Atyraýda káriz júıesine qosylmaǵan aýdandardy bıyl da sý basýy múmkin
ATYRAÝ. KAZINFORM — Atyraý qalasynda sońǵy jyldary birneshe shaǵynaýdan boı kóterdi. Biraq jeke turǵyn úıler káriz júıesine qosylmaǵan.
Káriz júıesine qosylmaǵan «Juldyz-1», «Mıras» shaǵynaýdandarynda 2024 jyldyń bastapqy aılarynda jerasty sýynyń deńgeıi kóterilip, turǵyn úılerdiń aýlasyn sý basty.
Gıdrogeolog Edige Sabýrovtyń aıtýynsha, bıyl bul jaıt qaıtalanýy múmkin.
— Atyraý qalasy men onyń aınalasyndaǵy eldi mekender turǵyndarynyń tuzdylyǵy óte joǵary jerasty sýynan kórip otyrǵan zardaby barshaǵa aıan. Byltyr «Juldyz», «Mıras» shaǵynaýdandarynda jerasty sý jaýyn-shashynmen aralasyp, kóptegen aýlany sý basty. Osyǵan baılanysty «Juldyz» shaǵynaýdanynda tótenshe jaǵdaı jarııalanyp, shuǵyl sharalar alyndy. Sonyń biri ınesúzgi qondyrǵysymen jerasty sýynyń deńgeıin túsirip, jer betin qurǵatý bolady, — deıdi Edige Sabýrov.
Al bıyl bul jaıt qaıtalansa, ne isteýge bolady? Gıdrogeologtyń pikirinshe, taǵy da ınesúzgi qondyrǵysy qoldanylýy múmkin.
— Mundaı qondyrǵyny negizinen qurylys jumystary kezinde jerasty sýynyń deńgeıin túsirýge paıdalanady. Al Atyraý qalasy negizinen sý ótkizgishtigi tómen sazdy, aşy sýy joǵary deńgeıdegi jerge ornalasqan. Jerasty sýynyń kóterilýine káriz júıesiniń joqtyǵy da áser etedi, — deıdi Edige Sabýrov.
Byltyr «Qytaı qurylys korporatsııasynyń úshinshi ınjenerlik bıýrosy» kompanııasy Atyraý jerasty sýyn zertteýge yńǵaı tanytqan edi.
Alaıda qytaılyq kompanııa basshysy Lıý Mınniń pikirinshe, Atyraý qalasyndaǵy jerasty sýyn azaıtý úshin drenaj júıesin salý qajet.
— Qytaıdaǵy Shenchjen qalasynda osyndaı másele týyndady. Sol kezde biz tıisti zertteý júrgizip, máseleni oń sheshtik. Bizdiń tájirıbemiz bar. Tuzdy jerdiń sýyn tazalaý — óte jeńil protsess. Buǵan arnaıy merzim qajet, — degen edi Lıý Mın.
Drenaj demekshi, gıdrogeolog Edige Sabýrov bul máseleni birneshe jyldan beri kóterip júr. Sebebi bul — Atyraýdaǵy jerasty sýyn azaıtatyn birden-bir joba.
— Drenajdyń ártúrli tásili bar. Sonyń biri — vertıkaldy drenaj. Oǵan qudyqtar, shuńqyrlar men uńǵymalar arqyly jerasty sýy qabatynan sý óndirý tásili jatady. Máselen, «Juldyz» turǵyndaryna ınesúzgi qondyrǵylary jaqsy tanys. Olar jyldam ornatylady. Shaǵyn aýmaqtaǵy jerasty sýynyń deńgeıin az ýaqytta túsirýge qolaıly. Negizinen qurylys jumystary kezinde qoldansa, tıimdi bolady, — deıdi gıdrogeolog.
Onyń aıtýynsha, ınesúzgini qoldaný qymbatqa túsedi. Máselen, 50-100 ıneden turatyn súzgini 1 saǵatqa jalǵa alý quny 5 myń teńgeden bastalady.
— Bizdiń jerimizde atalǵan qondyrǵynyń 100-den kóp ınesi bar túrin qoldaný kerek ekenin eskerý qajet. Birneshe jyldan beri jerasty sýynyń deńgeıin túsirý baǵytynda talpynyp júrgendikten «Juldyz» turǵyn úı alabynda vertıkaldy drenaj júıesin qoldanýdy usynamyn. Muny ózimiz jasaqtap, tájirıbeden ótkizdik. Bul 13 uńǵymadan turatyn júıeni «Mıras» shaǵynaýdanyndaǵy Sh.Qarjaýov kóshesine ornattyq. Byltyr kóktemde tıimdiligin kórsetti, - deıdi Edige Sabýrov.
Atyraý qalasy ákiminiń orynbasary Meıirjan Muqasovtyń pikirinshe, káriz júıesi 1950 jyldan beri jóndeý kórmegen.
Qazir uzyndyǵy 40 km bolatyn káriz jelisin jańartý jumysy qolǵa alynǵan.
— Qalada táýligine 50 myń tekshe metr sý tazalaıtyn № 5 súzgi stansasyn jańǵyrtý jumystary bıyl tolyǵymen aıaqtalady. Osy jyly táýligine 60 myń tekshe metr sý tazalaıtyn № 6 súzgi stansasynyń qurylysy bastalady. Ásirese qala turǵyndaryn alańdatqan ózekti máseleniń taǵy biri — shaǵynaýdandardaǵy káriz júıesi. Jaýyn-shashyn kezinde turǵyndardan shaǵym jıi túsedi. Jerdiń tuzdylyǵy jáne bar. Osyǵan oraı qaladaǵy birneshe shaǵynaýdandy ortalyqtandyrylǵan káriz júıesine qosý úshin 22 ýchaskege júrgiziletin káriz jelisiniń jobalyq-smetalyq qujaty ázirlendi. Sátin salsa, 2026 jyldan bastap júrgiziletin káriz jelisi qalanyń oń jaǵalaýyndaǵy kárizdik-tazartý ǵımaratyna qosylatyn bolady. Jalpy bul jumysty aıaqtaýǵa 5 jyl merzim qajet. Sol sebepten jobany kezeń-kezeńmen iske asyramyz, — deıdi Meıirjan Muqasov.
Eske sala ketelik, budan buryn Atyraý mańyndaǵy saıajaılarda ınfraqurylym máselesi sheshilmeı turǵanyn habarlaǵan edik.