Atyraýda bekire tuqymdas balyqtardy ósiretin mamandar tapshy
ATYRAÝ. KAZINFORM — Atyraýda 1998 jyldan beri bekire tuqymdas balyq túrleriniń shabaqtaryn ósiretin zaýyt jumys isteıdi. «Jaıyq Atyraý» zaýytynyń basty maqsaty — bekire tuqymdas balyqtardyń qoryn kóbeıtý.
Zaýyt dırektorynyń mindetin atqarýshy Bolat Muhatjıevtiń aıtýynsha, baǵaly balyqtardyń shabaqtary memlekettik tapsyrys sheńberinde ósiriledi.
Jyl saıyn zaýyttan 3,5 mln shabaq Jaıyq-Kaspıı sý basseınine jiberiledi.
— Bul zaýyttyń jyldyq qýaty — 3,5 mln shabaq ósirý. Zaýyttyń jobasyn 1979 jyly KSRO Balyq sharýashylyǵy mınıstrligine qarasty «Gıdrorybproekt» ınstıtýtynyń Astrahan fılıaly daıyndaǵan. Al nysan qurylysyn 1985 jyly Orynbor gelıı zaýyty bastaǵan. Biraq KSRO-nyń ydyraýymen týyndaǵan ekonomıkalyq qıyndyqtarǵa baılanysty jobany qarjylandyrý toqtatyldy. Osynyń saldarynan zaýyt qurylysynyń aıaqtalý merzimi 1998 jylǵa deıin sozyldy. Sol jyldyń kúzinde atalǵan zaýyt paıdalanýǵa berildi, — deıdi Bolat Muhatjıev.
Munaıly óńirde osyndaı 2 zaýyt bar. Onyń biri Atyraý qalasymen attas aýyldyq okrýgtegi taıaý ornalasqan Jańatalap aýylynyń, ekinshisi Erkinqala eldi mekeniniń tusynda salynǵan.
Keıin ekeýi biriktirildi. Jyl saıyn bekire tuqymdas balyq túrlerin aýlaý úshin 4,6 tonna lımıt beriledi.
Balyq ósirýshiniń biri Jupar Óteýlıevanyń aıtýyna qaraǵanda, bekire tuqymdas balyqtar zaýytqa arnaıy ydystarmen ákelinedi. Aýlanǵan balyqtar aldymen tuıyq sý toǵanynda tirshilik etýge úırenedi.
Sý marjanyna kúnine eki ret jem beriledi. Balyqtardyń temperatýrasy tekserilip, sýdan hımııalyq synama alynady. Sondan soń arnaıy basseınge aýystyrylady.
Zaýytta basseınniń birnesheýi bar. Basseındegi sý Jaıyq ózeninen alynady. Qyzmetkerler kezekpen táýlik boıy jumys isteıdi. Sýdaǵy ottegini, 100-den astam bekireniń jaǵdaıyn tekseredi.
— Zaýytta 2013 jyldan beri bekire analyǵynyń úıirin ósirý qolǵa alyndy. Analyq úıirdi qalyptastyrý úshin kem degende 15 jyl qajet. Analyq balyq ta az. Sonyń saldarynan byltyr memlekettik tapsyrys oryndalmady, -deıdi Jupar Óteýlıeva.
Qazir zaýyttyń tehnologııasy eskirgen. Sol sebepten tehnologııany jańǵyrtý josparlanyp otyr. Jobalyq-smetalyq qujattamany ázirlenip jatyr.
Taǵy bir balyq ósirýshi Maıra Zulhashevanyń aıtýynsha, bekirege ýyldyryqty ózi berýi úshin ekpe salynady. Zaýytta qortpa, orys bekiresi, súırik, pilmaı, shoqyr sekildi baǵaly balyqtardyń analyq úıiri bar.
Ýyldyryǵy alynǵan balyqtar zaýytta qaldyrylyp, erekshe kútimge alynady. Olar 2-3 jyldan keıin ýyldyryqty qaıtadan berýi múmkin.
Máselen, 2021 jylǵy naýryzda Jaıyq ózeniniń boıyndaǵy «Kishi Damby» tartymynan alyp qortpa aýlandy. Baǵaly balyqtyń salmaǵy — 150 keli, uzyndyǵy — 2,4 metr.
Ony Amangeldi atyndaǵy óndiristik kooperatıviniń balyqshylar brıgadasy «Jaıyq-Atyraý» bekire shabaǵyn ósirý zaýytyna tapsyrdy. Keıin odan 20 keli ýyldyryq alyndy.
Bekire tuqymdas balyqtardyń negizgi jeminiń biri — usaq aq qurt. Zaýytta uzyndyǵy shamamen 5 mm-ge deıingi aq qurtty ósiretin tseh bar. Mundaı qurt 80 qorapta ósiriledi.
Dırektordyń mindetin atqarýshynyń málimetinshe, zaýytta 70-ke jýyq adam jumys isteıdi. Onyń 90 paıyzy — qarapaıym jumysshylar.
Basty problemanyń biri — jalaqynyń azdyǵy. Máselen, zaýyt basshysy shamamen 260 myń, balyq ósiretin mamandar, ıhtıologter — 200 myń, jumysshylar, onyń ishinde, traktorshylar 120 myń teńge jalaqy alady.
— Bizde jumys isteıtinderdiń kópshiligi — zaýytqa jaqyn mańdaǵy aýyldyń turǵyndary. Joǵary bilimi bar mamandar az. Sońǵy 10 jylda joǵary oqý ornyn bitirgen 3 maman ǵana keldi. Kem degende taǵy 6-7 maman qajet. Qarapaıym jumysty atqaratyn jumysshylar da kerek. Qazir 2 zeınetker traktor aıdap júr. Jalaqynyń azdyǵy mamandardy jumysqa tartýǵa qolbaılaý bolyp otyr, — deıdi Bolat Muhatjıev.
Eske sala ketelik, budan buryn Atyraýda byltyr Jaıyqtan bólingen sýdan 1 mln shabaq qutqarylyp, ózenge jiberilgenin habarlaǵan bolatynbyz.