizdegi kelesi iri ken orny «Qashaǵannan» da Ázerbaıjanǵa qara altyn tasymaldaý qolǵa alyndy. Munaı tıelgen birinshi tanker osy jyldyń qańtarynda jóneltildi.
Burynǵydaı Qazaqstan munaıy strategııalyq mańyzy bar Baký-Tbılısı-Jeıhan qubyr jelisine quıylady. Bul - Qazaqstan úshin Jerorta teńizi aýmaǵyndaǵy elder men Túrkııaǵa munaı jetkizýdiń balamaly baǵyty. Byltyr dál osy tasymaldaý jelisimen Qazaqstan 1,4 mln tonna shıkizat ótkizgen.
Munaı tasymaldaý kólemin arttyrý jospary
2025 jyly Baký-Tbılısı-Jeıhan qubyry arqyly Qazaqstan munaıyn tasymaldaýdyń boljamdy kólemi 1,7 mln tonnany quraıdy. Bul jetkizilim kólemin arttyrýǵa baǵyttalǵan uzaqmerzimdi jospardyń bir bóligi sanalady.
Esterińizge sala ketsek, 2024 jyldyń naýryzynda Qazaqstan men Ázerbaıjan ókilderi Ázerbaıjan arqyly munaı tasymaldaý kólemin birtindep arttyrý týraly kelisimge qol qoıǵan edi. Qujatqa sáıkes, jetkizilim kólemi jylyna 2,2 mln tonnaǵa deıin artady. Tipti elimiz Jerorta teńizi arqyly ótetin osynaý qubyr jelisimen munaı eksporttaý kólemin 20 mln tonnaǵa jetkizýge múddeli.
- Baký–Tbılısı–Jeıhan qubyr jelisiniń jyldyq ótkizý qabileti — 50 mln tonna. Qazirgi kelisim boıynsha Qazaqstan jylyna osy baǵyt arqyly 1,5 mln tonna shıkizat eksporttaı alady. Ázerbaıjan osy kólemdi 2,2 mln tonnaǵa deıin ulǵaıtýǵa qyzyǵýshylyq bildirgen. Eki jaqtyń múddeli memlekettik organdarymen osy baǵytta jumys istep jatyrmyz, -degen edi agenttik tilshisine suhbat bergen Energetıka mınıstrligi Munaı tasymaldaý jáne óńdeý departamentiniń bas sarapshysy Sultanbek Sádýaqasov.
Joǵaryda atalǵannan bólek, 2025 jyldyń qańtarynda SOCAR Midstream Operations LLC «QazMunaıGazdyń» enshiles KMG Trading kompanııasymen kelisimshart jasasty.
Kelisimshartqa sáıkes, 2025 jyly «Qashaǵan» ken ornynan 240 myń tonna munaı tasymaldanady. Atalǵan munaıdyń alǵashqy partııasy osy jyldyń qańtarynda Aqtaý portynda tankerge tıelip, Ázerbaıjannyń Sangachal termınaly jetkizildi.
Jetkizilim kólemin arttyrýmen qatar munaıdyń sapasyn da eskergen jón. Óıtkeni, 2030 jylǵa qaraı Ázerbaıjanda munaı óndirý kólemi 25 mln tonnaǵa deıin, al eksport 20 mln tonnaǵa deıin qysqarýy múmkin. Bul jaıt Qazaqstan munaıyn birlesip jóneltýge zor múmkindik ashady. Alaıda, sapaǵa qatysty másele týyndaýy múmkin. Sebebi Qashaǵan men Teńiz ken oryndarynan alynatyn munaıdyń quramynda kúkirt kóp jáne ol Azeri Light brendi sapasyna áser etýi yqtımal. Máseleni sheshý joly tazartý nemese «munaı sapasy banki» júıesin (munaı sapasy banki – bul munaıdy aralastyrý nátıjesinde onyń tutyný qunynyń ózgerýin óteý ádistemesi. MSB óndirýshi kompanııalardyń kiristerin olar óndiretin munaıdyń sapasyna baılanysty saralaýdy boljaıdy) engizý bolmaq.
Qazir Ázerbaıjan men Qazaqstan arasyndaǵy kelisim 4 aıǵa sozylatyn synaq kezeńinde.
— Bizdiń munaıdyń quramynda kúkirt pen merkaptan bar. Ol Ázerbaıjan munaıynda merkaptan múldem joq, kúkirti óte tómen. Qazaqstannan jetken munaı Ázerbaıjan óniminiń sapasyna, baǵasyna kesirin tıgizbeı me? Synaq merzimi sol úshin belgilenip otyr. Osydan keıin kelisimsharttaǵydaı Qazaqstan munaıynyń kólemin birtindep arttyramyz, — deıdi «QMG Qashaǵan B.V.» JShS bas dırektorynyń kommertsııalyq máseleleri jónindegi orynbasary Qýanysh Keskinbaev.
Munan bólek, sarapshylardyń paıymynsha, 20 mln tonna munaıdy sátti tasymaldaý úshin Qazaqstan munaıynyń sapasyn ǵana jaqsartyp qoımaı, jańa qubyr jelileri men kompressorlyq stansalar salyp, Transkaspıı munaı qubyrymen baılanysty ekologııalyq jáne saıası máselelerdi de sheshý qajet. Bul jobanyń qomaqty qarajat pen uzaq ýaqytty talap eteri sózsiz. Al onyń sátti júzege asyrylýy Kaspıı mańyndaǵy barlyq eldiń kelisimine tikeleı baılanysty.
Bolashaqqa boljam
Jalpy, Qazaqstan munaıyn Ázerbaıjan arqyly tasymaldaýdy damytý energetıkalyq baǵyttardy ártaraptandyrý jáne ekijaqty baılanystardy nyǵaıtý jónindegi ortaq strategııanyń mańyzdy bóligine aınalyp otyr. Jetkizilim kólemi artýynyń arqasynda Qazaqstan men Ázerbaıjan álemdik energetıkalyq naryqtaǵy oryndaryn nyǵaıtyp, ekonomıkalyq ózara baılanystylyǵyn kúsheıte alady. Al bul óz kezeginde jalpy óńirdiń ekonomıkasyna oń áserin tıgizedi.
Buǵan deıin Baký–Tbılısı–Jeıhan qubyr jelisimen munaı eksporttaý kólemin 20 mln tonnaǵa jetkizýge Ázerbaıjan qalaı qaraıtyndyǵyna, Aqtaý portynyń ınfraqurylym áleýeti ondaı kólemdi ıgerý qaýqaryna qatysty sarapshylar pikirin jazǵan edik.